Qazaqty qorlau, namysyna tii, balaghattau bylayghy júrt ýshin ýirenshikti iske ainalyp barady. Qazaqtyng últtyq namysyna tiyip, jýikesine shy jýgirtetinder Zandy belden basyp jýre beretin boldy. Sot ta, qúqyq qorghaushylar da olargha shang juytpaydy, qyzghyshtay qoridy. Múnday mәseleler elimizde myndap kezdesedi. Sonyng tek bireuine toqtalayyq.

Búl mәsele osydan eki-ýsh jyl búryn bastalghan edi. Eki kәsipker: Taghabergenova men Jiviylevting tartysy júrtshylyqqa «Zang gazetinde» shyqqan «Jiviylevting jebeushisi kim nemese kókpargha týsken qauly» degen maqala arqyly tanys boldy. Maqala «Abay.kz»  aqparattyq portalynda taqyryby «Jiviylev degen jegiqúrt kim?» dep ózgertilip, qysqartylyp shyqqan song qatty talqylanyp, oqyrmannyng ashu-yzasyn tudyrghan. Al ashu-yzagha erik bergen Jiviylevting auzynan shyqqan myna bir sóz edi:  «Vy, kazahy vse niyje moego poyasa. Ya vas vseh kuplu». Alayda, «Abay.kz» aqparattyq portalyna ótinish jasaghan Jiviylev qarsy maqala jazyp ózining onday sóz aitpaghanyna sendirip baqty. Biz de búl daudy odan әri órshitpey, toqtattyq.

Qazaqty qorlau, namysyna tii, balaghattau bylayghy júrt ýshin ýirenshikti iske ainalyp barady. Qazaqtyng últtyq namysyna tiyip, jýikesine shy jýgirtetinder Zandy belden basyp jýre beretin boldy. Sot ta, qúqyq qorghaushylar da olargha shang juytpaydy, qyzghyshtay qoridy. Múnday mәseleler elimizde myndap kezdesedi. Sonyng tek bireuine toqtalayyq.

Búl mәsele osydan eki-ýsh jyl búryn bastalghan edi. Eki kәsipker: Taghabergenova men Jiviylevting tartysy júrtshylyqqa «Zang gazetinde» shyqqan «Jiviylevting jebeushisi kim nemese kókpargha týsken qauly» degen maqala arqyly tanys boldy. Maqala «Abay.kz»  aqparattyq portalynda taqyryby «Jiviylev degen jegiqúrt kim?» dep ózgertilip, qysqartylyp shyqqan song qatty talqylanyp, oqyrmannyng ashu-yzasyn tudyrghan. Al ashu-yzagha erik bergen Jiviylevting auzynan shyqqan myna bir sóz edi:  «Vy, kazahy vse niyje moego poyasa. Ya vas vseh kuplu». Alayda, «Abay.kz» aqparattyq portalyna ótinish jasaghan Jiviylev qarsy maqala jazyp ózining onday sóz aitpaghanyna sendirip baqty. Biz de búl daudy odan әri órshitpey, toqtattyq.

Biz oqighanyng qarjylyq-kәsipkerlik jaghyna saraptama jasaudan aulaqpyz. Ony әdildikpen anyqtau tiyisti mekemelerding qúzyrynda. Sandughash Taghabergenova dau-damaydan әbden sharshaghanyn, bazar әkimshiligining ózin ruhani- moralidyq túrghydan әbden qorlap bitkenin aitady. Ol «Gloriya» bazarynyng әkimgeri Gýlnәr Jarqymbaevanyn   ýstinen sotqa shaghym týsirip ózin balaghattaghany ýshin jazagha tartuyn súraghanymen, sot ony aqtap shyqty.

Mәselening mәnin tolyq týsindiru ýshin G.Jarqymbaevanyng auzynan shyqqan әlgi sózderdi astarlamay beryik: «huy tebe», «ebet tebya». Búl sózderdi bireuden estiseniz qorlanar ma ediniz? Sandughash ta qorlanghan. Qorlanyp sotqa shaghymdanghan. Al sot búl sózder adamnyng ar namysyna tiyetin-tiymeytinin anyqtaudy sarapshygha tapsyrady. Sarapshy K.Esilbaeva búl sózder adamnyng namysyna tiyetin sózder emes, búl dóreki týrde bas tartu dep qorytyndy shygharghan.

Huy tebe (emu, ei, vam, iym) - upotr. v kachestve grubogo reshiytelinogo otkaza.

Ebet tebya - ebet chto kogo - volnuet, bespokoit (búl sózdi G.Jarqymbaeva sudiya M.Sholpanqúlovtyng kózinshe sot prosesinde aitqan, sudiya oghan esh shara qoldanbaghan, ol jayly hattamada jazylghan).

Sarapshynyng aituynsha, búl degen auyzeki tildegi qarapayym sózder ghana eken. Demek,  osy sózderdi kez kelgen uaqytta aita beruge bolady eken ghoy? Búnday sózdi aitqan adammen qalay sóileser edik? Áriyne, tek zang jýzinde. Biraq zang ondaylardy jazalamaydy eken.

Qazaqtyng tanym-týsiniginde onday sózderdi estu ýlken qorlyq bolyp sanalady.  Biraq ózi de әiel zaty bola túra sarapshy ony mýlde eskermegen siyaqty! Sarapshy mәselening tolyq bayybyna barmay, daulasqan eki taraptyng arasyndaghy moralidyq ahualdy bilmesten tek berilgen sózderge lingvistikalyq taldau jasaumen shektelgen. Zang múnday sózderdi úsaq búzaqylyq dep sanap әkimshilik jaza ghana belgileydi, búl jerde tipti ol da joq.

N.Jiviylev pen G.Jarqymbaeva sekildi qazaqty adam dep sanamaytyndar kóbeyip keledi. Ózderining jazasyz kete beretinin bilgen song olar esh iymenbesten auyzdaryna kelgenin aituda. Eger «Vy, kazahy vse niyje moego poyasa. Ya vas vseh kuplu» dep aitqan adam jazalanghan bolsa, budjetting qarjysyna shyghyp otyrghan gazet býkil últty qorlap «BOMJ» demes edi.

Alash júrty, bizdi osylay qorlay beruge jol berip qarap otyrghanymyz jaramas. Búghan el bolyp ýn qosyp, shara qoldanuyn biylikten talap etuimiz kerek.

Býginge deyin býkil últty qorlaghan kәsipker Nikolay Jiviylev («Vy, kazahy vse niyje moego poyasa. Ya vas vseh kuplu»), «Stepnoy mayak» gazetining redaktory Sergey Kibasov (Jilie bomja kazaha -  yurta), Skat  aviakompaniyasynyng bortyndaghy  «Lets go» - «Poehali» jurnalynyng avtory Artem Rusakovich («Uralisk  russkiy gorod, voley sudeb okazavshisya v Kazahstane. Istoriya Uraliska tesno svyazana s Rossiey, a s Kazahstanom pochty ny kak») ýsheui halyq aldynda keshirim súrap, zang aldynda jauap berui tiyis.

Ashyq hatty qoldau ýshin tolyq aty-jónderiniz men elektrondy adresterinizdi jazyp qaldyrugha bolady. Búghan deyin búl mәselelerdi biylik birneshe basylymnyng ghana kóterip jýrgen dau-damayy dep eseptep kelse kerek. Búl tek jurnalisterding ghana emes, býkil últtyng janyn kýidirip, ar-namysyn ayaqqa taptap otyrghanyn biylikke jetkizuimiz kerek.

«Abay-aqparat»