Қазақстанда әлеуметтік төлемдерге қатысты бірнеше маңызды құжаттар қабылданды. Бұл жөнінде Tengrinews.kz жазды.

Мәселен, 2021 жылы айлық есептік көрсеткіш (АЕК) 139 теңгеге өсіп, 2 917 теңгені құрайды. Зейнетақы мен жәрдемақы өседі. Ал, ең төменгі жалақы 42 500 теңге болып өзгеріссіз қалды.

Зейнетақы

2020 жылдың 25-қарашасында Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаев Nur Otan партиясының кезектен тыс ХХ құрылтайында алдағы бес жыл ішінде әлеуметтік төлемдерді жыл сайын индекстеу үшін 3 триллион теңгеден астам қаражат бөлінетінін айтты. Ортақ зейнетақы мөлшері де жыл сайын индекстелетін болады. Ол үшін инфляция деңгейіне 2 пайыз қосып жүзеге асыруды ұсынды.

Сонымен қатар, 1 қаңтардан бастап «2021-2023 жылдарға арналған республикалық бюджет туралы» заңға сәйкес зейнетақы мөлшері 7 пайызға өседі. Мемлекеттік базалық зейнетақы төлемінің ең төменгі мөлшері 1 689 теңгеге өсіп, 18 524 теңгеге жетеді. Ең төменгі зейнетақы мөлшері 4,6 мың теңгеге өсіп, 43 272 теңгені құрайды.

Әйелдер үшін зейнетке шығу жасы 60 жасқа дейін көтеріледі. Айта кетейік, 2020 жылы зейнетке шығу жасы 59 жарым жас деп белгіленген. Ал, ер адамдар үшін зейнет жасы 63 жас.

Жәрдемақы

Жәрдемақыларды және өзге де әлеуметтік төлемдерді есептеу, сондай-ақ Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес айыппұл санкцияларын, салықтарды және басқа да төлемдерді қолдану үшін айлық есептік көрсеткіш - 2 917 теңгені құрайды. 2020 жылы АЕК екі рет өзгертілді, жыл басында ол 2 651 теңгені құрады, ал 1 сәуірден бастап 2 778 теңгеге дейін көтерілді.

Ал, базалық әлеуметтік төлемдердің мөлшерлерін есептеу үшін ең төмен күнкөріс деңгейінің шамасы - 34 302 теңге болып белгіленген. 

Мысалы, бірінші немесе үшінші баланың туылуына берілетін бір реттік жәрдемақы 105,5 мыңнан 110,8 мың теңгеге дейін, төртінші және одан көп балаға - 175-тен 183,7 мың теңгеге дейін өседі.

Сондай-ақ, көп балалы аналарға ай сайынғы жәрдемақы өседі:

- Төрт балаға - 44,5-тен 46,7 мың теңгеге дейін;

- Бес балаға - 55,6-дан 58,4 мың теңгеге дейін;

- Алты балаға - 66,8-ден 70,1 мың теңгеге дейін;

- Жеті балаға - 77,9-дан 81,8 мың теңгеге дейін;

- Сегіз балаға - 88,8-ден 93,3 мың теңгеге дейін;

- Тоғыз балаға - 100-ден 105 мың теңгеге дейін;

- Он және одан көп балаларға - 111,1-ден 116,6 мың теңгеге көтеріледі.

Атаулы әлеуметтік көмек төлемі (АӘК) өзгеріссіз қалды - тағайындау үшін шекті табыс күнкөріс деңгейінің 70 пайызына дейін. Бірақ бір шартпен: отбасының еңбекке қабілетті мүшелерінің бәрі жұмыс істеуі керек.

Жалақы

2021 жылы ең төменгі жалақы 42 500 теңге деңгейінде өзгеріссіз қалады. Бұл көрсеткіш 2019 жылдың 1 қаңтарынан бастап өзгерген жоқ. Бірақ, Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрлігі 2021 жылдың 1 қаңтарынан бастап 38 мыңнан астам әлеуметтік қызметкерлердің жалақысы бір жарым есеге өсетінін айтты.

Жалақыны көтеру өз қызметін стационарлық (қарттар мен мүгедектерге арналған үйлер) және жартылай стационарлық үлгідегі медициналық-әлеуметтік мекемелерде (күндіз болу бөлімшелері, оңалту орталықтары), уақытша болу мекемелерінде (белгілі бір тұрғылықты жері жоқ адамдарға, тұрмыстық зорлық-зомбылық құрбандарына арналған оңалту орталықтары) жүзеге асыратын негізгі персонал (әлеуметтік қызметкерлер) мен басшы құрамға, сондай-ақ үйде қызмет көрсететін әлеуметтік қызметкерлерге қатысты болады.

Ал, Президент Қасым-Жомарт Тоқаев өзінің халыққа Жолдауында мұғалімдердің жалақысын 2021 жылдың 1 қаңтарынан бастап 25 пайызға көтеретіндігін мәлімдеді. Сондай-ақ Президент медицина қызметкерлерінің жалақысын кезең-кезеңімен көтеруді тапсырды. 2021 жылы 247 мың медициналық қызметкердің жалақысын көтеру үшін республикалық бюджеттен 222,3 млрд.теңге бөлінді.

Денсаулық сақтау

Uchet.kz-тің хабарлауынша, 2021 жылдан бастап жұмыс берушілер, өзін-өзі жұмыспен қамтығандар және мемлекет есебінен міндетті әлеуметтік медициналық сақтандыру бойынша жарналар ставкасы өседі. Сондай-ақ, 1 қаңтардан бастап жұмыскерлерге, қорға төлеуге тиіс азаматтық-құқықтық шарттар бойынша табыс алатын жеке тұлғаларға жарна төленеді.

Егер жарналар 2020 жылдың 1 қаңтарынан бастап жарналарды есептеу объектісінің 1 пайызын құраса, 2021 жылдың 1 қаңтарынан бастап 2 пайызын құрайды.

Ал, басқа тұлғалар үшін жарналардың мөлшерлемелері өзгеріссіз қалады. Мәселен, 2020 жылғы 1 қаңтардан бастап жеке кәсіпкерлердің, жеке практиктердің және өзін-өзі төлеушілердің жарналары кірістің 5 пайызы мөлшерінде белгіленді.

Мемлекеттік жарналар 2021 жылдың 1 қаңтарынан бастап мемлекет жарналарын есептеу объектісінің 1,6 пайызына дейін өседі. 2020 жылы бұл 1,4 пайызды құрады.

Салық

10 желтоқсанда Президент Салық кодексіне енгізілген түзетулерге қол қойды. Жаңа ережелер бойынша көлік салығын төлеу мерзімі ағымдағы жылдың 31 желтоқсанынан келесі жылдың 1 сәуіріне ауыстырылды.

2021 жылы 2020 жылғы міндеттемелер жеке тұлғалардың мүлік салығы мен жер салығын біріздендіруді көздейді. Салықтар қазіргідей бөлек есептелетін болады, бірақ салық төлеушіден бір мөлшерде алынады. Сондай-ақ, 2021 жылы көп пәтерлі тұрғын үй иелері үшін жер салығы жойылады.

Білім саласы

Білім және ғылым министрі Асхат Аймағамбетовтің айтуынша, 2021 жылдан бастап білім беруді басқару жүйесі өзгереді - аудандық және қалалық білім бөлімдері мамандандырылған аймақтық басқармаларға бағынышты және есеп беретін болады. Қалалар мен аудандардың білім бөлімдерін басқару мен қаржыландыру да облыстық деңгейге және облыстық бюджетке беріледі.

Зейнетақы жинақтарын мерзімінен бұрын алу

2021 жылы күтілген жаңашылдықтардың бірі - тұрғын үй жағдайын жақсарту, емделу және оларды қаржы ұйымдарына сеніп тапсыру үшін зейнетақы жинақтарын мерзімінен бұрын алу. Президент Тоқаев өзінің халыққа Жолдауында 2021 жылы 700 мың қазақстандық зейнетақысының бір бөлігін ерте пайдалана алады деп сендірді.

Алайда, зейнетақы жинақтарын мерзімінен бұрын пайдалану туралы заңнамалық өзгерістердің бәрі бірдей мақұлданған жоқ. 10 желтоқсанда тұрғын үй сатып алу үшін жинақталған зейнетақы қаражатын мерзімінен бұрын алу ережелерінің жобасы 22 желтоқсанға дейін созылатын қоғамдық талқылауға шығарылды.

Заң жыл соңына дейін қабылданады және 2021 жылдың басынан бастап күшіне енеді деп күтілуде. Соманы «жеткіліктілік шегі» ескеріле отырып алуға рұқсат етіледі. Бұл әр жаста әр түрлі.

Саусақ іздері

2021 жылдың 1 қаңтарынан бастап «Саусақ іздері және геномдық тіркеу туралы» заң күшіне енеді. Бұл саусақ іздері мен геномдық ақпаратты жинауды, өңдеуді және қорғауды қамтиды. Және бұл азаматтар үшін жаңа, қазірдің өзінде биометриялық құжаттарды - чип орнатылатын жеке куәлікті және төлқұжаттың жаңа түрін, сондай-ақ кіріктірілген чипті алу кезінде қолданылады.

2021 жылдың 1 қаңтарынан кейін 12 жастан 16 жасқа дейінгі балалар саусақ ізін олардың келісімімен және олардың ата-аналарының немесе қамқоршыларының қатысуымен ғана алады, ал 16 жастан бастап саусақ іздері қазақстандықтар үшін міндетті болады. Айтпақшы, 2021 жылдан бастап құжаттарыңызды бірден өзгерту қажет емес, тек, оларда көрсетілген мерзім аяқталғанға дейін жарамды болады.

Азаматтардың саусақ ізін міндетті тіркеуден өткізуден бас тартуы 2021 жылдан бастап 2 АЕК - 5834 теңге мөлшерінде айыппұл салуға әкеп соғады.

ДНҚ деректерін жинау тек сотталғандардан, белгісіз адамдардан және хабар-ошарсыз кеткендердің туыстарынан олардың келісімімен жүзеге асырылады.

Abai.kz