Кезінде қазақ киногерлеріне екі сын тағылған еді. Ол М.Әуезовтің «Қараш-қарашы» мен «Көксерегін» қырғыз ағайындардың экрандауы болды. Биыл Мұхтар Әуезовтің әңгімесі негіздіндее талантты қырғыз кинорежиссері  Толомуш Океев түсірген «Көксерек» фильміне 50 жыл толады.

1974 жылы 8 сәуірде кеңестік кино экрандарында тұсауы кесілген фильмнің қысқаша мазмұны ата-анасының ерте қайтыс болуына байланысты жетім қалған Құрмаш (Қамбар Валиев) есімді бала әжесі мен қандас ағасы Ақанқұлдің (Сүйменқұл Чоқморов) қолында тұрады. Осы фильмдегі әрбір актерді Қазақстан мен Қырғызстанда ғана емес, бұрынғы КСРО елдерінде де миллиондаған көрермендер таниды, бағалайды және жақсы көреді десек артық айтқандығымыз емес.

Адам мен қасқыр - табиғи жау, өйткені олардың мүдделері сәйкес келеді. Бірақ кейбір адамдардың мінез-құлқы, мінезі қасқырдан да нашар болса, не істеу керек? Деген сауалға қырғыз кинорежиссері  өзінше тосын жауап бере алады.

Баса айтарымыз Мұхтар Әуезов хикаясының кинобейімделуі көрерменге нақты жауабы жоқ көптеген тақырыптарды ұсынады. Баланы қалай тәрбиелеу керек – қаталдықта ма, әлде мейірімге байланысты, арам жолмен байыған Байдың (Нұржұман Ықтымбаев) баласының қойын ұрлау ұрлық па? Тәкаппарлықпен туған қасқырды өлтіруге бола ма?

Айтпақшы, беймәлім себептер мен жағдайларға байланысты Қамбар Валиев есейгеннен кейін кинода танымал актер бола алмады. Дегенмен, ол қысқа ғұмырында еліміздің мәдениетіне елеулі үлес қосқан Қазақстанның көптеген танымал шығармашылық адамдарымен жылы және достық қарым-қатынаста болды.

2012 жылы Құрмашты сомдаған актер Қамбар Валиев кенеттен қайтыс болды. Олар мұндай ерте өлім «Көксерек» түсірілімінің салдарымен байланысты дейді.

Талантты қырғыз кинорежиссері Толомуш Океев түсірген «Көксерек» кинодрамасы Локарнодағы 27-ші Халықаралық кинофестивалінің құрмет грамотасымен (1974 ж.), сондай-ақ Бакудегі Бүкілодақтық кинофестивалде бала актер Қамбар Валиев үшін қазылар алқасының ынталандыру дипломымен ( 1974 ж.) марапатталды.

Керімсал Жұбатқанов

Abai.kz