3 қаңтар күні күндіз Иранның Керман қаласында зиратқа апаратын жолда екі қуатты жарылыс болды. Қаза тапқандар мен зардап шеккендердің саны әлі күнге дейін толық есептелмеген, алайда олардың саны жүздеген адамға саналады. Иран билігі бұл оқиғаны лаңкестік акт деп ресми түрде жариялады.

Кеше жүздеген адам Иранның Керман қаласының оңтүстігіндегі Сахеб әл-Заман мешітінің жанындағы генерал Қасем Сүлейманидің бейітіне шеруге қатысқан болатын. Ислам революциясының күзетшілер корпусының құрамындағы «Кудс» элиталық арнайы бөлімшесінің қолбасшысы, генерал Қасем Сулеймани Иракта 2020 жылғы 3 қаңтарда АҚШ-тың әуе шабуылы нәтижесінде қаза тапты. Сол кезде Пентагон оның АҚШ президенті болған Дональд Трамптың бұйрығымен өлтірілгенін растады.

Касем Сулеймани - Ислам революциясы күзетшілері корпусының генерал-лейтенанты, Иран қарулы күштерінің элиталық әскерилендірілген бөлімшесі, Иран аумағынан тыс арнайы операциялар жүргізуге жауапты «Әл-Кудс» арнайы бөлімшесінің қолбасшысы болған танымал тұлға.

2019 жылы «Әл-Кудс» бөлімшесі АҚШ-та лаңкестік ұйым деп танылды. Қасем Сүлеймани 2020 жылдың 3 қаңтарында АҚШ арнайы қызметтері ұйымдастырған ұшқыштың бағытталған шабуылы нәтижесінде қаза тапты. Операция АҚШ президенті Дональд Трамптың жеке бұйрығы бойынша жүргізілді, себебі американдық барлау қызметтері Сүлейманиге Керкуктегі Ирак әскери базасына шабуыл жасағаны үшін жауапкершілік жүктеді. Ұлтаралық күштер арасында Сүлеймани халық қаһарманы болып саналады, ол туралы кітаптар жазылып, кино түсіріліп, әндер жазылады, ал мерт болғанын күніне арналған рәсімде оның Кермандағы зиратының басына түрлі әлеуметтік топтағы жүздеген патриоттар жиналатыны дәстүрге айналып кетті.

Ислам революциясы сақшылары корпусының генералы Қасем Сүлейманидің қаза болғанына төрт жыл толуына арналған рәсім барысында Иранның оңтүстік-шығысындағы Керман қаласындағы зиратта 15 минуттық айырмашылықпен екі қуатты жарылыс жасалды. Олар туралы Иранның мемлекеттік телеарнасы дереу хабарлады: естелік рәсім тікелей эфирде көрсетілді.

Бастапқыда Иранның ұлттық ақпарат агенттіктері қаза тапқандардың саны 15-ке жетіп, алайда қаза тапқандар мен жараланғандар саны өсуде деп хабар таратса, қолда бар соңғы мәліметтер бойынша, кем дегенде 103 адам қаза тапқаны, 141-ден астам жанның жарақат алғаны белгілі болып отыр.

Алайда, Иран БАҚ хабарлауынша, құрбандардың қорытынды есебі әлдеқайда жоғары болуы мүмкін. Жараланған ондаған адам жарылыстардан емес, жарылыстардан кейін туындаған дүрбелең салдарынан жарақат алды, деп хабарлайды «Тасним» агенттігі.

Қазіргі уақытта оқиға орнында Қызыл Жарты ай жұмыс істей бастады. Керман провинциясындағы ұйымның өкілі Реза Фаллахтың хабарлауынша, Қызыл Жарты ай командасы жаралыларды эвакуациялауды жүзеге асыруда, алайда оны зираттан шығатын жолдарда адамдардың кептелісі қиындатуда.

Жараланғандар Керман қаласындағы Шахид Бахонар госпиталіне жеткізіледі, ең ауыр жарақаттар үшін қазірдің өзінде Тегеран ауруханаларына жеткізу ұйымдастырылуда. Шахид Бахонар ауруханасы қазір қоршауда, адамдар туыстарын іздеуде. Билік таяудағы сағаттарда қаза тапқандардың тізімін ілуге уәде беріп, мемлекеттік теледидар арқылы адамдарды дүрбелең тудырмас үшін медициналық мекемеге кірмеуге шақырады.

Жұртқа мәлім болған деректер бойынша, жарылғыш зат зиратқа апаратын жолда, кіреберістен алыс емес жерде, екі үлкен чемоданда орнатылған. Екі жарылыс 15 минут аралықта болды. Арнайы қызметтердегі аты аталмаған дереккөздің хабарлауынша, зарядтар қашықтықтан іске қосылған. Иран парламентіндегі Керман провинциясының өкілі Мохаммед Реза Пур-Ибрагими бірінші жарылыс екіншісінен едәуір күшті болғанын мәлімдеді. Бұл ретте жарылғыш заттардың екі заряды Сүлейманидің қабірінен алыста: біреуі шамамен 700 м қашықтықта, екіншісі - шамамен бір километр қашықтықта орналасқаны белгілі болды.

Сарапшылардың айтуынша, жарылғыш заттар қауіпсіздік бекеттеріне дейін орналастырылған. Лаңкестік шабуыл кезінде Сүлейманидің қабірі зақымданған жоқ. Хабарламаларда сондай-ақ жанында орнатылған газы бар канистрлердің жарылысы туралы айтылған, бірақ бұл ақпарат әзірше ресми расталмай отыр. Зираттағы жарылыстың куәгерлерінің бірі Иран телевидениесінің тікелей эфирінде зарядтардың біреуі қоқыс салғышқа салынғанын хабарлады. «Мен жарақат алған жоқпын, бірақ киімім қанға боялған», - деді әйел. Оның айтуынша, жарылыс болған кезде ол жолдың екінші жағына өткен.

Осы қанды оқиғадан БҰҰ тыс қалмады. БҰҰ Бас хатшысы Антониу Гутерриш Кермандағы (Иран) шабуылды қатаң айыптап, кінәлілерді жауапқа тартуға шақырды. Гутерриштің ұстанымын БҰҰ баспасөз қызметінің қызметкері Флоренсия Сото Ниньо мәлімдеді.

"Бас хатшы Иран Ислам Республикасындағы Керман қаласындағы мемориалдық рәсімге жасалған шабуылды қатаң айыптайды, соның салдарынан 100-ден астам адам қаза тауып, көптеген адамдар жарақат алды. Бас хатшы кінәлілерді жауапқа тартуға шақырады ", - делінген хабарламада.

Сонымен қатар Гутерриш қаза тапқандардың отбасыларына, сондай-ақ Иран халқы мен үкіметіне көңіл айтты. БҰҰ Бас хатшысы жараланғандардың тезірек сауығып кетуін тіледі.

Иран билігі Керман оқиғасын дереу теракт деп бағалады. «Жарылыстар террористік шабуылдың нәтижесі болды», - деп хабарлады мемлекеттік БАҚ-та Керман провинциясы губернаторының орынбасары. Бірқатар әлемдік БАҚ-тарда АҚШ пен Израильдің арнайы қызметтерінің жарылыстарға қатысы бар деген болжамдар жасалған, алайда Иранның тергеу жүргізіп жатқан арнайы қызметтерінен әзірге ресми ақпарат келіп түспеген.

Abai.kz