The New York Times басылымы Teniz Capital инвестициялық банкінің сараптамалық есебіне сілтеме жасай отырып, АҚШ-тың жаңа сауда саясатын сынға алды.

Газет атап өткендей, Вашингтон сауда тарифтері арқылы кедергілер орнатып жатқанда, Қытай мен Ресей Орталық Азиямен тұрақты серіктестік орнатуға ұмтылып отыр.

Басылым Teniz Capital деректерін келтіре отырып, Трамп әкімшілігінің енгізген 25%-дық баж салығы Қазақстан экспортының жалпы көлемінің шамамен 5%-ына ғана әсер ететінін, яғни 100 миллион доллардан аз сома екенін жазады.

Жақында Қытай төрағасы Си Цзиньпинмен кездесуінен кейін Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаев екіжақты байланыстардың "алтын дәуірге" енгенін атап өтті. Ол Бейжіңнің әріптестік орнату үшін ешқандай саяси шарт қоймағанын да айтты.

"Аймақтағы көптеген елдер АҚШ-ты Қытай мен Ресейге қарсы теңгеруші күш ретінде қабылдады. Алайда, соңғы әрекеттер бұл көзқарасты өзгертуі мүмкін", – делінген сараптамада.

Айта кетейік, АҚШ президенті Дональд Трамп Қазақстан президенті Қасым-Жомарт Тоқаевқа жолдаған хатында 1 тамыздан бастап АҚШ-қа экспортталатын бірқатар қазақстандық өнімдерге баж салығы 25%-ға дейін артатынын хабарлаған болатын.

Осы ретте біз сарапшыдан пікір сұрадық. Мурад Шамилов, саясаттанушы:

-АҚШ-тың қазақстандық тауарларға тарифтердің 25% -. енгізу туралы соңғы шешімі тәжірибеден бастап стратегиялық мүмкіндіктерге дейін аралас сигналдарды тудырады.

Трамп билікке келгеннен бері АҚШ протекционизм саясатын жүргізіп жатқанын ескерсек, мұндай тарифтерді енгізу фактісі күтілуде.

Қазақстанға қатысты енгізілген нақты тарифтерге келетін болсақ, ставканың жоғары санына қарамастан, ресми деректер бойынша экспорттың шамамен 5% - ы ғана бажға жатады, ал мұнай, уран және ферроқорытпалар сияқты ресурстар босатылған күйінде қалып отыр.

Қазақстанның қолында тарифтерге жатпайтын маңызды минералдық ресурстардың қомақты қоры бар. АҚШ-пен келіссөздерде ойнай алатын және біздің елдің жеткізуші ретіндегі позициясын нығайтатын Фактор.

Екінші жағынан, АҚШ тарапынан бұл қадам Қазақстанның сыртқы экономикасын басқа нарықтарға, сондай-ақ Орталық Азиядағы өңірішілік байланыстарға қайта бағдарлауды күшейтуі мүмкін. Қазақстандық компаниялар көрші нарықтардағы мүмкіндіктерді белсенді зерттеп жатыр.

Кейбір сарапшылар жазғандай, Трамп әкімшілігінің саясаты Қазақстанды және тарифтер енгізілген басқа елдерді жаһандық ойыншылармен жақындыққа итермелеуі мүмкін, бұл Вашингтон мен Бейжің арасындағы стратегиялық Ықпал үшін бәсекелестікті одан әрі күшейтуі мүмкін.

Басқа тәуекелдердің қатарында инвестициялардың ықтимал кетуі туралы айтуға болады. Шетелдік капиталдың шығуы, тіпті кейбір тұрақтылықта да, белгісіздік сезімін тудырады. АҚШ-тан импорттың азаюы тұтынушыларға арналған американдық тауарлар (техника, автомобильдер, жабдықтар және т. б.) бағасының өсуіне әкелуі мүмкін.

Бұл жағдайда мәселенің дипломатиялық шешімін барынша арттыру дұрыс болып көрінеді. Біздің еліміз қазірдің өзінде ерекшеліктер мен тарифтік түзетулерді іздеуде белсенділік танытып отыр.

Сонымен қатар, сауданы басқа нарықтарға әртараптандыруды жеделдету қажет, бұл сыртқы күйзелістерге сезімталдықты төмендетуге көмектеседі. Ал ұзақ мерзімді перспективада шикізаттың орнына экспорттың жаңа деңгейіне шыға отырып, өзінің қайта өңдеуі мен технологияларын дамыту.

Сыртқы саясаттың тепе-теңдігін сақтау маңызды, бұл бір державаға шамадан тыс тәуелділіктен аулақ бола отырып, көп векторлық курстың жалғасы.

Трамптың тарифтері, Қазақстан экономикасына соққы емес, белсенді әрекетке сигнал. Бұл тәуекелдерді азайту туралы ғана емес, сонымен қатар ынтымақтастықтың жаңа форматтарының жаңа мүмкіндіктері және өз тұрақтылығын арттыру туралы. Ал шебер әртараптандыру мен дипломатиямен сіз бұл турбуленттілікті өсу нүктелеріне айналдыра аласыз.

Айым Алмасқызы

Abai.kz