Қазақ тілі – әрбір сөзі философия болып табылатын бірінші тіл. Басқалары әлемді сипаттайды. Ал қазақ тілі онда қалай өмір сүру керектігін үйретеді.

Бірінші сөз – сабыр (шыдамдылық). Батыста бұл шыдамдылық, жай ғана күту. Ал қазақ тілінде бұл бәрі өз уақытында болатынын сеніммен күту. Еуропалық сөз шыдайды, себебі ол солай істеуге мәжбүр. Қазақ уақыт оның жағында екенін білетіндіктен шыдайды.

Екінші – ақыл (даналық). Бұл IQ емес. Бұл алға қарай білу қабілеті. Батыста ақылдың шапшаңдығы бағаланады. Қазақтар тереңдік пен көрегендікті бағалайды.

Үшіншісі – (тамақ). Тек тамақ емес, сізді тамақтандырған адамға және сізге өмір сыйлаған жануарға деген құрмет. Еуропалық тіл функционалды түрде тамақтанады. Қазақ – ризашылықпен тамақтанады.

Төртіншісі – жол. Бұл жол емес, тағдыр. «Жол болсын» — жай ғана «сапарың сәтті болсын» емес, «жол өзі ашылсын» деген тілек.

Бесінші - туған жер. Бұл тек сіздің туған жеріңіз емес. Бұл сізді дүниеге әкелген жер. «Еуропалық өз отанын өзгерте алады. Қазақ оған мәңгілік байланған».

Алтыншы - өмір. Қазақтар: «Өмір - су сияқты», - дейді. Ол ағады және оны шектеу мүмкін емес. Батыс бақылауды іздейді. Қазақтар қозғалысты қабылдайды.

Жетіншісі - бірлік. Бірлік қана емес, біртұтас болу. «Бірлік болса - тірлік болады» - бірлік бар жерде өмір бар.

Сегізінші - құрмет. Тек мойындау ғана емес, басқаларды өзіңнен жоғары қою мүмкіндігі. Қазақ тілі сипаттамайды, ол білім береді. Бұл тек қарым-қатынас құралы ғана емес, әлеммен үйлесімді өмір сүрудің жолы.

Тіл сөздерді емес, құндылықтарды жеткізгенде, ол мұғалімге айналады.

Керімсал Жұбатқанов,

тарих ғылымдарының кандидаты, С. Сейфуллин атындағы Қазақ агротехникалық зерттеу университетінің доценті

Abai.kz