«حە(ە)للوۋين» دەگەن – يرلانديا، شوتلانديا، ۇلىبريتانيادا تويلاناتىن كونە مەرەكەنىڭ ءبىرى ەكەن. وزگە ەلدىڭ بۇل مەرەكەسى دە – ءار نارسەنى بويىنا جاپسىرىپ ەلىكتەگىش ءبىزدىڭ قازاققا جۇققان ىندەتتىڭ ءبىرى. قاشاندا نە نارسەنىڭ سالدارىمەن كۇرەسكەنسىپ، سەبەبىنە ۇڭىلمەيتىن ادەتىمىز بار. ۇلتتىق قۇندىلىعىمىزعا ءۇش قايناسا سورپاسى قوسىلمايتىن وسى «ىندەتتىڭ» ءبىزدىڭ قازاقتىڭ اراسىنا قاي كەزدەن كىرىگىپ كەتكەنىن ەشكىم اڭعارعان جوق.

«ۇلكەنى جوق اۋىلدىڭ بالاسى – دۋانا» دەگەن ماقال بار. تورىمىزدە باسقا مادەنيەت تايراڭداپ، باسقا دۇنيەتانىم ۇستەمدىك قۇرىپ جاتىر. مۇنداي رۋحاني زورلىققا اراشا ءتۇسۋ ۇكىمەتىمىزدەگىلەردىڭ قاپەرىنە دە كىرمەيدى. ال ەندى سارالاپ كورەيىك، بۇعان كىم كىنالى؟ ءبىرىنشى – اتا-انا، وتباسى. ەگەر ءبىز ءوزىمىز بالامىزدىڭ تەك ماتەريالدىق جاعدايىنا عانا كوڭىل اۋدارىپ، ءوزىنىڭ ءداستۇر-سالتىن ۇقتىرىپ، ۇلتىنداعى باردى ناسيحاتتاپ، ۇلتتىق مەرەكەلەرگە ۇلكەن ءمان بەرىپ، جاسالۋعا ءتيىستى ءجون-جورالعىنى وتىمىزدىڭ باسىندا جاساپ وتىرساق، بالالارىمىز دا وزگەگە بەتالدى ەلىكتەمەس ەدى...

ەكىنشىدەن، قوعام. ءيا، ءبىزدىڭ قوعام ۇلتتىق مۇددەنى قورعاپ، قازاقتىڭ مەنتاليتەتىن ەشقاشان ەسكەرمەگەن. «جاھاندانۋ» دەپ جانۇشىرىپ جەلپىلدەپ ءجۇرمىز. 30 جىلدان بەرى بالاباقشادان باستاپ، قازاقتىڭ وزىنە ءتان اتا-بابادان كەلە جاتقان ۇلتتىق ءتالىم-تاربيە مەن تاعىلىمنان، ياعني حالىقتىق پەداگوگيكادان ساباق بەرۋ قولعا الىنعان جوق. اۋىلداعىلار قالاعا ۇدەرە كوشىپ، وركەنيەتكە ۇمتىلۋدا. دالا قازاعىنىڭ تۇرمىس-تىرشىلىگىنەن بەيحابار قالىپ، قازاقتاعى باردى كورىپ وسپەگەن قالاداعى قازاق بالالارىنا حە(ە)للوۋين تويلاۋ ادەتكە اينالىپ بارادى. بۇل دا – سەبەپ. اجەسىنەن قالعان قىزىلدى-جاسىلدى تەكەمەت پەن الاشانىڭ، سىرماق پەن قۇراقتىڭ قالاي دايىندالاتىنىن كورمەي جەتىلىپ جاتقان قالاداعى قازاق بالاسى ءۇندىنىڭ حولي مەرەكەسىندەگى بوياۋدى بىرىنە-ءبىرى شاشىپ، بەتىنە جاعۋعا اۋەس بۇگىندە. شىندىعىندا، كەمپىرقوساقتاعى جەتى ءتۇستى دە، ساعىممەن ويناعان ءسانتۇرلى سيقىرلى بوياۋدى دا قازاقتاي تانىپ-ءبىلىپ تۇرمىسىنا پايدالانعان ۇلت از عوي.

... «اسىرەقىزىل تەز وڭار»، – دەيتىن بابالارىم. ولاي بولماي تۇر. ۇلتتىق قۇندىلىعىنان جۇرداي بولىپ بارا جاتقان قۋىسكەۋدەگە اسىرەەلىكتەۋشىلىك تە، اسىرەقۇمارلىق تا اۋەس ەكەن، وسىنى تۇسىنەيىكشى. «بوس جەرگە شايتان ءۇيىر» ەكەنىنە باسا ءمان بەرەتىن ۇلكەندەر دە ازايىپ قالدى. «بىلگەننىڭ قانداي پايداسى بىلمەستى جولعا سالماسا»، – دەيدى اتالارىمىز.

ادامزاتتىڭ سوڭى بۇگىنگىلەر عانا ەمەس، كەيىن دە كەلەشەك بار، ياعني بۇگىنگىنىڭ بالاسى – ەرتەڭگىنىڭ قارتى ەكەنىن ەسىمىزدەن شىعارمايىق. وسى ورايدا ءبىزدىڭ يمام باۋىرلارىمىز دا ءار جۇما سايىن جاستارىمىزعا ۇلتتىق قۇندىلىعىمىزدى ساقتاۋ كەرەكتىگىن قازاقى بولمىسىمىزعا ساي ەتىپ تۇسىندىرسە دەگەن تىلەك ايتامىز. سەبەبى، ەستەرىڭىزدە بولسا، حە(ە)للوۋيندى تويلاۋ بارىسىندا، ياعني وسى قازاققا جات مەرەكەنىڭ كەسىرىنەن تۇنگى كلۋبتىڭ بىرىندە قازاقتىڭ تالانتتى كاسكادەرى قاسىم جۇماعوجين باقيلىق بولدى. جۇمباق ءولىم... سوندىقتان دا جاستارىمىزدىڭ رۋحاني مۇگەدەك بولۋىنا جول بەرمەگەنىمىز ابزال.

ەندىگى جەردە قۇداي ءولىنىڭ ۇرەيىن، ءتىرىنىڭ مەرەيىن ۇشىرمايتىن قانداي ءىسىمىزدى بولسىن وڭعا باستىرىپ، ءبۇتىن كوڭىلدىڭ يمانىن جوعالتپاعاي! جۇما قابىل بولسىن!

بەكجان تۇرىستىڭ facebook پاراقشاسىنان

Abai.kz