مەن وسى كۇنى مۇلدەم تەلەديدار قاراماي­مىن. ءبىرىنشى، تەلەديديدارداعىنى ون وراپ الاتىن اقپارات – قالتافونىمدا تۇر. ەكىنشى، وقتا-تەكتە تەلەديدارعا كوزىڭ كەزدەيسوق تۇسە قالسا، دامبالىنىڭ ءتۇسىن كورسەتكەن جالاڭاش الباستىلار تولىپ العان. ماعىنا-ءمانى جوق، اتى-زاتى سۇرقيا نارسەلەر; ودان قالسا، فونوگرامما-انشىلەر...

قاي كۇنى انام جاڭالىققا قۇلاق ءتۇرىپ وتىر ەكەن، قر ۇكىمەتباسىنىڭ ورىنباسارى بەردىبەك ساپارباەۆ: «نۇر-سۇلتان قالاسىنىڭ مۇمكىندىگى – شەكسىز ەمەس. سونى ەسكەرۋ كەرەك. كەز-كەلگەن ادام ەلوردادا تۇرىپ، ءبىلىم العىسى كەلەدى. بىراق ءۇيسىز، كۇيسىز استانادا ءومىر ءسۇرۋ – قيىن. قاي جەردە جاقسى جاعداي بارىن ءتۇسىندىرۋ شارالارىن جۇرگىزۋ قاجەت»، – دەپ سوعىپ تۇر...

باياعىدا وسىدان 30 جىل بۇرىن، وزبىر ورىستىڭ سوۆەت زامانىندا قازاقتاردى استانامىز الماتىعا تىركەمەيتىن زاڭ بولىپتى. نە دەگەن ماسقارا! نەتكەن قيانات! نە دەگەن سورلىلىق!
ارادا اتىن بەس ءمينوتتىڭ ىشىندە باس قا­لامىزعا «نۇر-سۇلتان» دەپ ءوزى قويىپ العان كىسىنىڭ 30 جىلدىق بيلىگى وتكەندە، قازاق تاعى دا استاناسىنان قۋىلىپ جاتىر ما؟..
بۇل نە باسسىزدىق؟ كىمنىڭ شىعارعان جارلىعى؟ كىمنىڭ پارمەنىمەن ايتىلعان ساندىراق؟

قازاق ەلىنىڭ قاي بۇرىشانا بارىپ، بيلىك جاساسا دا، جالاۋلاتقان جارناماسى عانا كورىنەتىن بەردىبەك ساپارباەۆ وزىنشە ءبىر شاتتى ءتارتىپ-قالىپتار شىعارىپ الىپتى، بىلاي دەيدى: «ءاربىر سالانىڭ ءوز ستاندارتتارى بار. مىسالى، ەگەر بالا سانى 15-تەن تومەن بولسا، ول اۋىلدا – باستاۋىش مەكتەپ جابىلادى. سوندىقتان، دامىماي وتىرعان اۋىلداردا الەۋمەتتىك نىسانداردى سالۋدىڭ قاجەتى جوق. سەبەبى، ول جەرگە 200-300 ملن تەڭگە تۇراتىن سۋ جۇيەلەرىن تارتۋعا مۇمكىندىك جوق»                                                   ال، ەندەشە؟!.

وۋ، ماشبەكتىڭ بالاسى-اۋ، جوعارعى بيلىك ءوزىڭىزدى سول «دامىماي وتىرعان اۋىلداردى» دامىتۋدىڭ جولدارى مەن تەتىكتەرىن تاۋىپ، اۋىلداعى وزىڭىزگە قانداس باۋىر-قازاقتاردىڭ ءال-اۋقاتىن جاقسارتۋدىڭ ادىستەرى مەن تاسىلدەرىن تابۋ ءۇشىن لاۋازىمدى قىزمەت بەرىپ، اي سايىن بىرەتەك جالاقى بەرىپ وتىرعان جوق پا؟!.

استاناسى مەن اتىن الماستىرىپ الاتىن كىسىنىڭ بيلىگى كەزىندە جەل ءسوز، وتىرىك كوزگە بولسا دا، «اۋىل جىلى»، «اۋىل – ەل بەسىگى»، «ديپلوممەن اۋىلعا»، «اق بۇلاق»، «سەرپىن» سياقتى باعدارلامالاردىڭ قولعا الىنعانىن نەگە جىلدام ۇمىتىپ قالدىڭىز؟ ارينە، ادەتتەگى كۇتكەنىمىزدەي، اتالعان (جانە اتالماعان) باستامالاردىڭ ءبارىنىڭ بايانى بولمادى، ناتيجەسى كورىنبەدى.

بىراق، سولاي بولا تۇرسا دا، ەلىمىزدەگى حالىق سانى 50 ادامنان اسپايتىن 500-گە تارتا اۋىلدىڭ بولاشاعىن بۇلىڭعىرلاۋعا سىزگە كىم قۇقىق بەردى؟!.
ىشكى ميگراتسيا كەز كەلگەن ەلدە توقتاۋسىز، ۇنەمى ءجۇرىپ تۇرادى. سوندىقتان، پرەزيدەنت قاسىم-جومارت توقاەۆتىڭ: «ءبىز ىشكى ميگراتسيانى باقىلاۋدى كۇشەيتۋىمىز كەرەك. بۇلاي جالعاسا بەرسە، جاعداي قيىندايدى. مەن ءوزىمنىڭ حالىققا جولداۋىمدا «قالالارداعى حالىق سانىنىڭ كوپتىگى – ماقتانىش ەمەس، بۇل شەشىلۋى ءتيىس ماسەلە» دەگەن ءسوزىن باسشىلىققا الىڭىز! ايتپەسە، جۇرت بۇرىن تاڭبالاعان «بورديۋربەك» دەگەن لاقاپ اتىڭىزعا – «باتۋاسىزبەك» دەگەن جاڭا ەسىمدى جاماپ الۋىڭىز ابدەن مۇمكىن.

جالپى، قازىرگى قازاق بيلىگى «الەمدەگى ەلۋ ەلدىڭ، ءتىپتى وتىز ەلدىڭ قاتارىنا كىرەمىز» دەپ ماقتانعاندا، اۋىزدارىنان تۇكىرىگى شاشىراپ، ءتىلى بارعا – ءسوز بەرمەيدى، ەندەشە، 50 ادامدى جارىلقاي الماي وتىرىپ، نەگە ءويتىپ داندايسيدى؟

50 ادام – ادام ەمەس پە؟ اتا زاڭىمىزدا ەڭ قىمبات قۇندىلىعىمىز – ادام دەپ جازىلعان عوي. دەمەك، 50 بىلاي تۇرسىن، 1 ادامنىڭ ءومىرى قىمبات بولۋعا ءتيىس!

اۋىلدىڭ ەرتەڭى جوعالسا، قازاقتىڭ ەرتەڭى بولمايدى...

قاجىمۇقان عابدوللانىڭ facebook پاراقشاسىنان

Abai.kz