New York Times گازەتىندە 16 قاراشادا جارىق كورگەن قۇجاتتاردا قىتاي باسشىسى سي ءتسزينپيننىڭ شىڭجاڭداعى تۇركىتىلدەس ۇلتتاردى قۋدالاۋ تۋرالى بۇيرىقتارى، شەنەۋنىكتەرگە ارنالعان نۇسقاۋلىقتار بار. قۇجاتتار اراسىندا وتباسى مەن تۋىستارى لاگەرلەرگە قامالعان، وزدەرى شەتەلدە وقيتىن ستۋدەنتتەرگە شەنەۋنىكتەردىڭ نە دەپ جاۋاپ بەرۋ كەرەگى دە كورسەتىلگەن. نۇسقاۋلىق بويىنشا، "وتباسىم قايدا؟" دەگەن ستۋدەنتكە شەنەۋنىك "ولار ۇكىمەت قۇرعان وقۋ ورتالىعىندا" دەپ جاۋاپ بەرۋى كەرەك.

قىتايدىڭ مەملەكەتتىك اقپارات اقپارات قۇرالدارىنا سىلتەمە جاساعان Reuters-ءدىڭ جازۋىنشا، 18 قاراشادا شىڭجاڭ ۇكىمەتى باسىلىمدا جارىق كورگەن اقپاراتتى “جالعان” دەپ اتاپ، مۇنى قىتايدىڭ ء“وز ىشىندە جانە شەتەلدەگى جاۋلارى” ۇيىمداستىردى دەپ ايتقان. الايدا شىڭجاڭ ۇكىمەتى ناقتى كىمنىڭ "ۇيىمداستىرعانىن" اشىپ ايتپاعان.

ءدال سول كۇنى شىڭجاڭ ۇكىمەتىنە دەيىن بۇل ماسەلەگە قاتىستى قىتايدىڭ سىرتقى ىستەر ءمينيسترى پىكىرىن بىلدىرگەن. ول قۇجاتتىڭ تۇپنۇسقالىعىنا قاتىستى ەشقانداي كۇمان ايتپاعان، قىتاي بيلىگىنىڭ "تەرروريزممەن كۇرەس" باعدارلاماسى ءساتتى جۇزەگە استى جانە ونىڭ تاجىريبەسىن "وزگە ەلدەر قولدانا الادى" دەپ قىسقا قايىرعان.

باسىلىمداعى دەرەككە سايكەس، 2016 جىلى شىڭجاڭ-ۇيعىر اۆتونوميالىق ولكەسىنىڭ باسشىسى بولىپ چەن تسيۋانگو تاعايىندالعاننان كەيىن ايماقتا "ىشكى لاگەرلەردىڭ" سانى كۇرت ۇلعايعان. قىتاي ءالى كۇنگە دەيىن ناقتى قانشا ادامدى ۇستاعانىن ايتپادى.

2017 جىلدىڭ كوكتەمىنەن باستاپ قىتايدىڭ شىڭجاڭ ايماعىندا از ۇلتتارعا، سونىڭ ىشىندە ەتنيكالىق قازاقتاردى "ساياسي لاگەرگە" قاماي باستاعانى تۋرالى حابار تاراعان. وتكەن جىلى بۇۇ قىتايدىڭ شىڭجاڭدا ميلليونعا جۋىق ەتنيكالىق ۇيعىر مەن وزگە دە تۇركىتىلدەس ۇلت وكىلدەرىن "ساياسي تاربيە لاگەرلەردە" ۇستاپ وتىرعانىن مالىمدەگەن. باستاپقىدا مۇنداي اقپاراتتى تەرىستەگەن پەكين كەيىن ونى "ەكسترەميزمگە قارسى شارا" دەپ تۇسىندىرگەن جانە ساياسي لاگەرلەردى ء"تىل ۇيرەنىپ، كاسىپكە باۋليتىن" ورتالىقتار دەپ اتاعان.

قازان ايىنىڭ سوڭىندا 23 مەملەكەت (اراسىندا اقش پەن ەۋروپا ەلدەرى دە بار) ورتاق مالىمدەمە جاساپ، پەكيندى شىڭجاڭداعى ۇيعىرلار مەن وزگە دە مۇسىلمان توپتاردى قۋدالاۋدى توقتاتۋعا شاقىرعان.

Abai.kz