مىنە، تاعى ءبىر  جاڭا وقۋ جىلى باستالدى. الايدا، قوڭىراۋدىڭ سىڭعىرىن ەستىگەن قازاق بالاسىنىڭ بارشاسىنىڭ جۇزىنەن شاتتىق نۇرى توگىلىپ، بىلىمگە ىڭكارلىك ەسىپ تۇر دەپ ايتۋ قيىن. ويتكەنى، تاۋەلسىزدىك العانىمىزعا تابانى كۇرەكتەي جيىرما جىل وتسە دە ازات ۇرپاقتىڭ الدىنداعى پارىزىمىز بەن مىندەتىمىزدى مەملەكەت رەتىندە تولىقتاي وتەي الماي وتىرمىز. ءبىز ءالى كۇنگە انا تىلىندە  - مەملەكەتتىك تىلدە بىلىمگە قانىققىسى كەلەتىن قازاق بالاسىنىڭ سۇرانىسىن تولىق قاناعاتتاندىرار ەمەسپىز. قازاق مەكتەپتەرىنىڭ جاعدايى قۇددى سوۆەت وكىمەتى تۇسىنداعىداي. سول كەزدەگىدەن ەش اۋمايدى.

قازاق وقۋشىسى بيلىككە، قوعامعا، اتا-اناعا وكپەلى. ويتكەنى، ەلدەگى قازاق مەكتەپتەرىنىڭ سانى از. قازاق بالاسى تابانىن توزدىرىپ، سومكەسىن ارقالاپ، سالى سۋعا كەتىپ، قوعامدىق كولىكتە قىستىرىلىپ قالانىڭ شەتىندەگى مەكتەپكە نەمەسە اۋدان ورتالىقتارىنداعى قازاقشا مەكتەپ ينتەرناتتارعا بارىپ وقۋعا ءماجبۇر.

مىنە، تاعى ءبىر  جاڭا وقۋ جىلى باستالدى. الايدا، قوڭىراۋدىڭ سىڭعىرىن ەستىگەن قازاق بالاسىنىڭ بارشاسىنىڭ جۇزىنەن شاتتىق نۇرى توگىلىپ، بىلىمگە ىڭكارلىك ەسىپ تۇر دەپ ايتۋ قيىن. ويتكەنى، تاۋەلسىزدىك العانىمىزعا تابانى كۇرەكتەي جيىرما جىل وتسە دە ازات ۇرپاقتىڭ الدىنداعى پارىزىمىز بەن مىندەتىمىزدى مەملەكەت رەتىندە تولىقتاي وتەي الماي وتىرمىز. ءبىز ءالى كۇنگە انا تىلىندە  - مەملەكەتتىك تىلدە بىلىمگە قانىققىسى كەلەتىن قازاق بالاسىنىڭ سۇرانىسىن تولىق قاناعاتتاندىرار ەمەسپىز. قازاق مەكتەپتەرىنىڭ جاعدايى قۇددى سوۆەت وكىمەتى تۇسىنداعىداي. سول كەزدەگىدەن ەش اۋمايدى.

قازاق وقۋشىسى بيلىككە، قوعامعا، اتا-اناعا وكپەلى. ويتكەنى، ەلدەگى قازاق مەكتەپتەرىنىڭ سانى از. قازاق بالاسى تابانىن توزدىرىپ، سومكەسىن ارقالاپ، سالى سۋعا كەتىپ، قوعامدىق كولىكتە قىستىرىلىپ قالانىڭ شەتىندەگى مەكتەپكە نەمەسە اۋدان ورتالىقتارىنداعى قازاقشا مەكتەپ ينتەرناتتارعا بارىپ وقۋعا ءماجبۇر.

ايعاق جەتەرلىك. تەمىرتاۋداعى ورىس تىلىندەگى №9 مەكتەپ-ليتسەيى مەن №16 ورتا مەكتەپتەرىن قازاق مەكتەبى ەتۋ جونىندەگى جەرگىلىكتى بيلىكتىڭ نۇسقاۋى شىققان بويدى ورىستار ورە تۇرەگەلىپ، ءىس اياعى سوتقا دەيىن بارىپ، قارالىپ جاتىر. تەمىرتاۋداعى قازاق مەكتەپتەرىندە ورىن از دا، وقۋشى سانى كوپ. ال، ورىس مەكتەپتەرىندە كەرىسىنشە، بالا از، ورىن كوپ. سوندا ورىس قاۋىمىنىڭ ويىنشا، قازاق وقۋشىسى سۋىققا توڭىپ، قالانىڭ ءار شەتىندە تەنتىرەپ وقۋى كەرەك ەكەن دە، ال، قالا ىشىندەگى ورىس ءتىلدى مەكتەپتى قازاقتارعا بەرۋگە بولمايدى ەكەن. دەمەك، قازاق وقۋشىسىنىڭ ءوز قۇقىن، مەملەكەت قۇرۋشى ۇلت رەتىندەگى دارەجەسىن پايدالانۋىنا جول جوق ەكەن. البەتتە، جەرگىلىكتى بيلىكتىڭ شەشىمى قۇپتارلىق. بىراق قازاق اتا-اناسىنىڭ ۇنسىزدىگى، كومبىستىگى تىم قۇرىسا، بالاسى ءۇشىن قارسىلىق تانىتا الماي وتىرعانى وكىنىشتى.

ال، الماتىدا وقۋشىلارعا ەسىگىن ايقارا اشقان180 مەكتەپتىڭ 50-ءى قازاق، 3-ءى ۇيعىر، 62-ءى ورىس،  65-ءى ارالاس مەكتەپ. ارالاس مەكتەپ دەگەنىڭىز - ورىس مەكتەبى دەگەن ءسوز. دەمەك، قالاداعى ورىس مەكتەبىنىڭ سانى  127 دەگەن ءسوز. سوندا بار-جوعى حالىقتىڭ 23 پايىزىن قۇراپ وتىرعان ورىس قاۋىمىنىڭ اسىعى الشىسىنان ءتۇسىپ، قازاقتىڭ جايى  تابان استىندا. ەسى دۇرىس مەملەكەت، ۇلت ءوز ۇرپاعىن ءوز قولىمەن ۇلتسىزدانۋ مەكتەبىنە (ارالاس مەكتەپ) بەرمەسى انىق. امال نە، تاعى دا سورى قايناعان قازاق وقۋشىسى.

جەرگىلىكتى شەنەۋنىكتەر ارالاس مەكتەپتەر بىرتىندەپ قازاق مەكتەبىنە اينالىپ، ءسويتىپ قازاق مەكتەبىنىڭ سانى وسەدى دەيدى. بۇل ەرتەكتىڭ قيسىنى جوق. سوندا قازاق وقۋشىسىنىڭ تولەرانتتىلىعى مەن توزىمدىلىگىن قاشانعى سىناۋعا بولادى؟!

ال،  الماتىداعى 19 مەكتەپتى قازاق مەكتەبى ەتۋ تۋرالى قالالىق ءبىلىم باسقارماسىنىڭ نۇسقاۋى تاعى دا ورىستاردىڭ قارسىلىعىنا ۇشىراپ، ورىندالماي قالدى. قازاق اتا-انا تاعى دا ءۇنسىز. جەرگىلىكتى بيلىكتىڭ ەتنوستىق توپتار الدىنداعى السىزدىگىن، قاۋقارسىزدىعىن تۇسىنە المادىق. تۇسىندىرگەن ادام دا بولمادى.

قوستاناي وبلىسى، قارابالىق اۋدانىنداعى قازاق مەكتەپتەرىنىڭ ءحالى ادام جىلارلىق. «قازاقستان» ارناسىنىڭ حابارلاۋىنشا، وبلىس بويىنشا 609 مەكتەپ بار بولسا، سونىڭ 144 قازاق مەكتەبى، 136-سى ارالاس مەكتەپ. قازاق جانە ارالاس مەكتەپتەردىڭ سانىن الىپ تاستاعاندا، ورىس مەكتەپتەرىنىڭ سانى -329 بولىپ تۇر.

وسى وبلىستاعى «ميحايلوۆسك» اۋلىنداعى قازاق وتباسىلارىنىڭ بالالارى انا تىلدەرىندە ءبىلىم الا الماي وتىر. اۋىلداعى مەكتەپ  ورىسشا. قازاق بالالارى اۋدان ورتالىعىنداعى مەكتەپ-ينتەرنەتتا جاتىپ وقيدى ەكەن. مىنە، ءوز بيلىگى ءوز قولىنداعى تاۋەلسىز ەلدىڭ ەل ەرتەڭىنە جاساپ وتىرعان «ەرەكشە» «قامقورلىعى».

قاباعىڭ قاشان اشىلار ەكەن، قازاق وقۋشىسى؟. سەنىڭ كۇيىڭ  - قورعانسىزدىڭ كۇنى.

«اباي-اقپارات»

بەينەماتەريال "قازاقستان" ۇلتتىق ارناسىنىڭ "kaztrk.kz" cايتىنان الىندى