قالا ورتالىعىنان شەتكەرى زاۋىتتاعى جۇمىسىنان كۇندەلىكتى داعدىلى ۋاقىتىندا قايتقان قالي ءۇشىنشى قاباتقا كوتەرىلىپ، پəتەرىنىڭ ەسىگىن اشقاندا ىشتەن əدەتتەگىدەن بولەك ءبىر وزگەرىستىڭ بارىن بىردەن بايقادى.كىرەبەرىستەگى əدەپكى ورنىندا əنشەيىندەگى سىقاسىپ تۇراتىن سىرتقى قالىڭ كيىمدەردەن ىلگەشەكتەردىڭ بوساپ قالعانىنا دا اڭعاردى. بەتى اشىق شكافتان ەتەك-جەڭى تىسقا تەۋىپ تۇراتىن قاۋقيعان توندار مەن كۇرتەلەردەن ارىلعان ءدəلىز كەڭەيىپ، تىنىس اشىلىپ قالعانداي سەزىلەدى. باسقا دا ارتىق-اۋىس مۇلىكتەن تازارتىلعان كəدۋىلگى اياداي قۋىس ارشىلعان جۇمىرتقاداي جۇتىنىپ تۇر. الاقىستايعى قاعىنان جۋىلىپ-ءسۇرتىلىپ، مۇنتازداي تازارعان قابىرعالار توبەدەگى ەلەكتر جارىعىنا جالتىراپ كورىنەدى. كەيبىر تۇستارىنا كوكتەم كورىنىستەرىن كەستەلەگەن شاعىن كولەمدى گرافيكالار ءىلىنىپتى. دۋالعا كىسى كەۋدەسىمەن تۇرعىلاس ەتىپ بەكىتىلگەن شاراينانىڭ استىنداعى قوڭىر تۋمبانىڭ ۇستىندە تۇراتىن بۇرىنعى قارا تەلەفوندى الماستىرعان القىزىلىنىڭ شوشايعان انتەنناسىنا قاراپ، راديوبايلانىسپەن ىستەيتىن جاڭا اپپاراتتىڭ جايعاسقانىن دا كوردى. ونىڭ قاسىنداعى شىنى ۆازاعا سالىنعان ءبىر بۋدا اق راۋشان دا نازارىن اۋدارماي قويمادى. قاۋىزىن جاڭا جارعان شوق گۇلدىڭ جۇپارى تاناۋعا ۇرادى. ىشكى بولمەلەردەن دە ءəرتۇرلى حوش ءيىسمۇرىن قىتىقتايدى. ءتور جاقتان ۇلى مەن قىزىنىڭ ەمەن جارقىن، كوڭىلدى ۇندەرى ەستىلەدى. وتاعاسىنىڭ كەلگەنىن ولار ءəلى بىلگەن جوق. اسحانا جاقتان ءپىسىرىلىپ جاتقان تاماقتىڭ بۇرقىراعان يىسى دە جۇمىستان ەندى ورالعان وتاعاسىنىڭ قارنىن شۇرىلداتىپ جىبەردى.

ۇيدەگى بۇگىنگى بۇل الابوتەن ەرەكشەلىكتىڭ ءمəنىسىن قاپەلىمدە əر ساققا جۇگىرتىپ، سوستيىپ تۇرىپ قالدى. ايتپاقشى، ۋنيۆەرسيتەتتە وقيتىن قىزى تاڭەرتەڭ ەمتيحانىن تاپسىرىپ ەدى، سودان كوڭىلدەگى باعاسىن العان شاتتىقتان جاساپ جاتقان جاڭالىعى ما؟ جوعارى وقۋ ورنىن ۇزدىك بىتىرسە دە، وزىنە لايىقتى جۇمىس تابىلماي، ءبىراز مەكەمەنىڭ ەسىگىن قاعىپ ءجۇرىپ، بۇدان ءبىر اي بۇرىن عانا تاڭداعان ماماندىعىنا ساي قىزمەتكە ورنالاسقان ۇلى رەسپۋبليكالىق əلدەبىر بايقاۋلارعا جوبالارىن جىبەرگەنىن ايتىپ قالىپ ەدى، əلدە سولاردىڭ بىرىنەن جاقسى حابار كەلدى مە؟ بəلكىم، بيىلعى ۇزاققا سوزىلعان قىستىڭ əزەر دەگەندە كوبەسىن سوككەن كوكتەمنىڭ جىلى بەلگىسى مە؟ Əيتەۋىر، نە دە بولسا شاڭىراعىنداعى əدەتتەگى ۇيرەنشىكتى بىرتوعا كورىنىستى جاڭارتقان مىنا توسىن، بىراق شۋاقتى جاعداي جانىن تەربەتە جونەلدى. جيىرما بەستەگى جىگىت شاعىنان ىستىق ۇيەلمەنىندەگى دəل وسى بۇگىن كۇتپەگەن توسىن، əدەمى، نۇرلى قۇبىلىستىڭ ءمəنىسىن اجىراتا الماي تاڭدانىپ ءəرى ءسۇيسىنىپ دəلىزدە سəل كىدىرىستەگەن قالي سىرتقى كيىمىن شەشۋ كەرەكتىگى ەسىنە ەندى تۇستى. وسى سəتتە تورگى بولمەدەن باسىن قىلتيتقان قىزى ايسارا əكەسىن كوردى دە:

– تولەۋ! ۋرا! پاپام كەلدى. تەز بول. مەن قازىر، – دەدى دە ارى قاراي زىپ بەردى.

اعالى-قارىنداس ەكەۋى ءىش جاقتان بىرگە شىقتى. قىزىنىڭ قولىندا ءبىر بۋدا قالامپىر.

– پاپا، تۋعان كۇنىڭىزبەن!

ءجۇزى بال-بۇل جانعان ايسارا ۇسىنعان گۇلىن ابدىراپ قالعان əكەسىنىڭ قولىنا ۇستاتار-ۇستاتپاستان باۋىرىنا تىعىلىپ، بەتىنەن سۇيىپ جاتىر. ۇلى بولسا ەركە قارىنداسىنىڭ ەركىندىگىنە جول بەرىپ، بايسال قالىپپەن كەزەگىن كۇتىپ تۇر.

– پاپاتايىم مەنىڭ، مەرەكەڭىزبەن قۇتتىقتايمىز! – دەپ قىزى əكەسىن بالاشا وبەكتەپ، مەيىرلەنىپ بوساتار ەمەس. بۇعان اقىرى توزىمى تاۋسىلعان تولەۋ دە شىداي الماي ەكەۋىن قاپسىرا قۇشاقتاي

الدى.

– پاپا، ومىرگە كەلگەن كۇنىڭىز قۇتتى بولسىن!

قوس پەرزەنتىنىڭ جايباراقات مۇنى مۇلدەم قاپەرىندە جوق جەردەن مəز-مايرام قۋانىشپەن قارسى العانىنا جۇرەگى ەلجىرەپ كەتكەن قالي əپ دەگەندە اۋزىنا جوندەم ءسوز تۇسپەي:

– ءوي، اينالايىن، قاراقتارىم-اۋ، قايداعى تۋعان كۇن. قوس قاراشىعىم مەنىڭ. نەسىنە بوسقا əۋرە بولدىڭدار؟ ەكى قاناتىم عانا سول..، – دەي بەردى.

– پاپا، اس ءəزىر. كəنە، كيىمىڭىزدى تەزدەتىپ اۋىستىرىپ، جىلدام جۋىنىپ، ورنىڭىزعا وتىرىڭىز، – دەپ تاعى دا قىزى شاپشاڭدىق تانىتىپ، اسىقتىرىپ الا جونەلدى.

كوڭىلى تولقىنىستان الاسۇرىپ ءجۇرىپ، كۇندەگى əدەتىنشە سىرت كيىمدەرىن ءۇي جاعدايىنا الماستىرىپ، ءۇش بولمەلى پəتەردىڭ ۇلى جاتاتىن ۇلكەن بولمەسىنە، ياعني، كەيدە ىشىندەگى زاتتارىن جيناستىرىپ، قوناق كۇتۋگە لايىقتاۋعا تۋرا كەلەتىن زالعا ەندى. بۇل جولى دا تولەۋدىڭ مۇنداعى ءوزى تۇتىناتىن بۇيىمدارىن باسقا جاققا شىعارىپ، كەڭەيگەن ورتاسىنا ۇزىن ۇستەل قويىلىپتى. جايىلعان اق داستارحاندى ءتۇرلى جەمىس-جيدەكتەرمەن، كوكونىستەرمەن، تاعامدارمەن تولتىرىپ تاستاپتى. تەك اراق-شاراپتان باسقانىڭ ءبəرى بار دەرلىك. جالپى بۇل ۇيدە ىڭعايىنا قاراي اتاپ ءوتىپ تۇراتىن مەرەكەلەردە ول پəلەڭە قاشاننان ورىن جوق. جəنە دە ونى ەشقايسىسى دا تاتىپ المايدى.

بۇگىنگى كول-كوسىر وزگەرىسكە قالي ءəلى دە اڭ-تاڭ كۇيدە تورگى ورىندىققا كەلىپ جايعاستى. دəمنەن الىپ وتىرعانمەن ءəرى-ءسəرى سەزىمنەن ءبəرىبىر ارىلار بولمادى. «مەنىڭ تۋعان كۇنىمە بولا، سونشا نەسىنە توگىلدى ەكەن بالالار؟ بەكەرگە اناۋ-مىناۋ قارىشتاۋعا كەتكەن قارجىنى ودان دا وزدەرىنىڭ قاجەتىنە جاراتقانى əلدەقايدا وڭدى بولار ەدى-اۋ. جارىق دۇنيە ەسىگىن اشقانىمدى ءبۇيتىپ اعىل-تەگىل تويلاۋدى ۇمىتقالى دا قانشاما ۋاقىت. قۇر بوسقا-اق əۋرەلەنىپتى»، – دەپ ويلادى. بىراق، كوكەيىندەگى ىركىلگەنىن سىرتقا بىلدىرۋگە بالالارىنىڭ كوپتەن بەرى كورمەگەن قازىرگى شادىماندىعىنا كىرەۋكە تۇسىرىپ الۋدان تەتكي بەردى.

وتاعاسى جالپى əۋەلدەن ادام جاسىنىڭ دوڭگەلەك داتاعا، وندا دا اۋىز تولتىرىپ ايتاتىنداي قوماقتىسىنا تولعاندا عانا شاما-شارقىنشا مەرەكەلەۋدى ۇناتادى. ال جىل سايىنعى قايتالاناتىن تۋعان كۇنىن اتاپ ءوتۋدى ەلەۋسىز قالدىرۋدى قالايدى. اشىعى – سوعان بولا ازدى-كوپتى شىعىن جۇمساۋدى ارتىق سانايدى. ۇلى مەن قىزى دا əكەلەرىنىڭ بۇل ۇردىسىنە قارشاداي شاقتارىنان بويلارى əبدەن ۇيرەنىپ كەتىپ ەدى. ال وتاناسى ومىردەن وزعالى بەرى قالىپتاسقان جاعدايدىڭ وسى جولى كۇرت قۇبىلعانىن جانىنا بىردەن قابىلداي الماي وتىرعان سەبەبى دە وسى ەدى. شاي اراسىندا قىزى ورنىنان تۇرىپ، ىشكى بولمەگە كىرىپ كەتتى دە، ودان لەزدە قايتا شىقتى. قولىنا ۇستاعان ءبىر جاپىراق قاعازى بار. Əكەسىنىڭ قاسىنا تۇرا قالىپ، يىعىنان قۇشاقتادى:

– پاپا، مىناۋ سىزگە كۋرورتقا دەمالىپ قايتۋعا ون كۇندىك جولداما. مۇنىڭ ءبəرىن قايدان تاۋىپ جاتىر دەپ الاڭداپ وتىرعان دا شىعارسىز. تولەۋ اعام كەشە بۇدان ءبىر اي بۇرىن وسكەن قىزمەتىنىڭ جالاقىسىن العان ەدى. ەكەۋمىز اقىلداسا كەلىپ، ءسىزدىڭ تۋعان كۇنىڭىزگە «سيۋرپريز» جاساۋدى ۇيعارعان ەدىك. مىنەكيىڭىز. سىيلىعىمىزدى تاپسىرۋعا رۇقسات ەتىڭىز، – دەپ قولىنداعىسىن ۇسىنىپ، əكەسىنىڭ بەتىنەن ءسۇيدى.

– پاپا، قانشا جىل بولدى ەل قۇساپ تىنىقپاعانىڭىزعا. ءبىزدىڭ قامىمىز دەپ، تىنىم تاپپايتىنىڭىزدى كىشكەنتاي بولساق تا ءتۇسىنىپ وستىك. كەزەكتى ەڭبەك دەمالىسىندا دا جۇمىس ىستەپ جۇرەتىنىڭىزدى بىلىپ ەسەيدىك. ەندى دەنساۋلىعىڭىزعا دا ءبىر مەزگىل مويىن بۇرۋىڭىز كەرەك، پاپا. ءبىز تاڭداعان شيپاجايدا ءəرى تىنىعاسىز، ءəرى ەمدەلەسىز. جولدامانىڭ جارناماسىنا قاراعاندا جۇرەك پەن قان تامىرلارى سىرقاتتارىنا پايداسى اسا زور كورىنەدى. بۇل ساۋىقتىرۋ ورنىنىڭ كەرەمەتى جونىندە وعان ۇنەمى بارىپ جۇرگەن تانىستار دا ءتىل مايىن تامىزادى. مىنە، كوكتەم دە جاڭا باستالدى. دەمالىسىڭىزدى الىپ، سول جاققا بارىپ قايتىڭىز، پاپا. بىزگە كوپ قارايلاي بەرمەڭىز. ايسارا دا وڭ-سولىن اجىراتاتىن جاستا قازىر. مەن دە ورنىمدا ورنىقتىم، الاڭداماڭىز، – دەگەن سىرمىنەز سابىرلى ۇلىنىڭ بايىپتى ءسوزىن دە ءۇنسىز دەن قويىپ تىڭدادى.

وتاعاسى بالالارىنىڭ اياقاستى ۇسىنىسىنا əۋەلگىدە جاۋاپ قاتپاي، تولعانىپ وتىردى. «ءوزى تۇراتىن وبلىستان شەتكەرى ۇزاماعانىنا باقانداي جيىرما جىلدان اسىپتى. ۇيدەن ون كۇنگە شىعانداپ كەتكەنىم قالاي بولار ەكەن؟ نəرەستە سəتىنەن كوز الدىندا تəي-تəي قادام باسىپ ەرجەتكەن قوس قارعاشىن كۇن دە كورمەسە جانى قالاي شىدايدى-اي. قوس قۋانىشىم، ەكى قاناتىم ءبىر پəس جانارىمدا جۇرمەسە جۇرەك شىركىن توزە مە؟ ءومىرى تابانى تيمەگەن سول كۋرورتى قۇرعىرعا كەجەگەم كەيىن تارتىپ-اق تۇر. بارماي-اق قويسام قايتەدى وسى؟..»

ىشتەي وسىلاي الابۇرتىپ، ارپالىسقانىمەن ەكى جاقتان قولقالاعان سۇيىكتى پەرزەنتتەرىنىڭ مەسەلىن قايتارۋعا كوڭىلى تاعى داۋالامادى. «ەكەۋى ەس بىلگەننەن وزىنە بەرىك سەرىكتەس، سىرلاس تا مۇڭداس بولىپ كەلە جاتقان جوق پا! قوس قاراشىعىمنىڭ مۇنىڭ اۋانىن اۋلاعان شىنايى پەيىلىن قايتىپ قايتارماقپىن؟ جəنە əكەلەگەن شىقتاي ءمولدىر نيەتتەرىنە قالاي دىق تۇسىرمەكپىن؟..» قالاسىنان، تۋراسىندا شاڭىراعىنان از دا بولسا ۇزاق ۋاقىت ساناپ الىستاۋعا قانشا بەتتەگىسى كەلمەسە دە، باۋىر ەتى بالالارىنىڭ ۇسىنىسىنا امالسىز قارسى تۇرا المادى. كوپ تولعانىستان سوڭ اقىرى تىلەكتەرىنىڭ ىڭعايىنا باعىندى.

* * *

Əكەلەرىن ۋəجدەرىنە كوندىرىپ، كوڭىلدەرى جايلانعان بالالا- رىمەن شۇيىركەلەسىپ ىشكەن كەشكى استان سوڭ كۇندەگى داعدىسىمەن تاماقتىڭ توعىن باسۋعا اۋلاعا شىعىپ، ءبىراز قىدىرىستاپ قايتتى. تەلەديدار قاراعانسىدى.

داستارحان ءۇستىن، ىدىس-اياقتى جيناستىرىپ، ءبىر-بىرىنە جəردەمدەسىپ جۇرگەن ۇلى مەن قىزىنا «قايىرلى ءتۇن بولسىن» ايتتى دا ءوز بولمەسىنە ءوتتى. جارىقتى ءوشىرىپ، توسەگىنە قيسايعانىمەن ۇيقىسى كەلە قويمادى. الما-كەزەك ارپالىسقان ءبىر وكىنىش، ءبىر قۋانىش ويلارمەن كوپكە دەيىن كوزى ىلىنبەي، دوڭبەكشىپ جاتتى...

* * *

مەكتەپتى بىرگە وقىپ، ينستيتۋتتى دا جۇپتارىن جازباي قاتار بىتىرگەن جىلى تۇرمىس قۇرعان قوساعى ايدانادان قىرشىن جاسىندا قاپيادا كوز جازىپ قالدى. ساپ-ساۋ كۇيىندە، ايى-كۇنى جەتىپ، بوسانۋعا پەرزەنتحاناعا تۇسكەن جارى دəرىگەرلەردىڭ سالعىرتتىعى سالدارىنان جارىق دۇنيە ەسىگىن اشقان شاقالاعىمەن قوسا قاپىلىستا ومىردەن وزىپ كەتە باردى. ارتىندا الدى تورتتەگى، سوڭى ەكىدەگى سəبيلەرى، وتانداس بولعان جەتى جىلدا قاس-قاباعىن باعىپ، شəي دەسپەگەن ەرىن تاعدىر تالقىسىنا تاستاپ، ىلعي-داعى جايدارى ءجۇزىن دە كورسەتپەي، تىم قۇرىعاندا قوشتاسپاي دا وقىستان جۇرە بەردى.

جان-تəنىمەن ءسۇيىپ قوسىلعان زايىبىنىڭ əۋلەتىنە əنە-مىنە تاعى ءبىر ۇرپاق əكەلەدى دەپ قاپەرسىز كۇتىپ جۇرگەندە اڭداۋسىزدا نەرەستەسىمەن بىرگە اق جەلەڭ كيگەن ابزال جاندار ەمەس، كەسەپاتتى تاجال جانداردىڭ – دۇمبىلەز دəرىگەرلەردىڭ كەسىرىنەن ەكى بىردەي ەت جاقىنىنان ايىرىلعانى قابىرعاسىن قايىستىرىپ جىبەردى. Əيتپەسە ناعىز ماماندار بولسا، توعىز اي بالا كوتەرىپ، دەنى سىرقىراماي-اق، əلدەنەگە قاۋىپتەنىپ الاڭداماي-اق تولعاعى كەلگەندە عانا پەرزەنتحاناعا ءوز اياعىمەن امان-ەسەن بارعان əيەلىن ءتىرى تۋعان شاراناسىمەن قوسا ەكى كۇننەن كەيىن ءولى دەنەلەرىن قولىنا ۇستاتار ما ەدى؟ بۇعان دەيىن ەكى سəبي سىيلاعان جۇبايىمەن باقىتتىڭ شۋاعىنا شومىلعان قاليعا قاپەلىمدەگى قايعى باسىنا توبەدەن اياماي قاتتى ۇرعان اۋىر سوققى ەس جيعىزباستان ەسەڭگىرەتىپ تاستادى. بەلى ومىرىلعانداي بۇك ءتۇستى. قاپىستاعى قاسىرەتتىڭ كۇيىگى وزەگىن ورتەدى. سۇيىكتىسىن سارسىلا ساعىنىپ، تۇڭعيىق مۇڭعا ءتۇستى. جانىن جەگىدەي جەگەن سارى ۋايىمنان سۋىرىپ شىعارۋعا قولدان كەلگەن əرەكەتتەرىن جاساپ باققان تۋعان-تۋىستارىنىڭ، دوس-جاراندارىنىڭ، جورا-جولداستارىنىڭ جۇباتۋىنا دا يلىگە قويماي، ساياق تارتتى.

سەرگەلدەڭگە سالعان زارلى كۇندەرىنىڭ بىرىندە، قۇداي وڭداپ ابىروي بەرگەندە اناسىز قوس جەتىمىنە پانا كەرەكتىگىن ءتۇسىندى. «پەرىشتە بۇلدىرشىندەرىنىڭ جۇرتقا جəۋتەڭدەيتىندەي جازىعى نە؟! شەشەسى جوق بولسا، əكەسى بار ەمەس پە! بەيكۇنə بالاپاندارىمدى قالايدا جەتىلدىرىپ، باليعاتقا جەتكىزىپ ادام قاتارىنا قوسۋىم قاجەت. بۇل مەنىڭ اللا الدىنداعى دا پارىزىم. ايدانا الدىنداعى دا مىندەتىم»، – دەپ تاس-ءتۇيىن شيرىعىپ ەدى.

سول سəتتەن ەكى بوبەگىن تۇمسىقتىعا شوقىتپاي، قاناتتىعا قاقتىرماي، əلقيساسى، ەشكىمگە كوزتۇرتكى ەتپەي ءوسىردى. ءبىرىن كوتەرىپ، ەكىنشىسىن قولىنان جەتەلەپ بالاباقشاعا اپاردى. اعاسى مەكتەپكە بارعاننان باستاپ قارىنداسىن ەرتتى. ۇلى مەن قىزى ورتا ءبىلىمدى يگەرۋدەن قۇربىلارىنىڭ الدى بولدى. جاقسى وقىعاندىقتارىنان ينستيتۋتقا دا قينالماي ءتۇسىپ، باقتارى جاندى. تەتە تۋىلعان پەرزەنتتەرىنىڭ ءبىر-بىرىنە قوڭ ەتتەرىن كەسىپ بەرەردەي باۋىرمال، وتە تاتۋ تۇرعاندارىن دəتىنە قۋات تۇتتى. مəڭگى باقي قاستەرلەپ وتەر ايداناسىنىڭ اماناتى – بالالارى دا ادال ازامات بولىپ مارقايعاندارى كوڭىلىنە توق. قوس قۇلىنىن ەشتەڭەدەن تارىقتىرماي، كيىمدەرىنىڭ كوكتىگىن، تاماقتارىنىڭ توقتىعىن قامداۋمەن كۇنى بويى، كەيدە تۇندە دە بەلى بۇگىلمەي ەتكەن ەڭبەگىنىڭ، بەتتەرىنەن قاقپاي الاقانىندا ايالاعانى زايا كەتپەگەنىنە شۇكىرشىلىك جاسايدى. اناسىنىڭ مەيىرىمىنە جەتە الماي وسكەن بالالارىنىڭ جۇرتتىڭ مۇسىركەۋىنە ۇشىراماي، كوشتىڭ ورتاسىندا تىرشىلىك كەشىپ جۇرگەنىنە، قازىر ۇشەۋىنىڭ ايرانداي ۇيىپ وتىرعان وتباسىنا اينالعانىنا تəۋبا ەتەدى.

«ەلگە تەڭەلىپ، ساناتقا ىلىكتى، ءوز قولدارى ءوز اۋزىنا جەتتى» دەگەن وسى شىعار. سəل بولماعاندا التىن اسىقتاي ۇلى مەن قىزىنىڭ – تىرەگى مەن تايانىشىنىڭ، سەنىمدى سەرىكتەرىنىڭ مەنى توبەلەرىنە تىك كوتەرىپ، بəيەك بولعان اق پەيىلدەرىنە اڭداماي قاياۋ ءتۇسىرىپ الا جازداپپىن-اۋ مەن بەيباق. وزبىلەرمەندىگىمدى كەشىرىڭدەر، اينالايىندار... بوتالارىڭنىڭ əۋلەتتى جەرگە قاراتپايتىنداي بولىپ ەرجەتكەنى – وزىڭنەن اينىماي تۋعان ارتىق قاسيەتتەرىڭنەن، سەنىڭ بىزدى جەلەپ-جەبەۋىڭنەن، جانىم ايدانا!.. پەيىشتە نۇرىڭ تاسىسىن، ارۋاعىڭ وسىلاي ءبىزدى دەمەپ، قولداپ جۇرە بەرسىن، ولمەس، وشپەس رۋحىڭنان شاڭىراعىڭا شاشىلعان شۇعىلادان ارىلمايىق ءدəيىم. جەتىلگەن شىراققانالارىمىزدى ءتىل-كوزدىڭ سۇعىنان ساقتاسىن قۇدايىم» دەپ دۇعا قايىردى...

* * *

ءۇش كۇننەن كەيىن قالي جولعا جينالىپ، تەرىسكەيدەن وڭتۇستىكتەگى مەركى ساناتورياسىنا اتتاندى. سولتۇستىكتەن جىلى ايماققا پوەزبەن كەلە جاتىر. جولاي بايقاعانى كوكتەم كەشىگىپ جەتسە دە قالادا دا، دالادا دا بيىلعى قاتتى قىسقان قاھارلى ايازدىڭ ءəلى كەتپەگەن تابى سەزىلەدى. الاقىستايعى قالىڭ قارىنان əرەڭ ارىلعان، رەڭى الا-قۇلا، كەي تۇستارىندا قارابارقىن، ەندى ءبىر جەرىندە سۇرعىلت، كەلەسى پۇشپاعىندا قۋقىل تارتقان بوزعىلت، جالپى سىيقى سۇرەڭسىز اتىراپتار دوڭگەلەنىپ قالىپ بارادى.

دىتتەگەن كەنتىنە ءتۇس əلەتىندە جەتتى. تەمىر جول بەكەتىنەن جەڭىل كولىك جالداپ، شيپاجاي ورنالاسقان تاۋ قويناۋىنا بەت الدى. بۇل اۋماقتا ءوزى تۋىپ-وسكەن وڭىرىندەگىدەي ەمەس، سəل دە بولسا ناۋرىزدىڭ ەڭ باستاپقى بەلگىلەرى بوي كورسەتە باستاپتى. جول جاعالاۋىندا كوك ءشوپ تىربيادى. دوڭەستەردىڭ توسكەيىندە دە كۇزدەن قالعان بوزامىق بەتەگە مەن قۋرايدىڭ اراسىنان جاسىل ءتۇس قىلتيادى. قارا جەر تام-تۇمداپ كوگەرگەنىمەن جول-جونەكەي الدىنان شىققان داراقتار دا، قىر بەتكەيىنە بىتكەن بۇتا-بۇرگەندەر دە بۇرشىك جارا قويماعانىن اڭعاردى. زاڭعار ەتەگىندەگى ساناتوريانى كومكەرگەن قالىڭ توعايدىڭ سەرەيگەن، سيدام اعاشتارى دا قويناۋىنداعى بارىن بۇركەمەلەۋسىز جايىپ سالدى.

ءوزى دە لاجسىزدان كەلگەن كۋرورتىنىڭ وسى بəدەنسىز، سۇرقاي تابيعاتىنا əپ دەگەندە كوڭىلى تولماعان قالي اڭعاردىڭ قوس قاپتالىن بايلانىستىرعان ەندى، ۇزىن كوپىردىڭ شەتىنە اياق باسقاندا əنتەك كىدىرىپ، تومەنگە قارادى. قىرى قيعاش بيىك سايدىڭ تەرەڭ شۇڭعىلىندا ارىنى تاۋداي قوي تاستارعا سوعىلىپ، تولقىنى شاپشىپ، اق كوبىگىن اسپانعا شاشىپ جاتقان اساۋ وزەننىڭ كۇركىرى ەلەڭ ەتكىزىپ ەدى. مۇنداي ەرەكشە وكتەم سارىندى بۇرىن-سوڭدى ەستىمەپتى. بۋىرقانىپ، بۇرق-سارق قايناپ، اق كۇمىستەي اقشىلت تۇيىرشىكتەردى لاقىلداتا بۇرقاقتاتقان تاسقىنى جويقىن، اشۋلى اعىستى كورگەن، كورمەگەنى دە ەسىندە جوق. بəلكىم جاستاۋ كەزىندە كەزىككەن دە بولار، جادىندا جاڭعىرمادى. ودان بەرى دە جاراتىلىستىڭ وسىنداي قىزىعىنا كەنەلەتىندەي، تۇرعان قالاسىنان əرىگە اتتاپ باسپاعالى قانشاما ۋاقىت. قالاي دەسە دە، ەكپىنى كۇشتى اعىسى اندىزداعان، تولقىنى بىرىن-ءبىرى قۋالاي تۋلاعان، ۇستەم ۇنىمەن توڭىرەكتى بيلەگەن وزەننىڭ بىتىمى جانىنا بىردەن əسەر ەتتى. سان قىرلى ساز ويناتىپ جاتىر. تۇسىنۋى قيىن ءتۇرلى əۋەزىنە ەلىكتىرەدى. تابيعات – دومبىراشىنىڭ ارقالانا تارتقان جاۋباسار كۇيىندەي بويدى شىمىرلاتادى. باسبىلگى بەرمەي ايدالاعا الا قاشقان بۇلا تارپاڭ كۇلىكتەي əلدەقايدا جالدانىپ، جوندانىپ جوسىلتا جۇيتكيدى. سوڭىنان شاڭ شاشىپ، بۇعاۋسىز، تۇلان تۇتىپ الىسقا اعىندايدى.

بيىك كوپىردىڭ ۇستىندە اينالاداعى باسقا كورىنىستەردىڭ بəرىنەن گورى كوڭىلىن تەربەتكەن تومەندەگى وزەننىڭ سۇلۋ كورىنىسىنە سۇيسىنە ۇڭىلىپ، كوڭىلى ەدəۋىر بوگەلىپ قالعانىن اڭعارعان قالي شيپاجاي عيماراتىنا قاراي ءجۇردى.

كۋرورتتىڭ تىركەۋ بولىمىندەگىلەر ءوزىن كوپتەن كۇتىپ وتىرعانداي-اق، بار ءىلتيپاتتى قىزمەتىمەن قارسى الدى. جاقسى جايعاستى. كوكتەمنىڭ باسى بولسا دا، ەلدەن جىراق تاۋ قويناۋىنداعى، بىردەستەن بەس ءجۇز ادام قابىلداي الاتىن ساناتوريادا دەمالۋشىلار قارامى دا əجەپتəۋىر كورىندى. ەكىكىسىلىك بولمەدەگى جاس شاماسى ءوزى قۇرالىپتاس قازاق كورشىسى اقتاۋ وبلىسىنان كەلىپتى. قالي «ءəلى كەڭىرەك تانىسا، بىلىسە جاتارمىز» دەپ ۋاقىتتى ۇتتىرماۋ ۇشىن كورپۋس دəرىگەرىنىڭ ايتقان، بەلگىلەپ بەرگەن ەم-دومدارىن قابىلداۋعا بىردەن-اق كىرىسىپ تە كەتتى.

ومىرىندە ءبىرىنشى رەت كەلگەن شيپاجايعا دا بويى بەيىمدەلە باستادى. تۇستەن كەيىن قولى بوس. تاماقتان سوڭ جالعىز ءوزى قىرقا باسىنداعى ساناتوريا ەتەگىندەگى بىتىك توعاي اراسىنداعى سايدىڭ شىڭىراۋىندا سارقىراپ اعىپ جاتقان وزەن جاعاسىنا تۇسەدى. دۇرىلدەگەن داۋسىنان كۇي تىڭداعانداي وزگە دۇنيەنى ءبىر پəسكە ۇمىتتىرعانداي بولادى. سۋ جاعاسىندا ايقىش-ۇيقىش ويلاردان جاندى تىنىشتاندىراتىن تۇنىق دىبىس، əۋەزدى سارىنعا قۇلاق تۇرىپ، ۇزاق تۇرادى. سىيديعان تال-تەرەگى، قايىڭى، ەمەنى، قىلقان جاپىراقتى داراقتارى، باسقا دا الۋان اعاشتاردىڭ ىشىندەگى جىڭىشكە سوقپاقپەن ارلى-بەرلى سەرۋەندەيدى. ءبىر مەزەت كۋرورت كىتاپحاناسىنا كىرىپ، گازەت-جۋرنال اقتارىستىرۋدى دا əدەتكە اينالدىرىپ الدى. كەشكىسىن بولمەسىنەن شىقپاي ۇيقىعا كەتكەنشە تەلەديدار قارايدى. بىر ورنىندا بايىز تاپپاي تىقىرشىپ جۇرەتىن سابىرسىز مىنەزىن بىلىپ قالعان قوڭسىلاسى «اندا بارايىق، مۇندا بارايىق» دەپ دۋ-دۋمانعا كەۋ-كەۋلەيدى. بۇل قىزىقشىل توپقا العاشقى سəتتەن-اق قوسىلۋعا زاۋقى سوقپادى. قاتارلاسىنىڭ تاماشاعا، «ءجۇر-جۇرگە» ەلپ ەتە قويمايتىنىنا كوزى جەتكەسىن بولمەلەسى سۇيرەلەۋىن ساپ تىيدى.

كەلەسى ءبىر كۇنى داعدىسىمەن وزەن بويىندا وزىمەن-ءوزى سەيىلدەپ جۇرىپ، جالعىز اياق سۇرلەۋمەن قىرعا ورلەدى. قالىڭ جىنىستى بەتكەيمەن قيالاپ، توبەگە كوتەرىلگەندە الدىنان اشىق الاڭقاي شىقتى. بۇرىن جوتاعا جوعارىلاپ كورمەگەندىكتەن بە، ماڭدايىنان جىپسىگەن تەر ءبىلىندى. دەنەسى ىسىنعان سوڭ بىلعارى كۇرتەشەسىن شەشىپ، يىعىنا جەلبەگەي جامىلدى دا، اينالاعا زەيىن سالدى. تەپسەڭدە تۇرىپ، كەۋدەسىن كەرە تىنىستادى. تاۋدىڭ سالقار اۋاسى قانداي عاجاپ ەدى! جانسارايى اشىلىپ جۇرە بەردى. بيىك بەلەس باسىنداعى دالاڭقايدان اينالا الاقانداعىداي əدەمى كورىنەدى. شىڭىراۋ شۇڭعىلىنان اسىپ-تاسقان وزەننىڭ ءۇنى بəسەڭسىپ، قۇمىعا قالىپتى. بۇل تۇستان تومەندەگى شيپاجايدىڭ ماڭايىنداعى عيماراتتارىن، بارلىق شارۋاشىلىعىن تۇگەندەپ شىققانداي ەكەن.

ەندى تابان تىرەگەن جازىعىنا كوز جۇگىرتتى. كەنەت جانارى شىراداي جاندى. نازارىنا بوزارعان ءبىر دودا ەسكى ءشوپتىڭ تاسا- سىندا ساپ-سارى كولكەكتەگەن تىرناگۇل ءىلىندى. ەكى-اق اتتاپ قاسىنا جەتىپ باردى. تىزەرلەپ وتىرا قالىپ، ساۋساقتارىمەن جەلكەمگە ءدىرىل قاققان كۇلتەسىن سيپالادى. ۇزۋگە قيمادى. جالعىز ەمەس بولار دەپ، جان-جاعىنا قاراپ ەدى، ەكى ادىم جەردە تاعى ەكەۋى كوزىنە وتتاي باسىلدى. ودان əرىرەكتە قاۋلاردىڭ قالقاسىندا كۇلگىن ءنəۋرىز- كوكتەر جىپىرلاپ بوي كوتەرگەنىن كوردى. ىلگەرى قادىمداعان سايىن بəيشەشەكتەر دە بۇرقىرايدى. شاعىن عانا تەگىس الاڭ جاپپاي شەشەك اتىپ قۇلپىرعان گۇلدەردىڭ جازيراسى ناعىز.

باياعىدا الماتىدا وقىپ جۇرگەندە ايدانا ەكەۋىنىڭ كوكتوبەگە اسپالى سىم جولمەن بارىپ، قايتاردا قالاعا قاراي جاياۋ قۇلداعانى ەسىنە ورالدى. وندا ءسəۋىردىڭ باسى ەدى. وڭتۇستىك ءوڭىرىنىڭ ەندىگىنە ەنسە دە الاتاۋ باۋرايىنا كورشى ايماقتارعا قاراعاندا كوكتەم كەشەۋىلدەپ، ساعىندىرىپ جەتەدى. سول جولى تاۋ بوكتەرىندە جايماشۋاق كۇن سəۋلەسىنە قىز-قىز قايناعان جەردىڭ بەتىندە بۋالدىر ساعىم ويناپ تۇردى. توبەدەن تومەنگە يرەلەڭدەگەن جولمەن ءتۇسىپ كەلە جاتقاندا قيالارىنا، جارقاباقتارىنا جارماسىپ وسكەن وسىنداي əسەم دە نəزىك گۇلدەر تەرىپ قايتتى. قىستان كەيىنگى جەتى قات توپىراقتىڭ قاباتىن جارىپ شىققان ساۋمالدىقتىڭ يىسى مۇرىن جاراتىنداي ەدى. جاتاقحاناعا جەتكەنشە قاستارىنان وتكەن جۇرگىنشىلەر دە بۇلاردىڭ قولدارىنداعى كوكتەمنىڭ تۇڭعىش گۇلدەستەسىنە تامسانىپ ءوتىپ جاتتى. ءسəۋىردىڭ تاۋ قىراتتارىندا شاناقتاعان العاشقى ۇلبىرەگەن ءتۇرلى گۇلدەرىنىڭ ءبىر-ءبىر شوعى قالي مەن ايدانانىڭ بولمەلەرىندە ايراننان بوساعان بوتەلكەلەردە ستۋدەنتتەردىڭ كوز قۇرتى بولىپ كوپكە دەيىن تۇرماپ پا ەدى. بەۋ، دۇنيە-اي! ساعىندىرعان قايران زامان-اي!..

جۇرەگى شىم ەتتى... كەۋدەسىن مۇڭ تورلادى.

ءۇستىرتتىڭ ءۇستىن سəن-سالتاناتقا بولەگەن الۋان گۇلدى ۇزۋگە قانشا قيماسا دا، ءبىر بۋداسىن ۋىستاپ ورالدى. بولمەسىنە كەلگەنسىن ءبىر بوس باكلاشكا تاۋىپ، ونى قاق ورتاسىنان قيدى دا، ءتۇبى ءبۇتىن جارتىسىنا سۋ قۇيىپ، əكەلگەن شوق گۇلدەرىن سوعان سالدى. ءوزى جاتاتىن ورىننىڭ اياق جاعىنداعى ۇستەلگە قويىلعان سول ىدىستاعى ءبىر ۋىس گۇل بولمە ءىشىن كوڭىلگە سəۋلە ۇيالاتىپ، كəدىمگىدەي قۇلپىرتىپ تۇراتىن بولدى.

ناۋرىزدىڭ نۇقىل سۇلۋ نىشاندارى جايناعان سول الاڭقايعا كۇندە بارىپ ءجۇردى. ۋىلجىعان نəزىك تە نəركەس گۇلدەردى قىزىقتادى، بىراق باستاپقىداي قايتىپ جۇلمادى.

ءبىر جولى كەشكى تاماقتان ءبىر داستارحان باسىندا وتىراتىن كەلىنشەكپەن بىرگە شىقتى. بۇرىن تەز اۋقاتتاناتىن دا، كەشىرىم سۇراپ تۇرىپ كەتەتىن ەدى. Əۋەلدە اس ءىشىپ وتىرىپ، ءسوز الماسقاندا ونىڭ تالدىقورعاننان كەلگەنىن، ەسىمى مايرا ەكەنىن ءبىلدى. ءوزى قاليدان ارى ۇزاعاندا ون جاس شاماسىندا كىشىلىگى بار بولار. ءتورت ادامعا لايىقتالعان ۇستەلدەگى كورشىلەس قالعان ەكەۋى – قوستانايلىق ەرلى-زايىپتى ورىستار. جۇبايلار əلبەتتە ءوز تىلدەرىندە شۇيىركەلەسىپ وتىرادى. ەكى قازاق ءوز تىلدەرىندە سويلەسەدى. ءبىر داستارحاندى ورتاقتاسقان سوڭ ولارمەن ارا-تۇرا ورىسشا دا ءتىل قاتىسادى.

قارسى الدىندا وتىراتىن جىلى ءجۇزدى، اشاڭ قىزدىڭ ينابباتتىلىعىن ءبىرىنشى كۇننەن-اق بايقاپ ەدى. بəلكىم جاس شاماسىنا سəيكەس كەلىنشەك تە شىعار. وتباسىن سۇراماعانسىن، ول جاعىن قايدان ءبىلسىن. ونىڭ ۇستىنە جاڭا تانىسىنىڭ ومىرىنە ارالاسۋ əدەتىنە جات. قالاي دەسە دە، وسى كورشىسىنىڭ قازاقى قالپى لəمىنەن دە، قيمىلىنان دا بىردەن اڭعارىلىپ تۇرادى. داستارحانداعى تورتەۋىنە ورتاق قويىلعان ىدىستاعى سۇيىق استى ءبəرىنىڭ تاباقتارىنا ۇلەستىرىپ قۇيىپ بەرەدى. Əۋەلگىدە قالي: «قارىنداس، مەن قىزمەت جاسايىن» دەپ سىپايىلىق يشاراتپەن ۇمتىلىپ ەدى، مايرا: «اعا، əيەل زاتىنان ەمەسپىز بە. ءبىز وتىرعاندا ازاماتتىڭ استاۋ ۇستاۋىنا نە جورىق؟» دەگەنىنەن əجەپتəۋىر قىسىلىپ قالىپ ەدى. ەجەلدەن جوپەلدەتە ءىلىپ əكەتەر əڭگىمەگە جوق بۇل: «راحمەت، قاراعىم» دەۋمەن تۇيىقتالعان-دى.

مىنە، بۇگىن اسحانادا ءۇش مەزگىل تاماقتاناتىن كەزدە əدەمى əدەبىمەن ىزەتىن كورسەتەتىن يبالى قىزبەن اۋلاعا ىشتەن ءبىرىنشى رەت قاتار شىقتى. كۇندەگى جوسىعىمەن قالي عيماراتتىڭ الدىنان اۋلاقتاۋ ەتەكتەگى كوپىرگە قاراي بەتتەي بەرىپ ەدى:

– اعا، كەلگەلى بەرى ءبىر ءوزىڭىز مەنشىكتەپ العان وزەن جاعالاۋىن ماعان دا كورسەتپەيسىز بە؟ – دەگەن قىزعا جالت بۇرىلدى دا، اڭتارىلىپ تۇرىپ قالدى.

وسى جولى دا كۇتپەگەن ساۋالعا ساسقالاقتاپ، نە دەپ جاۋاپ قاتارىن بىلمەي داعداردى. «بۇل قىز مەنىڭ قايدا قىدىراتىنىمدى بايقاپ جۇرگەن بولدى».

– جالعىز بارۋعا ءبىرتۇرلى ىڭعايسىز. مەنىڭ دە اعىنى ارىندى سۋدىڭ سارىنىن تىڭداعىم كەلەدى، – دەپ ءبىر سəت ءۇنسىز تىلسىم ۇنسىزدىكتەن دە مايرانىڭ ءوزى قۇتقاردى.

– ءجۇرىڭىز...

ىمىرت ۇيىرىلگەنشە ەكەۋى ەتەكتەگى شəلكەم-شالىس مىنەزىمەن دولدانىپ، ارقىراپ-سارقىراعان وزەن جاعالاۋىندا سەرۋەندەدى. سەيىل سəتىندە وقتا-تەكتە ءتىل قاتىسقانى بولماسا، سۋدىڭ شۋىلىنان ماندىتىپ سويلەسە دە العان جوق. تاۋ قويناۋىن ەرتە تۇمشالايتىن قاراڭعىلىق قويۋلانعاندا جارقىراعان تەلپەكتى شام استىنداعى ورىندىققا ءبىر-بىرىنە ايتپاسا دا كەلىسىپ قويعانداي تىزە بۇگىستى. قىز داستارحان باسىنداعى سىنىقتىعىن بايىپتى سوزىنەن دە اڭعارتتى. قالي ادام تانۋدان جاڭىلماسا، جاساندىلىقتان ادا، جانى تازا، كىشىپەيىل، كوپشىل، سىرشىل ەكەنىن بايقادى. ورتاق əڭگىمەنىڭ تاقىرىبى كوبىندە ونەر، مəدەنيەت، وقىعان كىتاپتارى، كورگەن كينولارى توڭىرەگىندە ءوربىدى. كوزى اشىق، كوكىرەگى وياۋلىلىعىنان بىلىمدىلىگى بىلىنەدى. جىگىت اعاسى: «نەنى ءبىتىرىپ ەدىڭىز؟» دەپ سۇراۋدى سوكەت سانادى.

ەرتە كوكتەمنىڭ كەشىندە دەنەلەرى توڭازىعاندا ىشكە كىردى.

– اعا، قىرعا شىعىپ ءجۇرسىز. بارعان بەتكەيىڭىزدە كوكتەمنىڭ العاشقى بالاۋسا وسكىندەرى بار ما ەكەن؟ – دەپ قىز قوشتاساردا نəزىك نازىن سىزىلتتى.

– يə، يə، كوپ گۇل كوردىم، – دەگەننەن باسقاعا ءتىل-اۋزى بايلانىپ ەدى.

سول كۇنگى سۇحباتتان كەيىن كەشكى تاماقتان سوڭ تاعى دا ەكى رەت جولىقتى. كۇندىز ءبىر-ءبىرىن تەك اس ءىشۋ كەزىندە كەزدەستىرگەنى بولماسا، əركىم ءوز ەم-دومىن قابىلداۋمەن، جەكە شارۋالارىمەن əۋرە بولىپ جۇرەدى.

دەمالىس مەرزىمى دە بىتۋگە تاقادى. بىردە تۇسكى دəمنەن كەلگەن بويدا بولمەسىندە تىنىعىپ جاتىر ەدى. كورشىسى تەلەديدار قاراپ وتىرعان-دى.

– قالي، – دەدى قوڭسىسىنىڭ نازارىن وزىنە اۋدارىپ. – مىنا گۇل شوعىن əكەپ قويعانىڭا التىنشى كۇن. بۇل ەركەكتەردىڭ بولمەسىنە جاراسپايدى. ياعني، يەسىنە تاپسىرىلۋى كەرەك.

– كىمگە؟ – دەدى بۇل سەلقوس.

– ە-ە، دوسىم، كىمگە دەۋىڭ قالاي؟ سۇراعىڭا بولايىن سەنىڭ. ءبىر ۇستەلدە وتىرىپ، كۇندە كەشكە شۇيىركەلەسىپ جۇرەتىن əلگى قىزعا ما، əلدە كەلىنشەككە مە، سىيلامايمىسىڭ. نە، مەنى تۇك سەزبەس، كورسوقىر كەۋدە دەپ پە ەدىڭ؟! كورمەيىن دەسەم، كوزىم بار، مەنەن قانشا وڭاشالانعانىڭمەن كىممەن جاقىنداسىپ جۇرگەنىڭدى بىلەمىن. سوعان بەر قىردان əكەلگەن گۇلىڭدى. ءƏلى سولماعان كۇيىندە جايناپ تۇر ءوزى دە. ول قىز ارعى كۇنى كەتەدى. ال سەن بۇگىن اپار وعان. قابىرعانىڭ ار جاعىندا جاتىر ەمەس پە؟ بولمەسىنە جاڭا عانا ەنگەنىن كوزىم شالدى. تەزىرەك بار. Əيتپەگەندە ۇشىراسا الماي قالاسىڭ. ويتكەنى بۇگىن كەشكە جولعا شىعىپ كەتۋى دە مۇمكىن. ماعان مۇنى بىرگە جاتاتىن جەرلەس əيەل ايتتى. ال مەن باسقا اۋىلداستارىما جونەدىم. سەن ءتورت-بەس كۇننەن بەرى مىنا مولتىلدەگەن گۇلدەرىڭدى مولدىرەگەن سول قىزعا ۇسىن، – دەدى دە جاۋ قۋعانداي ەسىكتى سىرتىنان سارت جاپتى.

قۇرداس كورشىسىنىڭ بىردەڭەدەن قۇر قالعانداي قايداعى جوقتى اپىل-عۇپىل قوزعاپ، تابانى جەرگە تيمەي زىر قاعىپ الا جونەلگەنىن ə دەگەندە قاپەرىنە ىلمەگەن كۇيى قالي قوسۋلى تۇرعان تەلەديدارعا قاراپ جاتا بەردى. تىنىشتىعى ۇزاققا بارمادى. جولداسىنىڭ جاڭاعى جاڭساقتىعى كوڭىلىن الاي-تۇلەي ەتىپ جىبەردى. كوزى كەرەۋەتتىڭ اياق جاعىنداعى تۋمبادا تۇرعان «كوك جəشىكتە» بولعانىمەن، ويى سان-ساققا شارلادى. «وسى جۇرت قىزىق. ءوز بەتىمەن جۇرگەن ادامدا نەسى بارلىعىن تۇسىنبەيمىن. بىرەۋدى بىرەۋ تۇرتپەكتەمەي جايىنا

جۇرسە قايتەدى ەكەن، ا؟! «سەن ءويتتىڭ، سەن ءبۇيتتىڭ» دەپ بوگدەنىڭ ىشكى دۇنيەسىنە قول سۇقپايمىن عوي مەن. ەشقاشان ەشكىمنىڭ تىرلىگىنە كيلىگىپ، ارالاسپايمىن دا...» دەپ كوككە تەپسىنگەنىن ءوزى كۇندە كورەتىن وزەندەي بۇرق-سارق قاينادى.

«قاتارلاس قۇربى. مىنەزىندە ءزىلى جوق القىن-جۇلقىن. كەلگەلى بەرى ءبىر بولمەدە بىرگە جاتىرمىز. اۋزىن اشسا كومەكەيى كورىنەتىن اقپەيىل قازاق. ءوزىمسىنىپ əزىلدەگەنى بولار. نەسىنە وعان سونشا بۇرقان-تالقان اشۋلانامىن» دەپ ازدان كەيىن كəدىمگى بايسالدى قالپىنا ورالدى.

بەزبەنگە تۇسكەن تاي-تالاس ويلارىمەن وسىلاي شارپىسىپ جاتىپ، ۇستەلدەگى ءبىر بۋدا گۇلگە كوزى تۇسە كەتتى. ۇڭىلە جانار تىكتى. ۇزىلگەنىنە اپتاعا تاقاۋ ۋاقىت وتسە دە، سولعىن تارتپاپتى. ءتىپتى قايتا قاۋاشاقتارى بارىنشا جايىلا اشىلىپ، شوقتاي جانىپ تۇر. وزىنىڭ كەتەرىنە ءəلى ءتورت كۇن بار. بۇل جول جۇرگەنشە قۇلپىرعان گۇلىنىڭ كۇلتەسى توگىلىپ قالار. ال مايرا بۇگىن ساپار شەكپەك. شىنىندا دا نەگە وعان تارتۋ ەتپەسكە. اق نيەتپەن، كىرشىكسىز كوڭىلمەن ۇسىنسا نەسى ايىپ؟ Əي، بىراق قابىلداي قويار ما ەكەن... قايدام... اي-شاي جوق، «الا قويىڭىز» دەگەنىم قاي قيسىنعا سيار. «بىرەۋگە گۇل بەرۋگە دە سەبەپ كەرەك شىعار» دەگەن نيەتپەن دە تەجەلەدى. قانشا سانا سارابىنا سالسا دا، قولايىن تابا الماي اۋناقشىدى. «ايتپاقشى، وتكەندە مايرانىڭ ءوزى دە «قىردا ەرتە كوكتەمنىڭ العاشقى نىشاندارىن كورە الدىڭىز با؟» دەپ ناز ايتقان جوق پا

ەدى. دالانىڭ گۇلىن ۇناتاتىنىن تۇسپالدادى ەمەس پە. قولىمدى قايتارماس. ەندەشە جولعا جۇرەر الدى كەشىكتىرمەي جازيرانىڭ گۇلدەستەسىن بەرىپ جىبەرەيىن...»

جاتقان ورنىنان شاپشاڭ كوتەرىلدى. كيىمدەرىنىڭ قىرتىستارىن الاقانىمەن تۇزەگەنسىدى. جۇرەگى اۋزىنا تىعىلعانداي دۇرسىلدەپ كەتتى. «ەمتيحانعا كىرەتىن ستۋدەنتتەي نەگە سونشا تولقىپ تۇرمىن وسى! قوي، بارايىن»…

قولىن ۇستەل ۇستىندەگى قۇتىدا تۇرعان ءبىر شوق گۇلگە سوزا بەرگەندە كەۋدەسى شانشىپ سالا بەردى. كوز الدى تۇماندانىپ، باسى اينالىپ، اعاش توسەكتىڭ قىرىن ۇستاي قيسايا قۇلادى. دəل وسى سəتتە ىشكە القىن-جۇلقىن، تاسىراقتاپ كىرىپ كەلگەن كورشىسىنىڭ:

– اي، قالي، تىنىشتىق پا؟ ساعان نە بولدى؟ ايتساڭشى! قالي! قالي! دəرىگەردى شاقىرىڭدار! تەز! دəرىگەر! – دەگەن ءسوزىن ەمىس- ەمىس ەستىدى دە، ەسىنەن تاندى. ۇستەل ۇستىندەگى باكلاشكادان جاسالعان ۆازادا قىردىڭ ۇلبىرەگەن گۇلى ۋىلجىپ تۇر...

باقادۇر جەڭىس

Abai.kz