- جولامان اعا، ءوزىڭىزدى تەلەديداردان، ءداستۇرلى ءان كەشتەرىنەن كورىپ قالۋشى ەدىك. قازىر قايدا ءجۇرسىز؟ كوپتەن كورىنبەي كەتتىڭىز عوي...
- "سازگەن سازى" ەتنوگرافيالىق انسامبلىندە كەلىسىم-شارتپەن جۇمىس ىستەپ ءجۇرمىن.
- دەمەك، ەل ارالايسىزدار...
- گاسترولدىك ساپارلار قازىر وتە از. ويتكەنى كونتسەرتكە كەلۋگە حالىقتىڭ جاعدايى كوتەرە بەرمەيدى. ارنايى شاقىرۋلار بولماسا، الماتى قالاسىنان الىسقا شىقپايمىز.
- جالاقىڭىز كوڭىل كونشىتە مە؟
- بۇل كۇندە ايلىققا قاراپ وتىرعان ءارتىس جوق. توي-تومالاقتىڭ ارقاسىندا جاعدايىمىزدى تۇزەپ وتىرعان جايىمىز بار.
- دەمەك، قارا دومبىرامەن نان تاباسىز عوي؟
- ءومىربويى مەنى دومبىرام اسىراپ كەلەدى.
- قازىرگى جاستار دومبىرانى زامانعا قاراي يكەمدەپ، جاڭاشا تۇرلەندىرۋگە قۇمار. وسىعان قالاي قارايسىز؟
- كوپشىلىك "دەككو" دەگەن جانر" دەپ جاتادى. مەنىڭشە، بۇل جانر ەمەس، سينتەز، ياعني ەسكى مەن بۇگىنگىنىڭ قوسىندىسى. "ۇلىتاۋ" سەكىلدى شىعارمانى بۇزباي، حالىققا جەتكىزەتىن ونەرپازدار بولسا، جاڭاشىلدىققا قارسى ەمەسپىن.
- ءاربىر ءانشىنى شىرقاۋ كوككە كوتەرەتىن ءان بولادى. ءسىزدىڭ جۇرەك قىلىڭىزدى شەرتكەن قانداي شىعارما؟

- جولامان اعا، ءوزىڭىزدى تەلەديداردان، ءداستۇرلى ءان كەشتەرىنەن كورىپ قالۋشى ەدىك. قازىر قايدا ءجۇرسىز؟ كوپتەن كورىنبەي كەتتىڭىز عوي...
- "سازگەن سازى" ەتنوگرافيالىق انسامبلىندە كەلىسىم-شارتپەن جۇمىس ىستەپ ءجۇرمىن.
- دەمەك، ەل ارالايسىزدار...
- گاسترولدىك ساپارلار قازىر وتە از. ويتكەنى كونتسەرتكە كەلۋگە حالىقتىڭ جاعدايى كوتەرە بەرمەيدى. ارنايى شاقىرۋلار بولماسا، الماتى قالاسىنان الىسقا شىقپايمىز.
- جالاقىڭىز كوڭىل كونشىتە مە؟
- بۇل كۇندە ايلىققا قاراپ وتىرعان ءارتىس جوق. توي-تومالاقتىڭ ارقاسىندا جاعدايىمىزدى تۇزەپ وتىرعان جايىمىز بار.
- دەمەك، قارا دومبىرامەن نان تاباسىز عوي؟
- ءومىربويى مەنى دومبىرام اسىراپ كەلەدى.
- قازىرگى جاستار دومبىرانى زامانعا قاراي يكەمدەپ، جاڭاشا تۇرلەندىرۋگە قۇمار. وسىعان قالاي قارايسىز؟
- كوپشىلىك "دەككو" دەگەن جانر" دەپ جاتادى. مەنىڭشە، بۇل جانر ەمەس، سينتەز، ياعني ەسكى مەن بۇگىنگىنىڭ قوسىندىسى. "ۇلىتاۋ" سەكىلدى شىعارمانى بۇزباي، حالىققا جەتكىزەتىن ونەرپازدار بولسا، جاڭاشىلدىققا قارسى ەمەسپىن.
- ءاربىر ءانشىنى شىرقاۋ كوككە كوتەرەتىن ءان بولادى. ءسىزدىڭ جۇرەك قىلىڭىزدى شەرتكەن قانداي شىعارما؟
- تۋعان جەرىم - سەمەي وبلىسى، اقسۋات اۋىلى. اكەم جۇمىس بابىمەن قاراعاندى وبلىسىنداعى قارقارالىعا كوشىپ بارىپ، سوندا ەسەيدىم. مارقۇم قالي بايجانوۆ سەكىلدى انشىلەردىڭ ايتقان اندەرىن، اڭگىمەلەرىن بويىمىزعا ءسىڭىرىپ قالۋعا تىرىستىق. سول كەزدە ءماديدىڭ اندەرىن تەبىرەنە ايتۋشى ەدىم. "قاراكەسەك", "قارقارالى", "ۇشقارا" اندەرى كەرەمەت ەمەس پە؟! قاسىم امانجولوۆتىڭ اندەرىن شىرقاۋدان جالىققان ەمەسپىن. ۇلكەن ساحنادا ورىندالعان ابايدىڭ "قاراڭعى تۇندە تاۋ قالعىپ" ءانى ەل ىقىلاسىنا بولەندى. قايتا-قايتا سۇراپ جاتادى. سول انمەن بايقاۋعا قاتىسىپ، لاۋرەات اتاندىم. ودان كەيىن ۇكىلى ىبىرايدىڭ "تولقىن", "شالقىما" اندەرىن جانىما سەرىك ەتتىم.
- پروديۋسەرلەردىڭ قولدان ءانشى جاساپ شىعارۋ ءۇردىسى بەلەڭ الدى. داۋىس تۇگىلى، وزىندىك تالعامى دا جوق انشىسىماقتار قاپتاپ كەتتى...
- مۇنداي كەلەڭسىزدىك ءجيى كەزدەسەدى. سوڭعى كەزدە ءتىپتى كوبەيىپ بارادى. ء"بىر قارىن مايدى ءبىر قۇمالاق شىرىتەدى" دەيدى عوي. قازىر قازاق ەستراداسى دەسە، ۇلكەن كىسىلەردىڭ توبە شاشى تىك تۇرادى. "دوس-مۇقاساندى" ەل وسى كۇنگە دەيىن ساعىنىشپەن ەسكە الادى. ولار ءداستۇرلى اندەردى دە ءيىن قاندىرا ورىندايتىن. قازىرگى كەيبىر ورىنداۋشىلاردى ەستىمەك تۇرماق، تەلەديداردى ءسوندىرىپ تاستاعىڭ كەلىپ كەتەدى.
- كەيبىر ءدۇبارا انشىلەردىڭ ۇلتتىق ناقىشتا ونەر كورسەتەتىن سىزدەردەن دە داقپىرتتى، دابىرالى بولىپ جۇرگەنى جانىڭىزعا باتپاي ما؟
- باتۋىن باتادى. حالىقتىڭ سۇرانىسىمەن ءبارى قالپىنا كەلەدى دەپ ويلايمىن. ەگەر فونوگرامماعا تىيىم سالىنسا، وتىرىك انشىلەردىڭ ءبارى دالادا قالار ەدى.
- حالىق اندەرىنىڭ ادام پسيحولوگياسىنا اسەرى تۋرالى نە ايتاسىز؟
- مىناداي اڭگىمە ەستىدىم. شەتەلدە ءوزىنىڭ قازاق ەكەندىگىن بىلمەيتىن جىگىت ويدا-جوقتا دومبىرانىڭ ءۇنىن ەستيدى. ەستىگەن سايىن ويعا باتىپ، بويىن ساعىنىش بيلەيدى. ءبىر جاققا كەتىپ قالعىسى كەلەدى. بىراق، وتانىنىڭ قايدا ەكەنىنەن دە حابارى جوق. دەمەك دومبىرانىڭ قوڭىر ءۇنى قازاقتىڭ قانىندا بار. الگى جىگىتكە دومبىرانىڭ دىبىسى قان ارقىلى اقپارات بەرگەن. ۇلى ونەردىڭ قۇدىرەتى قانداي؟ كەڭەس وكىمەتى تۇسىندا ءبىز قايىرىمدىلىق كونتسەرتتەر بەرىپ وتىراتىنبىز. بىردە ءبىزدىڭ وركەسترگە جىندىحانا ىشىندە ونەر كورسەتۋگە تاپسىرما بەردى. باردىق. پسيحيكالىق كلينيكانىڭ اۋلاسىندا قاز-قاتار تىزىلگەن اۋرۋلار قارسى الدى. بارلىعىنىڭ جانارىندا مۇڭ، وي بار. ءتىپتى ساپ-ساۋ ادامعا ۇقسايدى. كونتسەرت بارىسىندا كوپشىلىگى بوتاداي بوزداپ جىلادى. ولاردى كورىپ ءبىزدىڭ دە جانىمىز تۇرشىكتى.
- قازاقتىڭ «كوڭىلدى» دەگەن اندەرىنىڭ ءوزىنىڭ استارىندا مۇڭ بار سەكىلدى...
- قازاقتىڭ "قارا ولەڭى", حالىق اندەرى، ءبارى دە تۇنىپ تۇرعان فيلوسوفيا.
ءبىزدىڭ ءداستۇرلى اندەرىمىز، مەيلى ول مۇڭلى ءان بولسىن، مەيلى ويناقى، كوڭىلدى ءان بولسىن، ەشقاشان ءتالىم-تاربيەلىك ماڭىزىن جوعالتپايدى.
- ەستۋىمشە، دومبىرا جاسايتىن شەبەرلىگىڭىز دە بار ەكەن.
- قيالىمداعى اۋەندى دومبىرا دىبىسىنان تاپسام دەيمىن. بەلگىلى سازگەر ابىكەن حاسەنوۆتىڭ ايگىلى "قوڭىر" كۇيىن راديودان ەستىگەننەن كەيىن "نەگە وسىنداي ءۇندى دومبىرا جاساپ الماسقا" دەگەن وي كەلدى. ۇستالىق ونەرگە اۋەستىگىم وسىلاي باستالدى. قازاق جاقسى كورگەنىن "قوڭىرىم" دەيدى. بۇدان حالقىمىزدىڭ "قوڭىر" سوزىنە ايرىقشا ءمان بەرگەنىن اڭعارامىز. اكەم ات شانا، ەر-تۇرمان، اسادال جانە تاعى باسقا تۇرمىسقا قاجەتتى زاتتاردى ءوزى جاساي بەرەتىن ۇستا بولاتىن.
- شاكىرتتەرىڭىز كىمدەر؟
- شاكىرتتەن بۇرىن ۇستازدارىمدى ايتا كەتەيىن. مەكتەپتە وقىپ جۇرگەنىمدە-اق قايرات بايبوسىنوۆقا ەلىكتەپ ءجۇردىم. اۋىلدا نايمانعازى ساقپانباەۆ، راحمەت نوعايباەۆ، كەلدەمباي ولمەسەكوۆ، احات ءاشىروۆ، تۇرسىنعازى راحيموۆ، مارقۇم مادەنيەت ەشەكەەۆ سىندى كوپتەگەن مايتالمانداردان ءتالىم الدىم. شاكىرتتەرگە كەلسەك، تەلمان، نۇرتاي، ەرلان، ەلامان، ەربول، سايات، جاسۇلان دەگەن سوڭىمنان ەرىپ، ءىزىمدى باسقان ءبىر شوعىر ىنىلەرىم بار.
- كۇي تارتاسىز با؟
- كۇيشى ەمەسپىن. بىراق "سازگەن سازى" ءانسامبلىنىڭ قۇرامىندا كۇيشى بولىپ جۇمىس ىستەدىم. تاتتىمبەتتىڭ شەرتپە كۇيلەرىن جانىم سۇيەدى. سۇگىردىڭ "قاراتاۋ شەرتپەسىن" جاقسى كورەمىن...

ارمان اۋباكىر

«ايقىن» گازەتى 23 ماۋسىم 2009 جىلى