بۇگىندە الەم ەلدەرىن الاڭداتىپ وتىرعان COVID-19 پاندەمياسى قازاقستانعا دا تاراپ ۇلگەردى. مۇنداي جاۋاپتى ساتتە ءدىن قىزمەتكەرلەرى جە كوپشىلىكتىڭ قاۋىپسىزدىگىن قامتاماسىز ەتۋ شارالارىن قولعا العان. وسىعان وراي، قازاقستان مۇسىلماندارى ءدىني باسقارماسى مەشىتكە كەلەتىن جاماعاتقا ارنايى ۇندەۋ جاريالاعان بولاتىن.

اتاپ ايتقاندا، قمدب وكىلدەرى بارشا مۇسىلمان قاۋىمدى كوپشىلىك جينالاتىن ءىس-شارالار مەن اس-ساداقا جيىنداردى كەيىنگە شەگەرۋگە شاقىردى. ال، جاماعاتپەن وقىلاتىن نامازدارعا قاتىسقان كەزدە، قۇلشىلىقتان كەيىن قول بەرىپ مانداسۋعا، ءبىر ورىندا جينالىپ دۇعا جاساۋعا شەكتەۋ قويىلاتىنىن مالىمدەدى.

سونىمەن قاتار، مەشىتكە باراتىن كوپشىلىككە بىرنەشە ساقتىق شاراسىن ساقتاۋعا ۇندەگەن بولاتىن. ماسەلەن:

-قاريالاردىڭ، ايەلدەر مەن ناۋقاستاردىڭ جاماعات نامازىنا قاتىسپاعانى دۇرىس;

-نامازدان كەيىن كوپ كىدىرمەي، بىردەن تاراپ كەتۋ;

-مەشىتكە بەتپەردە (ماسكا) تاعىپ كەلۋ;

-مەشىتكە ۇيدەن دارەت الىپ كەلۋ;

-مەشىتكە كىرگەندە جانە نامازدان كەيىن قول بەرىپ امانداسپاۋ;

-نامازدان تىس مەشىتتە توپتاسپاۋ;

-جاماعاتپەن وقىلاتىن نامازعا كىشكەنتاي بالالاردى الىپ كەلمەۋ;

وسىلايشا قمدب وكىلدەرى ءار ادامنىڭ ءوزى مەن وتباسىنىڭ جانە حالىقتىڭ اماندىعى ءۇشىن جاۋاپكەرشىلىكتى سەزىنۋ قاجەتتىگىنە باسا ءمان بەرۋگە شاقىردى.

سونداي-اق، ەلىمىزدىڭ بىرنەشە وڭىرىندە كوروناۆيرۋس ىندەتىنە قارسى مەشىتتەردە زالالسىزداندىرۋ جۇمىستارى جۇرگىزىلدى. اتاپ ايتقاندا، نۇر-سۇلتان قالاسىنداعى “ازىرەت سۇلتان” مەشىتىندە ارنايى دەزينفەكتسيا جۇمىستارى جاسالىپ، مەشىتتىڭ بىرنەشە جەرىنە مەدتسينالىق تازارتقىش سۇيىقتىقتار ورناتىلعان. ماسەلەن، تومەنگى قاباتتاعى ءدىني زاتتار دۇكەنىنە، قىزمەتتىك بولمەلەرگە، اسحانا مەن دارەتحانا اۋماعىنا ارنايى سۇيىقتىقتار قويىلعان.جانە، مەشىتكە بارعان ادامدارعا تازالىق ساقتاۋ تالپتارى دا تۇسىندىرىلگەن. سونىمەن قاتار، كوروناۆيرۋستان قورعانۋ مەن باسقا دا قاجەتتى مالىمەتتەر ارنايى پاراقشالار ارقىلى كوپىشىلىككە تاراتىلۋدا. قازىر مۇنداي شارالار نۇر-سۇلتان قالاسىنداعى بارلىق مەشىتتە جالعاسىن تاۋىپ جاتىر.

سونداي-اق، ۆيرۋسقا قارسى ساقتىق شارالارى جامبىل وبلىسىنىڭ بارلىق مەشىتتەرىندە قولعا الىنعان. وبلىس ورتالىعىنداعى “ھيباتۋللا تارازي” مەشىتىندە  زالالسىزداندىرۋ شاراسىنىڭ اياسىندا مەشىتتىڭ بىرقاتار جەرلەرىنە مەديتسينالىق تازارتۋ قۇرالدارى ورنالاستىرىلعان. ەسىكتەردىڭ تۇتقاسى مەن تەكپەشەك تۇستارى حلورلانىپ، داكەمەن ورالعان. قول جۋعا ارنالععان سۇيىقتىق سابىندار بىرنەشە جەرگە قويىلىپ، گيگيەنالىق تالاپتار جازىلعان ارنايى پاراقشالار مەشىت ماڭىنا جابىستىرىلعان. جۇما نامازى كەزىندەگى ساقتىق شارالارى كوپشىلىككە ەسكەرتىلگەن. جانە جاماعاتقا ارنالعان  بەتپەردە ۇستەلى ورناتىلعان.

ال، الماتى قالاسىندا جۇما نامازىنا وراي بىرقاتار وزگەرىستەر بولدى. ماسەلەن، جۇما ۋاعىزى ايتىلمايدى، كوپشىلىكپەن ءتاسپيح تارتىلىپ، دۇعا جاسالمايدى. سونداي-اق، قالا مەشىتتەرىندە قاجەتتى زالاسىزداندىرۋ جۇمىستارى جۇرگىزىلىپ، عيباداتحانا ءىشى تولىعىمەن دەزينفەكتسيالانعان.

سونىمەن قاتار، ەلىمىزدەگى توتەنشە جاعدايعا بايلانىستى مەشىتتەر ونلاين ءدارىس جۇرگىزۋدى باستادى.

ال، وڭىرلەردە مەشىت قىزمەتكەرلەرىنىڭ ۇيىتقى بولۋىمەن بىرقاتار قايىرىمدىلىق شارالارى اتقارىلعان. ماسەلەن، اتىراۋدا “بەيبارىس سۇلتان” مەشىتىنىڭ قىزمەتكەرلەرى زەينەت جاسىنداعى اننالارعا ءدارى-دىرمەك الىپ بەرۋدى ۇيىمداستىرعان. سونىمەن قاتار، قلا كوشەلەرىندەگى ادامدارعا جۇزگە جۋىق كوپ رەتتىك ماسكالاردى تەگىن تاراتتى. بۇل شارالار قمدب توراعاسى ناۋرىزباي قاجى تاعانۇلىنىڭ “قايىرىمدىلىق كەرۋەنى” اتتى جوباسىنىڭ اياسىندا جۇزەگە اسىرىلعان.

ال، قوستانايدا وبلىستىق مەشىت قىزمەتكەرلەرى وڭىردەگى ماسكا تاپشىلىعىن ەسكەرە وتىرىپ، عيباداتحانا كەلگەن ءار ادامعا تەگىن بەتپەردە ۇلەستىردى. قازىر قوستاناي مەشىتتەرىندە كۇندەلىكتى تازالىق قاتاڭ باقىلاۋعا الىنعان.

سونىمەن قاتار، وبلىستاعى اۋليەكول اۋدانىنداعى بىرنەشە مەشىتتەرلە ەل يگلىگىنە اينالار اتۋلى جۇمىستار اتقارىلىپ جاتىر. اتاپ ايتار بولساق، اتالعان اۋدنداعى قۇسمۇرىن ەلدىمەكەنىنىڭ جۇزدەن استام جانۇياسى بىرىگىپ، اۋىلداعى مەشىتتىڭ اسحاناسىنا كۇردەلى جوندەۋ جۇمىستارىن جۇرگىزگەن.

كەلەشەكتە بۇل مەشىت اسحاناسىندا ومىردەن وتكەن كىسىنىڭ جانازا اسى، قىرقى، جىلى سىندى راسىمدەرى وتكىزىلەتىن بولادى. اۋىل تۇرعىندارى مەشىت اسحاناسىن جوندەۋ بارىسىندا اسحانانىڭ توبەسىنە ەرەكشە نازار اۋدارعان. وندا 100 ليترگە انرالعان سۋ ىسىتاتىن جاڭا بويلەر، 2 گاز پليتاسى قويىلعان. ەدەنگە لينولەۋم توسەلىپ، ىدىس قوياتىن ارنايى ورىندار جاسالعان.ءسويتىپ، اۋىل تۇرعىندارى “حاق” مەشىتىنىڭ بارلىق جوندەۋ جۇمىستارىن وزەرى اتقارىپ، ۇيىمشىلدىق تانىتقان.

ال، وسى وڭىردەگى ۇزىنكول اۋداندىق “بالىقتى” مەشىتىنىڭ ۇجىمى وڭىردەگى ءتۇرلى ۇلت وكىلدەرىنەن قۇرالعان اق جاۋلىقتى انالارعا قۇرمەت كورسەتتى.

اۋەلى مەشىتتىڭ باس يمامى ەسەنكەلدى قاجى ءاجىماحان جينالعان قاۋىمعا رۋحاني ءدارىس وقىپ، انالار كوكەيدە جۇرگەن ساۋالدارىنا جاۋاپ الدى. سونىمەن قاتار اق جاۋلىقتى انالار مەشىت ىشىندەگى مۇراجايمەن تانىسىپ، ونداعى قۇراندار مەن قيسسالاردىڭ تاريحىنا قانىقتى.  ال، كەزدەسۋ سوڭىندا انالارعا سىيلىقتار تابىستالىپ، ارنايى اق داستارحان جايىلدى.

اق جاۋلىقتى انالار قاۋىمىن ۇزىنكول اۋداندىق مەشىتىنىڭ القا مۇشەسى كەنەسارى ومارۇلى، جەكە كاسىپكەر م.ءمازيتۇلى قۇتتىقتاپ، ىزگى تىلەكتەرىن ءبىلدىردى. ال، انالار قاۋىى وڭىدەرگى باس يمامعا، شارانى ۇيىمداستىرۋشىلارڭا العىستارىن ايتتى.

ال، الماتى وبلىسىندا قمدب حالال ونىمدەرىن ستاندارتتاۋ ءبولىمىنىڭ ءوڭىر بويىنشا جاۋاپتى وكىلى ءجانابىل جۇمابەكوۆ پەن وڭىرلىك “زەكەت قورى” وكىلدىگى وبلىس اۋماعىنداعى بلوك بەكەتتەردە قىزمەتىن اتقارىپ جاتقان مەديتسينا ماماندارى مەن اسكەريلەگە، جولاۋشىلارعا ىستىق تاماق تاراتتى.

سونداي-اق، قمدب “زەكەت قورىنىڭ” تالدىقورعانعا قاراستى كوكسۋ جانە ەسكەلدى اۋداندىق ءبولىمىنىڭ وكىلدەرى تالدىقورعان قالاسىنا شىعاتىن جول بويىنداعى ءتارتىپ ساقشىلارىنا، مەديتسينا، سانيتار قىزمەتكەرلەرىنە تاماق، اس-سۋ جەتكىزىپ بەردى. سونىمەن قاتار مەشىت قىزمەتكەرلەرى مۇقتاج جاندارعا 100 دانا ماسكا تابىستاعان.

ال، تالدىقورعان ءوڭىرى بويىنشا، “زەكەت قورى” الاكول اۋداندىق ورتالىق مەشىتىنجە قمدب نىڭ 30 جىلدىعىنا سايكەس، “30 يگى شارا” جوسپارى بويىنشا، 30 وتباسىنا زەكەت بەرىلىپ، ازىق-تۇلىكپەن قامتاماسىز ەتىلدى.

قازاقستان مۇسىلماندارى ءدىني باسقارماسىنىڭ توراعاسى، باس ءمۇفتي ناۋرىزباي قاجى تاعانۇلىنىڭ ۇيىتقى بولۋىمەن باستالعان “قايىرىمدىلىق كەرۋەنى” وسىلايشا ءار وڭىردە قولداۋ تاۋىپ، ەل يگىلىگىنە قىزمەت ەتۋدە.

Abai.kz