الداعى بولاتىن كەزەكتى پرەزيدەنت سايلاۋىندا ۆلاديمير پۋتين ءسوزسىز تاعى دا بيلىك باسىنا كەلەدى. وعان مۇمكىندىگى جەتىپ تۇر. ويتكەنى قازىرگى بيلىكتەگىلەردىڭ كوبىسىن كەزىندە ءپۋتيننىڭ ءوزى تاعايىنداعان. ال ولار وزدەرىنىڭ «وسۋىنە» كومەكتەسكەن قوجايىندارىنىڭ تاعى دا تاققا وتىرۋىنا مۇددەلى. بولاشاق پرەزيدەنتتى مازالاپ جۇرگەن ماسەلە از ەمەس. سونىڭ ءبىرى كەلمەسكە كەتكەن كەڭەس وداعىن قايتا قۇرۋ. پرەزيدەنت بولىسىمەن پۋتين ءوزىنىڭ كوپتەن بەرى كوكەيىندە جۇرگەن وسى ارمانىن ىسكە اسىراتىن سياقتى. ويتكەنى ەل باسقارعان كەزىندە ونىڭ «كەڭەس وداعىنىڭ قۇلاۋى 20 عاسىرداعى ەڭ ۇلكەن گەوساياسي اپات بولدى» دەپ اتاپ وتكەنى ەسىمىزدە. وكىنىشپەن بىرگە ونىڭ وسى سوزىنەن جىلت ەتكەن جۇمباق ارماندى دا بايقاپ قالعانبىز. قازىر ۇكىمەت باسىندا جۇرگەن پۋتين بولاشاقتا جۇزەگە اسىراتىن وسى جوسپارلارىنىڭ نەگىزىن جاساپ جاتىر. دالىرەك ايتقاندا جاساپ قويدى. بۇل ينتەگراتسيالىق جوبانى ول «ەرازيالىق وداق» دەپ اتاپ ءجۇر. ءوزىنىڭ سوزىنە قاراعاندا، ول ءۇش مەملەكەتتىڭ مۇشەلىگىمەن شەكتەلەتىن كورىنەدى... ولار رەسەي، قازاقستان جانە بەلورۋسيا. بىراق بۇل ونىڭ قىسقا مەرزىمگە ارنالعان جوسپارى. كەيىن ويداعى ماقساتىن ورىنداعان سوڭ باسقالارى دا بۇل وداققا «ءوز ەركىمەن» قوسىلادى.  قوسىلماسا ولاردى «شومىشتەن قاعىپ»، ەركىن جايىلۋىنا ەرىك بەرمەيدى. «جىلاندى ءۇش رەت كەسسەڭدە كەسىرتكەلىك كۇشى قالاتىنى» سياقتى قازىرگى رەسەيدىڭ بۇعان قاۋقارى جەتەدى.

الداعى بولاتىن كەزەكتى پرەزيدەنت سايلاۋىندا ۆلاديمير پۋتين ءسوزسىز تاعى دا بيلىك باسىنا كەلەدى. وعان مۇمكىندىگى جەتىپ تۇر. ويتكەنى قازىرگى بيلىكتەگىلەردىڭ كوبىسىن كەزىندە ءپۋتيننىڭ ءوزى تاعايىنداعان. ال ولار وزدەرىنىڭ «وسۋىنە» كومەكتەسكەن قوجايىندارىنىڭ تاعى دا تاققا وتىرۋىنا مۇددەلى. بولاشاق پرەزيدەنتتى مازالاپ جۇرگەن ماسەلە از ەمەس. سونىڭ ءبىرى كەلمەسكە كەتكەن كەڭەس وداعىن قايتا قۇرۋ. پرەزيدەنت بولىسىمەن پۋتين ءوزىنىڭ كوپتەن بەرى كوكەيىندە جۇرگەن وسى ارمانىن ىسكە اسىراتىن سياقتى. ويتكەنى ەل باسقارعان كەزىندە ونىڭ «كەڭەس وداعىنىڭ قۇلاۋى 20 عاسىرداعى ەڭ ۇلكەن گەوساياسي اپات بولدى» دەپ اتاپ وتكەنى ەسىمىزدە. وكىنىشپەن بىرگە ونىڭ وسى سوزىنەن جىلت ەتكەن جۇمباق ارماندى دا بايقاپ قالعانبىز. قازىر ۇكىمەت باسىندا جۇرگەن پۋتين بولاشاقتا جۇزەگە اسىراتىن وسى جوسپارلارىنىڭ نەگىزىن جاساپ جاتىر. دالىرەك ايتقاندا جاساپ قويدى. بۇل ينتەگراتسيالىق جوبانى ول «ەرازيالىق وداق» دەپ اتاپ ءجۇر. ءوزىنىڭ سوزىنە قاراعاندا، ول ءۇش مەملەكەتتىڭ مۇشەلىگىمەن شەكتەلەتىن كورىنەدى... ولار رەسەي، قازاقستان جانە بەلورۋسيا. بىراق بۇل ونىڭ قىسقا مەرزىمگە ارنالعان جوسپارى. كەيىن ويداعى ماقساتىن ورىنداعان سوڭ باسقالارى دا بۇل وداققا «ءوز ەركىمەن» قوسىلادى.  قوسىلماسا ولاردى «شومىشتەن قاعىپ»، ەركىن جايىلۋىنا ەرىك بەرمەيدى. «جىلاندى ءۇش رەت كەسسەڭدە كەسىرتكەلىك كۇشى قالاتىنى» سياقتى قازىرگى رەسەيدىڭ بۇعان قاۋقارى جەتەدى. وسىلايشا 2013 جىلعا قاراي تمد ەلدەرى وزدەرىنىڭ الەۋمەتتىك جانە ەكونوميكالىق پروبلەمالارىن شەشۋدىڭ ورتاق جولدارىن قالىپتاستىرادى. رەسەي پرەمەرىنىڭ ايتۋى بويىنشا «ورتاق ەكونوميكالىق كەڭىستىكتە بارلىق كوشى-قون جانە شەكارالىق كەدەرگىلەر الىنىپ تاستالىپ،ونداعى ازاماتتار قاي جەردە وقىپ، قاي جەردە جۇمىس ىستەيتدەرىن وزدەرى تاڭدايتىن» كورىنەدى. بۇل دەگەنىمىز بۇكىل تمد ەلدەرى، ونىڭ ىشىندە قازاقستاندا ورىس تىلىنە ءبىرجولا كىرىپتار بولادى دەگەن ءسوز. ويتكەنى ورتاق ەكونوميكالىق كەڭىستىكتىڭ قاتىناس ءتىلى - بۇرىنعىداي ورىس ءتىلى بولىپ قالا بەرەدى. وسىدان كەيىن ورىس ءتىلىنىڭ جاعدايىن جاساپ، ونى «رەسمي مارتەبەسىنەن» ايىرۋعا جول بەرمەگەن ەلىمىزدەگى اتقامىنەرلەردىڭ ساياساتىن كورەگەندىك ەمەس دەپ كور... بۇل بولاشاقتى بولجاي بىلەتىن كەمەڭگەر ساياساتكەرلەردىڭ عانا قولىنان كەلەتىن دۇنيە.  ەڭ وكىنىشتىسى   سوڭعى بەس جىلدان بەرى قۇرىلىپ جاتقان وسىنداي وداقتاردىڭ بارلىعى دا بىرىڭعاي رەسەيدىڭ مۇددەسىن كوزدەۋدەن تۋعان. رەسەي ءوز ۇپايىن تۇگەندەپ العاننان سوڭ عانا وزگەلەرمەن ساناسادى. كەدەن وداعى تۋرالى دا وسىلاي دەۋگە بولادى. بۇل ۇيىمنىڭ ىشكى-سىرتقى ىسىنە قاتىستى قۇجاتتار، تاريفتەر مەن باسقا دا ماڭىزدى اقپاراتتارعا قول جەتكىزۋ مۇلدە مۇمكىن ەمەس. سايتى دا ورىسشا. ەگەر تاراپتاردىڭ مۇددەسى تولىق قورعالسا   ۇيىمنىڭ بارلىق جۇمىسى تۋرالى مالىمەت جۇرتقا جاريا ەتىلىپ، سايتتا ءۇش تىلدە تولىق اقپارات بەرىلۋى ءتيىس ەدى. جالپى كەدەن وداعى - بۇل 90 جىلدان بەرى قۇرىلعان ەڭ ۇلكەن ەكونوميكالىق وداق. ونىڭ كوپتەگەن پرينتسيپتەرى  كەڭەس  زامانىنداعى جاعدايدى ەرىكسىز ەسكە تۇسىرەدى. كەڭەس وداعى ءوز كەزىندە الەمدىك نارىقتان وقشاۋ ءومىر سۇرگەنى بەلگىلى. كەدەن وداعىن قۇرعانداردىڭ كوزدەگەنى دە وسى. ولار وقشاۋلانۋدى قالايدى.  الەمدىك تاجىريبەگە كوز جۇگىرتسەك، مۇنداي وداققا كىرگەندەر ءتۇبى ءبىر-بىرىنە تاۋار باعاسىن تىم قىمباتتاتىپ ساتۋعا كوشەدى ەكەن. ويتكەنى ولار الەمدىك نارىقتا تاۋاردى وزدەرى قالاعان باعاعا وتكىزە المايدى. ساراپشىلاردىڭ پىكىرىنشە، بۇلايشا تۇيىق ءومىر ءسۇرۋ تۇبىندە توقىراۋعا الىپ كەلەتىنىن كورىنەدى. باسپاسوزدەگى اقپاراتقا قاراعاندا، 2009 جىلدان بەرى كەدەن كوميسسياسىنىڭ 14 وتىرىسى ءوتىپ، 194 شەشىم قابىلدانىپتى. بىراق جۇرت بۇدان  بەيحابار. وندا نە ايتىلىپ، قانداي ماسەلەلەر شەشىلگەنى كوپ جاعدايدا جۇرتتان جاسىرىن ۇستالادى. الدە شەنەۋنىكتەر بۇل ۇيىمدا ۇلتتىق مۇددەمىزدىڭ ەسكەرىلە بەرمەيتىنىن بۇقاراعا بىلدىرۋدەن قورقا ما؟ كەدەن وداعى كوميسسياسىنىڭ حاتشىسى بولىپ سەرگەي گلازەۆتىڭ تاعايىندالعانى دا تەگىن ەمەس. گلازەۆ كەزىندە دميتري روگوزينمەن «رودينا» اتتى ساياسي بلوكتى باسقارعان. ول بلوك رەسەيدەگى  ۇلتتىق-پاتريوتتىق كۇشتەردىڭ باسى-قاسىندا بولعانى ءمالىم. بىلتىر وسى ۇيىمنىڭ مينسكىدە كوپ نارسەگە كوزىمىزدى اشقان ءباسپاسوز ءماسليحاتى بولىپ ءوتتى. وندا كرەملدىڭ ساياساتكەرى بورودين «2017 جىلعا قاراي كەڭەس وداعىنىڭ بالاماسىن قۇرامىز» دەپ مالىمدەدى جينالعان جۇرتقا. ال ۇيىمنىڭ حاتشىسى جۋرناليستەردىڭ الدىندا «مەن جۋرناليستەرگە 2017 جىلعا قاراي كەڭەستىك كەڭىستىك قايتا قالپىنا كەلەدى» دەپ جازۋدى بۇيىرامىن، - دەدى. بۇلاردىڭ تۇپكى ويىن ەندى اركىم ءوزى ءتۇسىنىپ السىن..

ايتپاقشى، كەڭەس وداعىنان ءبىر وزگەشەلىگى بۇل وداقتى كوممۋنيستەر باسقارمايدى. كوممۋنيستەر دەمەكشى، قازاقستانداعى «قىزىل كوسەمنىڭ» ءىزباسارلارى تۋرالى دا بىرەر ءسوز ايتا كەتسەك. ويتكەنى بىزدەگى قالىپتاسقان جاعدايعا بۇلاردىڭ قاتىسى كوپ. اشىعىن ايتساق، قازاقستاندا مۇنداي پارتيا مۇلدە بولماۋى ءتيىس. ويتكەنى بۇل ۇلتتىق مۇراتپەن، تاۋەلسىزدىك يدەياسىمەن مۇلدە قابىسپايتىن ۇعىم. وعان قاراما-قايشى كەلەتىن قۇبىلىس. ال وعان داۋىس بەرىپ جۇرگەندەردىڭ تىرلىگىن ساياسي ساتقىندىق دەپ باعالاۋعا بولادى. سەبەبى كوممۋنيستىك پارتياعا داۋىس بەرۋ ارقىلى ءبىز ءوزىمىزدى «ساياسي ماڭگۇرتتەندىرۋگە» جول اشامىز. بۇل تاۋەلسىزدىك جولىندا جانىن پيدا ەتكەن  الاش ازاماتتارىنىڭ ارۋاعىن سىيلاماۋ، قازاقتىڭ ۇلتتىق مۇراتىنا قيعاش قىلىق جاساۋ دەگەن ءسوز!

«اباي-اقپارات»