«ورداباسى» فۋتبول كومانداسىنا باس باپكەرلىككە ۆلاديمير نيكيتەنكو كەلگەلى شىمكەنتتىك اياقدوپشىلار ويىنى جۇرت كۇتپەگەن جاڭالىقتارعا تولى بولۋدا. وتكەن جىلى قىزىلوردالىق «قايسار» كومانداسىن وگىزشە ورگە سۇيرەگەن نيكيتەنكونىڭ وڭتۇستىكقازاقستاندىق كوماندانى جاتتىقتىرۋعا كەلگەندە جانكۇيەرلەر دە، اياقدوپ ماماندارى دا ۇلكەن جەتىستىكتى قولعا قوندىرعانداي قۋانعانى راس. ايتپەسە وتكەن جىلى 12-ورىنعا تومەندەپ كەتكەن «ورداباسى» پرەمەر-ليگاداعى ورنىن ارەڭ ساقتاپ قالعان-دى. ودان ارعى جىلعى كورسەتكىش تە ءماز ەمەس: 9-ورىن. ءبىر سوزبەن ايتقاندا، سوڭعى جىلدارداعى ەڭ جوعارى جەتىستىككە 2005 جىلى عانا جەتىپ، 6-ورىنعا تۇراقتاعان ەكەن. سول سەبەپتى وڭتۇستىكقازاقستاندىق جانكۇيەرلەردىڭ ۇكىلى ءۇمىتى ساعىمعا اينالا باستاعانداي ەدى.
راس، شىمكەنتتىكتەر بيىل دا العاشقى ويىندارىن سۇرەڭسىز وتكىزدى. ماۋسىماشار ماتچتى ۇتىلۋدان باستاعان «ورداباسىنىڭ» ويىنىن ءوز الاڭىندا تاماشالاۋشىلار قاتارى دا سيرەپ كەتتى. العاشقى جەڭىسىنە جانكۇيەرلەرىن ساعىندىرتىپ بارىپ ارەڭ جەتكەن ورداباسىلىقتار كەيىنگى ويىندارىندا عانا كوزگە كورىنە باستادى. «ەرتىس» كومانداسىنا جاۋاپسىز قوس دوپ سالدى. ىلە-شالا كورشى جامبىلدىق اياقدوپ شەبەرلەرىن 5:0 ەسەبىمەن قاپى قالدىردى. كوش باسىنان كورىنىپ كەلە جاتقان «لوكوموتيۆ» كومانداسىن دا 1:0 ەسەبىمەن تىزە بۇكتىرگەندە قوناقتار جوق جەردەن بۇلىك شىعارىپ، تورەشىنىڭ ۇستىنەن ۇلتتىق فۋتبول ليگاسىنىڭ باسشىلىعىنا شاعىم تۇسىرگەن ەدى. تورەشىنى ايىپتاعان ارىزىنا الاڭنىڭ تالاپقا ساي بولماعانىن دا قوسىپ قويدى. ايتەۋىر قاتتى شامداندى. دەگەنمەن «لوكوموتيۆتىڭ» باس باپكەرى سەرگەي يۋراننىڭ ارىزى قاناعاتتاندىرىلمادى. كەرىسىنشە، بۇيرەكتەن سيراق شىعارعىسى كەلگەندەرى ءۇشىن باس باپكەر مەن ويىنشى تيحونوۆ جازاعا تارتىلىپ، ۇلكەن سومادا ايىپپۇل تولەۋگە ءماجبۇر بولدى. وسى ويىننان كەيىنگى كەزدەسۋدە ەسە قايتارۋعا قاتتى دايىندالعان «ەرتىستەن» 3:0 بولىپ ۇتىلىپ قالدى. سۋ سەپكەندەي باسىلعان جانكۇيەرلەر كوڭىلىن سوڭعى ەكى ويىنداعى جەڭىس قايتا كوتەرگەندەي بولدى. «وقجەتپەسكە» جاۋاپسىز 4 گول، «قىزىلجارعا» ءبىر دوپ سالدى. ورداباسىلىقتار 19 ۇپايمەن ازىرگە بەسىنشى ورىندا كەلەدى. ارينە، جاقسى ويىن ورنەگىن كورسەتىپ، كوش باسىنان كورىنگەنگە نە جەتسىن! بىراق ءبىزدىڭ بۇگىنگى ايتپاعىمىز باسقا. ءالى كۇنگە دەيىن الەم الدىندا ابىروي اپەرمەگەن فۋتبول ويىنى قازاقستان ءۇشىن قانشالىقتى پايدالى؟
اتام قازاق «اسىق ويناعان ازار، دوپ ويناعان توزار…» دەپ ايتىپ كەتكەن. الايدا ءدال قازىر الا دوپ قۋعاندار وزىپ تۇر. الەم اياقدوپشىلارىنىڭ الدىندا ابىرويىمىزدى اسقاقتاتپاسا دا. نەگە دەيسىز عوي؟ ەندەشە بىرگە ساراپتالىق.
داعدارىس دوپ تارىزدەس دۇنيەنى تۇگەل شارلاعانىمەن، دوپتى توڭىرەكتەي قويماعان سىڭايلى. دالىرەگى، قازاقستاندىق فۋتبولشىلاردىڭ قالتاسىنا قول سالماپتى. وبلىستىق فۋتبول فەدەراتسياسىنىڭ ۆيتسە-پرەزيدەنتى مۇحتار ورازاليەۆتىڭ ايتۋىنشا، كلۋبتاعى ەڭ جوعارى جالاقى 1 ميلليون 300 مىڭ تەڭگەگە جەتەدى ەكەن. ماسەلەن، ت.نوسەرباەۆ، د.پارحاچەۆ، و.شكرەد، ۆ.سالنيكوۆ سەكىلدى كوماندانىڭ بەتكەۇستار ويىنشىلارى اي سايىن وسىنشا اقشانى سىتىرلاتىپ ساناپ الادى. بۇل از دەسەڭىز، سىياقى كولەمىن تاعى قوسىپ قويىڭىز. سىرت الاڭداعى جەڭىسى ءۇشىن ويىن الاڭىندا ونەر كورسەتكەن ءار فۋتبولشىعا 360 مىڭ، ءوز الاڭىنداعى جەڭىسى ءۇشىن 240 مىڭ تەڭگە سىياقى بەرىلەدى. قىزىعۋشىلىق تانىتىپ، قاراپايىم ەسەپكە سالىپ كورسەڭىز، بايلىقتان باسىڭىز اينالۋى بەك مۇمكىن. سوندا ءبىر فۋتبولشى جىلىنا قانشا تابىس تاباتىنىن ەسەپتەي بەرىڭىز. سالىستىرمالى تۇردە الار بولساق، الەمنىڭ اياقدوپشىلارى قانشا جالاقى الادى ەكەن؟ گەرمانيانىڭ Transfermarkt اگەنتتىگىنىڭ مالىمەتىنشە، شىعىس ەۋروپا كلۋبتارىندا ونەر كورسەتەتىن فۋتبولشىلاردىڭ ورتاشا ەڭبەكاقىسى ونشا كوپ ەمەسكە ۇقسايدى. ماسەلەن، 2005-2007 جىلدار ارالىعىندا قاتارىنان ءۇش رەت ۆەنگريا چەمپيونى اتانعان «دەبرەتسەن» – ەۋروكۋبوكتارعا دا تۇراقتى تۇردە قاتىساتىن كلۋب. قۇرامىندا ۆەنگريا ۇلتتىق قۇراماسىنىڭ بىرنەشە بەلدى مۇشەسى وينايدى. الەمدىك فۋتبولدا وزىندىك ورنى بار كورشى رەسەي مەن ۋكراينانىڭ كەز-كەلگەن كومانداسىمەن تەڭ دارەجەدە ويناي الادى. ءبىر سوزبەن ايتقاندا، الەمدىك ارەنادا ورنى بار كوماندا. مىنە، وسىنداي ازۋلى كلۋبتىڭ ۇزدىك ويىنشىلارىنىڭ ءوزى 1500 ەۋرو جالاقى الادى ەكەن. تەڭگەگە شاققاندا بۇل شامامەن، 312-313 مىڭ تەڭگەگە تەڭ كەلەدى. ورداباسىلىق ويىنشىلاردىڭ جالاقىسىمەن اراداعى ايىرماشىلىق –  جەر مەن كوكتەي. ەسەسىنە، ەلگە ءسىڭىرىپ وتىرعان ەڭبەكتەرى دە ەكى بولەك. «دەبرەتسەن» دەسە جانكۇيەرلەر ۆەنگريانى قوسا ايتادى، ال «ورداباسى» ارقىلى قاي شەتەلدىك جانكۇيەر قازاقستاندى اۋىزعا الادى؟ بۇل تەك «ورداباسىعا» عانا قاتىستى اڭگىمە بولماسا كەرەك. راس بولسا، «اقتوبە» مەن «توبىل» سەكىلدى كوماندالاردىڭ جالاقىلارى بۇدان دا قوماقتى دەيدى. سوندا بۇل قاراجاتتىڭ قايتارىمى قانداي؟ قۇمعا سىڭگەن سۋمەن بىردەي ەمەس پە؟ 
ارينە، وزگەنىڭ قالتاسىنداعى قارجىنى ساناۋ ابەستىك بولار. دەگەنمەن بۇل قاراجات ءسىز بەن ءبىزدىڭ سالىعىمىزدان جيناقتالىپ جاتقانىن دا ۇمىتپاۋ كەرەك. وسىنشا اقشا شىعىندايتىنداي فۋتبول بىزگە قانداي پايدا اكەلىپ جاتىر، قاي جىرتىعىمىزدى جاماۋدا؟ قازاقستاننىڭ تورتكۇل الەم الدىنداعى ابىرويىن اسقاقتاتۋعا فۋتبول ەمەس بوكس، كۇرەس، اۋىر اتلەتيكا سەكىلدى سپورت تۇرلەرى اتسالىسۋدا. سپورت سالاسىندا قىزمەت ەتەتىن مامانداردىڭ ايتۋىنشا، اتالعان سپورت تۇرلەرىمەن شۇعىلداناتىن تالانتتى شەبەرلەردىڭ الاتىن ايلىعى 15-20 مىڭ تەڭگەنىڭ توڭىرەگىندە ەكەن. وندا دا دەمەۋشىلەر ەسەبىنەن. سارالاپ كورسەڭىز، ەلىمىزدىڭ ابىرويىن اسقاقتاتىپ، ءتۇرلى دودالاردا كوك تۋدى كوكتە جەلبىرەتەتىن وسى سپورت تۇرلەرىنىڭ مايتالماندارى ەمەس پە؟ ەندەشە ءونۋى قيىن كوشەتتىڭ تۇبىنە ميلليوننىڭ سۋىن قۇيا بەرگەنشە، نەگە وزدىگىنشە ونۋگە تالپىنىپ جاتقان كوشەتتىڭ ءتۇبىن قوپسىتىپ، كوڭ سالىپ، باپتاماسقا. بىزگە قاجەتى ءونىم بەرەتىن وسى سەكىلدى سپورت تۇرلەرى بولسا كەرەك. ايتپەسە فۋتبولعا قىرۋار قارجى جۇمسالىپ-اق جاتىر ەمەس پە؟ ال ماقتانارلىقتاي قانداي جەتىستىگىمىز بار؟

شاديار مولدابەك، وڭتۇستىك قازاقستان وبلىسى
«الاش ايناسى» گازەتى 24 ماۋسىم 2009 جىل