قاسىرەتىمەن قاستەرلى قايران اقىن...
ول الماتىعا كەلمەي-اق اقىن بولىپ ءومىر ءسۇرۋدىڭ ونەگەسىن جايدى. ساياق ەدى ويتكەنى. توقپاق جالدى توپتىڭ ورتاسىندا تۇرسا دا ىلكى ءبىر ساتتەردىڭ كۇيىن اۋلاپ ءىڭىر قاراڭعىسىنا ىلىنگەن جانداي توماعا تۇيىق كورىنەتىن. سول توماعا تۇيىق قالپىندا اتاق مانساپقا، ات شاپانعا اقىندىعىن ايىرباستاماي دۇنيەدەن وزدى. ابەن اعا داۋرەنبەك... كەشەگى وتكەن تۇماعاڭداردان ءبىر كەم جىر جازباي قازاق پوەزياسىنىڭ الامانىندا قارا ءۇزىپ شاپسا دا ورتالىق باسىلىمداردا ولەڭدەرى اسا كوپ جاريالانا بەرمەپتى. سوندىقتان ابەن اعانىڭ قازاسى تۋرالى مىنا ءبىر حاباردى وقىعان جاس "بۇل كىسى كىم ەدى؟", "قانداي اقىن ەدى؟" دەپ جاتسا، وعان، ەش وكپەمىز جوق. بىراق ابەكەڭ تالاپكەر جاس اقىندارعا "مەنى ىزدەسەڭ تەرەڭنەن ىزدە، ءوز جانىڭنىڭ تۇكپىرىنەن ىزدە" دەگەن سەرتىمەن دۇنيەدەن وزدى.
ومىردە ولەڭنەن عانا شۋاق تاپقان اقىن جارىنان ەرتە ايرىلىپ، ءۇش قوزىسىن جەتەكتەپ ءجۇرىپ ءوسىردى. تىرلىكتىڭ تەپەرىشىن كورۋدەي-اق كوردى. الايدا جاسىپ-جاداعانىن جۇرتقا بىلدىرگەن ەمەس. "اينالايىندار، دۇكەندە نان بولسا بولدى، ايتەۋىر دۇكەندە نان بار عوي" دەپ كۇلىمسىرەپ تۇراتىن ەدى-اۋ ۇنەمى. قايران اقىن، جاماۋ قازانعا جابىلا تونگەن بالالارىن باسقاشا قالاي الدارقاتا السىن؟.. مىنا جولدارعا قاراڭىز:
كولەڭكەسىن ۇزارتىپ سۇيىرلەنگەن،
كوكتەم لەبى كوڭىلىن ۇيىرمەگەن.
كارى جىلىك سەكىلدى قايران ءومىر،
كوگەرەمىن دەيتىندەي
بيىل نەمەن؟!
ء(ا. داۋرەنبەكوۆ. "كارى ەمەن")
ول الماتىعا كەلمەي-اق اقىن بولىپ ءومىر ءسۇرۋدىڭ ونەگەسىن جايدى. ساياق ەدى ويتكەنى. توقپاق جالدى توپتىڭ ورتاسىندا تۇرسا دا ىلكى ءبىر ساتتەردىڭ كۇيىن اۋلاپ ءىڭىر قاراڭعىسىنا ىلىنگەن جانداي توماعا تۇيىق كورىنەتىن. سول توماعا تۇيىق قالپىندا اتاق مانساپقا، ات شاپانعا اقىندىعىن ايىرباستاماي دۇنيەدەن وزدى. ابەن اعا داۋرەنبەك... كەشەگى وتكەن تۇماعاڭداردان ءبىر كەم جىر جازباي قازاق پوەزياسىنىڭ الامانىندا قارا ءۇزىپ شاپسا دا ورتالىق باسىلىمداردا ولەڭدەرى اسا كوپ جاريالانا بەرمەپتى. سوندىقتان ابەن اعانىڭ قازاسى تۋرالى مىنا ءبىر حاباردى وقىعان جاس "بۇل كىسى كىم ەدى؟", "قانداي اقىن ەدى؟" دەپ جاتسا، وعان، ەش وكپەمىز جوق. بىراق ابەكەڭ تالاپكەر جاس اقىندارعا "مەنى ىزدەسەڭ تەرەڭنەن ىزدە، ءوز جانىڭنىڭ تۇكپىرىنەن ىزدە" دەگەن سەرتىمەن دۇنيەدەن وزدى.
ومىردە ولەڭنەن عانا شۋاق تاپقان اقىن جارىنان ەرتە ايرىلىپ، ءۇش قوزىسىن جەتەكتەپ ءجۇرىپ ءوسىردى. تىرلىكتىڭ تەپەرىشىن كورۋدەي-اق كوردى. الايدا جاسىپ-جاداعانىن جۇرتقا بىلدىرگەن ەمەس. "اينالايىندار، دۇكەندە نان بولسا بولدى، ايتەۋىر دۇكەندە نان بار عوي" دەپ كۇلىمسىرەپ تۇراتىن ەدى-اۋ ۇنەمى. قايران اقىن، جاماۋ قازانعا جابىلا تونگەن بالالارىن باسقاشا قالاي الدارقاتا السىن؟.. مىنا جولدارعا قاراڭىز:
كولەڭكەسىن ۇزارتىپ سۇيىرلەنگەن،
كوكتەم لەبى كوڭىلىن ۇيىرمەگەن.
كارى جىلىك سەكىلدى قايران ءومىر،
كوگەرەمىن دەيتىندەي
بيىل نەمەن؟!
ء(ا. داۋرەنبەكوۆ. "كارى ەمەن")
اقىن ءومىرى، ارينە، جەلپىنىسسىز، جەلىكسىز وتپەيدى. ابەن اعانىڭ عالامات دوستارى بولدى. سول جان قيماس اسىل دوستاردىڭ اياۋلىسى - جۇماتاي جاقىپباەۆ ەدى. جۇماعاڭ مەن ابەن اعانىڭ ءازىل جاراستىرىپ ايتقان سوزدەرىن تالدىقورعاندىقتار باس قوسا قالسا، ەسكە الماي تارقامايدى. بىردە ابەكەڭ شالقىپ كەلە جاتىپ قاسىنداعى جۇماتايعا:
- ءاي، جۇماتاي، اناۋ تۇرعان مەنىڭ ءۇيىم، اناۋ گاسترونوم. ەندى وسىنى ۇيقاستىرا قويشى، - دەيدى. سوندا جۇماعاڭ جۇلىپ العانداي ەتىپ:
- ءۇيىڭنىڭ استى دا دوم، ءۇستى دە دوم،
جانىڭا ءتيىپ تۇر عوي گاسترونوم، - دەگەن ەكەن.
"اينالايىن، گۇلزادام،
ارنايىن ساعان ءبىر جاڭا ءان.
اكەڭ سەنىڭ - ەكسپورت،
پوشتامەن كەلگەن قۇلجادان", - دەيتىن جولداردى دا جۇماتاي جاقىپباەۆ ابەن اعانىڭ ءبىر كەزدەگى بەرەكەسى شالقىعان ۇيىندە وتىرىپ ايتىپتى. گۇلزادا - ابەن اعانىڭ تۇڭعىشى. ابەكەڭنىڭ قۇلجادان كەلگەنى دە راس. 1939 جىلى شىعىس تۇركىستان (قحر) ولكەسىنىڭ جارسۋ دەگەن جەرىندە تۋعان.
جارقاباقتانعان جالعاننىڭ جارىعىندا الدەبىر ارداقتىسىن، اتار تاڭىن سارىلا كۇتكەندەي كۇرسىنىسپەن كۇندەرىن وتكەرگەن اقىن اعا بۇ دۇنيەگە قول بۇلعاپتى. سونىسىن بىلگەندەي سوڭعى جىرلارىنىڭ بىرىندە بىلاي دەپتى:
بولماسام دا وسىپ تۇسەر قامشىگەر،
ءوتىپ كەتسەم: «وزەن»، - دەر ەل،
«تامشى» - دەر،
جۇباتا الماي، جىلاتادى-اۋ، جۇرتىمدى،
ولەڭىمدى الديلەگەن انشىلەر.
قوش ايتىستىم ۇيقىڭمەن دە، كۇلكىڭمەن،
سوندا-داعى ءبىر ءتۇن ءتاتتى ءبىر تۇننەن.
قاسىرەتىمەن قاستەرلەگەن جانىڭدى،
تىرشىلىگىم، نەتكەن عانا سۇيكىمدى ەڭ؟
ەستى جىلىم!
قوش، ەسەن بول كورگەنشە،
جاڭا جىلدى قارسى الايىن مەن دە ەلشە.
پەندە بولىپ جۇرە تۇرام، قايتەمىن،
پەرىشتەلەر: «كەرەكسىڭ»، - دەپ كەلگەنشە.
حوش، بول عازيز اعا! ەندى سەنىڭ ولەڭ دەگەن ماڭگىلىك ءومىرىڭ باستالدى. سونى كوڭىلگە مەدەت تۇتامىز.
"اباي.كز" اقپاراتتىق پورتالىنىڭ ۇجىمى
P.S. ابەن داۋرەنبەكوۆ «تاڭ»، «ءمولدىر تامشى»، "تامشىبۇلاق»، «بالكوننان ۇشقان كوگەرشىن»، «مامىر ايى» اتتى جىر جيناقتارىنىڭ اۆتورى. الماتى وبلىسى، پانفيلوۆ اۋدانىنىڭ قۇرمەتتى ازاماتى.
ابەن داۋرەنبەك:
جان جاراسى، كىمگە جۇمباق، كىمگە ايان،
جاسىدىم دەپ جۇرتقا قالاي سىر جايام.
كومەيىمدە كوپ جاساعان جالعىز ءسوز،
جۇرەگىمدە ءجۇز قۇبىلعان ءبىر بايان.
دومبىرامەن دوستاسپاعان جىر-تەرمە،
دوداعا ساپ، ءتۇسىردى ابدەن قۇر تەرگە.
تالاي كۇيشى تاپپاي كەتكەن سيقىرلى ءۇن،
تالاي ساۋساق ءدوپ باسپاعان ءبىر پەرنە.
ءمينوت سايىن مي قابىعىن مىڭ قاجاپ،
تاعدىرىنا تارتقىزاتىن كۇندە ازاپ.
قالت-قۇلت ەتىپ كەمەم كەتىپ بارادى،
جانارىندا دۇنيەنىڭ ءبىر عاجاپ.
***
كۇندە سالعان تازىسىن كىم سونارعا،
بىلدىرمەگەن بولاسىڭ سىنسا دا اربا.
جاپالاقپەن جارىسپاي جار جاعالاپ،
قىران بولىپ تۋماي ما، بىلسە قارعا.
ايىڭ كۇلىپ تۋسىن با كۇندە وڭىنان،
ءبىر قۋانسام، مىڭ جىلاپ، مىڭ قورىنام.
الاكەۋىم شاقتا دا اداستىرماس
جاماناتقا جاقىنىن كىم جورىعان؟
دۇنيەنىڭ الدەبىر قۋىسىندا،
قينالاسىڭ تۇسكەندەي ۇلى سىنعا.
تالەيلى دە تالەيسىز تاعدىرىم بار،
زىمىراعان ۋاقىتتىڭ ۋىسىندا.
شالدىقتىرىپ، شارشاتىپ تىڭ دەنەنى،
اڭىراتىپ جىلدان سوڭ جىل كەلەدى.
قىردان اسىپ بارادى كيىك-ارمان،
ونىڭ داعى بار شىعار ءبىر دەگەنى.
***
بۇرلەمەگەن، كوگەرىپ گۇلدەمەگەن،
كارى ەمەننىڭ قاسىنا كۇندە كەلەم.
جاپىراقسىز، جابۋسىز جالاڭ اعاش،
قارسى الادى قالپىندا ۇندەمەگەن.
ۇندەمەگەن قالپىندا قارسى
الادى،
جاباعىداي جالبىراپ ءار ساباعى.
اق بورانمەن الىسىپ، اق داۋىلمەن،
كورىنىپ ءتور قالجىراپ، شارشاعانى.
قارايتىنداي ىنتىعىپ تاۋ-شىڭدارعا،
ەتەك-جەڭى كەلمەيدى قاۋسىرعانعا.
قاز داۋىسىن، جايدارى جاز ديدارىن،
كۇتە-كۇتە تاعاتى تاۋسىلعان با؟
كولەڭكەسىن ۇزارتىپ سۇيىرلەنگەن،
كوكتەم لەبى كوڭىلىن ۇيىرمەگەن.
كارىجىلىك سەكىلدى قايران ءومىر،
كوگەرەمىن دەيتىندەي
بيىل نەمەن؟!
