قازاق ءتىلدى ەكى راديو (قازاق جانە شالقار) مەن جالعىز تەلەارنا قازاقستاننان قاجەتىن تابا الماعان كوپشىلىكتىڭ كەيىنگى جىلدارى جاپپاي ۆەرتۋالدى الەمگە، الەۋمەتتىك جەلىلەرگە بەت بۇرعانى بەلگىلى. ناتيجەسىندە بيلىكتىڭ قارماعىنداعى باق بەتتەرىندە كورىنە الماي، ىشتەن تىنىپ جۇرگەن ءتۇرلى سالاداعى، ءار الۋان كوزقاراستاعى ازاماتتاردىڭ ءوزى بي، ءوزى قوجا ەركىن الەمدە بەلسەندىلىك تانىتىپ، تانىمال بولۋىنا جول اشىلدى.

ولاردىڭ الدى ءوز اۋديتورياسىن قالىپتاستىرىپ، اقىلىن بۇلدايتىن، اقشاعا ساتاتىن دارەجەگە جەتتى. كەيبىرى ءتىپتى پارتيا قۇرىپ، بيلىكپەن ساياسي باسەكەگە تۇسبەك نيەتتە. ەندەشە بيلىكتىڭ ءبىر جاقتى اقپاراتىنان جالىققان جۇرتشىلىقتىڭ ءۇمىتى اقتالدى ما؟! اتاعى جەر جارعان ترەنينگشى - ۇستازداردىڭ قانداي سيقىرى بار؟ كوپشىلىكتىڭ ىقىلاسىن اۋدارعان ولاردىڭ كاسىبي دەڭگەيى مە، رۋحاني كەمەلدىلىگى مە، ازاماتتىق پوزيتسياسى ما؟ جوق، بۇگىنگى تولعاقتى ماسەلەلەردىڭ ءتۇيىنىن بيلىكتەن ەمەس، وتكەننەن، ۇلتتىڭ گەنىنەن ىزدەيتىن، جاۋىردى جابا توقيتىن دىلمارلىگى مە؟ قىز جىبەكتىڭ پاكتىگىنە ءشۇبا كەلتىرىپ، ابايدىڭ قارا سوزدەرىنىڭ ءوڭىن ايلاندىرىپ، ولار كىمگە جاقتاس بوپ ءجۇر؟ قازاقتىڭ قۇنارلى جەرىن - اللا جاراتقان مۇسىلمانداردىڭ ورتاق مۇلكى سانايتىنداردىڭ كوزدەگەنى نە؟!

مەكتەپ وقۋشىلارى اراسىندا زورلىق - زومبىلىق، سۋيتسيد كوبەيىپ ەدى پسيحولوگ ماماندىعىنا سۇرانىس ارتتى. الەۋمەتتىك، ەكونوميكالىق قايشىلىقتاردىڭ شيەلەنىسۋى سەبەبىنەن قۇقىق قورعاۋشىلاردىڭ بازارى ءجۇردى. قوعامداعى باي مەن كەدەيدىڭ ايىرماشىلىعىنىڭ ۇلعايۋى قالتالى بولۋعا، اقشاعا دەگەن دىلگىرلىكتى ءورشىتتى. باعامداپ قاراساق، ترەنينگشىلەردىڭ ەشقاندايدا تالانتىمەن تاسجارعاندار ەمەس، تۇلكى زاماندى تازى بوپ شالعان ورايشىلدار ەكەنىن پارىقتاۋ قيىن ەمەس.

سالالىق (رۋحاني، عىلمي) مەملەكەتتىك باعدارلامالاردىڭ، ناقتى ارەكەتتىڭ جەتىمسىزدىگىنەن تاۋەلسىزدىكتىڭ وتىزىنشى جىلىنا قادام باساتىن بۇگىنگى كۇنى قازاق جۇرتى ءالى دە بولسا مۇسىلماندىق پارىزىن وتەۋدەن باستاپ، كۇندەلىكتى ومىردەگى قۇقىقتىق، قارجىلىق قيمىلدارىندا جەتەككە، اقىلعا مۇقتاج. تالىمگەر، ترەنكشىلەردىڭ جاڭبىردان كەيىنگى ساڭىراۋقۇلاقتاي قاپتاپ كەتۋى سونىڭ كورىنىسى. قوعامنىڭ بۇل سوڭعى اۋانى - بىرەۋلەر ايتقانداي قازاق قوعامىنىڭ ويانۋى، ازاماتتىق قوعامنىڭ قالىپتاسۋى ەمەس، كەرىسىنشە قوعامنىڭ رۋحاني دىمكاستىگىنىڭ سيپاتى.

قىتاي كوممۋنيستەرىنىڭ كوسەمى دەنسياوپيننىڭ سوزىمەن ايتقاندا مەملەكەتتىك بيلىكتىڭ نەگىزگى ماقساتى ەكونوميكانى دامىتىپ، حالىقتىڭ زاتتىق جانە رۋحاني مادەنيەتىن كوتەرۋ. ءوز ەلىندە بوسقىن بولىپ جۇرگەن( دالادان قالاعا سابىلىپ) قازاقتىڭ ەكونوميكالىق، رۋحاني حال-ءجايى بەسەنەدەن بەلگىلى. ءتان قۇمارى مەن جان قۇمارى بىردەي قاناعاتتانباعان پەندەنىڭ قوماعاي بولاتىنى، تالعامسىز كەلەتىنى، اگرەسسياشىل بولاتىنى ايتپاسا دا تۇسىنىكتى. قاراپايىم حالىقتىڭ باسى اۋىرىپ بالتىرى سىزداسا دارىگەردەن ەمەس، وزدەرى ءپىر تۇتقان انشىلىردەن كەڭەس سۇراۋى، سايلاۋ كەزىندە ساياسي پروگراماسى جوق ايتىس اقىنىنىڭ سوڭىنان ەرۋى، الەۋمەتتىك جەلىنىڭ ەركىن پىكىر الاڭى ەمەس، “تاپتىق كۇرەس مايدانىنا” ايلانۋى سونى كورسەتەدى. ءتىرى پەندەنىڭ ءتان قۋاتى مەن جان قۋاتىنىڭ السىزدىگى بىرەۋدىڭ اقىلىنا دىلگىرلىكتى كەلتىرىپ شىعارادى. دۇرىس-بۇرىسىن باعامداپ جاتپايدى. ايرانداي ۇيىيدى. نىلدەي بۇزىلادى. 

حالىقتىڭ سەنىمىنە كىرگەن ترەنينگشىلەر كەشە كىمدەر ەدى؟ سىرت تۇلعاسىنداعى وزگەرىستەر ايتىپ تۇرعانداي تالاي ۇستازدىڭ الدىنان وتكەن قۇلاق مولدا شاكىرتتەر ەدى. بيزنەس سالاسىنداعى، گەندەرشىل جانە ءتۇرلى باعىتتاعى ترەنينگشىلەردىڭ وزىندىك تۇعىرناماسى، جۇگىنەتىن كىتابى بار ەكەنى، ولاردىڭ شىعۋ توركىنى شەتەل ەكەنى تاعى دا اقيقات. ترەنكشىلەردىڭ بار ونەرى ولاردى ابايدىڭ، الاش كوسەمدەرىنىڭ سوزدەرىمەن تۇزدىقتاپ، حالىقتىق وي تانىمعا سايكەستىرىپ. قاراپايىم حالىققا ۇسىنۋ عانا. تۇپتەپ كەلگەندە بيلىكتىڭ حالىق پەن ەليتانى ورتاق يدەياعا جۇمىلدىرا الماۋى، ەكونوميكالىق، الەۋمەتتىك قايشىلىقتاردى شەشە الماۋى، ترەنينگشىلەردىڭ تىرلىگىنىڭ جاندانۋىنا ءتيىمدى شارت-جاعداي ازىرلەپ وتىر. بۇنىڭ ۇلت مۇدەسىنە زياندى سالدارىنان باسقا، پايداسى جوق.

ەسبول ۇسەنۇلى

Abai.kz