ۋاسسالام ىبىراەۆ جات جەر، جات ولكەدە جۇرگەن شاعىندا اقتوبەنىڭ ارۋىمەن باس قوسىپ، شاڭىراق كوتەردى. تاعى دا زاڭدى ساۋال: سوناۋ ءسىبىر جەرىنە كەلىن بوپ تۇسكەن — اقتوبەنىڭ قىزى كىم؟ وزگە مەكەنگە تيتىمدەي قىزدى نە ايداپ باردى؟..

1941 جىلى اكەسى انەتكەتە سارسەن تەڭىلباەۆ ۇلى وتان سوعىسىنا اتتانعاندا نۇرجامال ويىن بالاسى بولاتىن. تۇلىمشاعى جەلبىرەگەن كىشكەنتاي عانا بوتاقاندارىن قيماسا دا، اكەسى وتان قورعاۋعا اتتانۋدان باس تارتىپ قالعان جوق.

اكەنىڭ جوقتىعىن بىلدىرمەگەن ۇمسىناي ەسىمدى شەشەنىڭ مەيىرىم شۋاعىنا بولەنىپ، ءبىر ءۇيدىڭ ەكى قىز گۇلدەي قۇلپىرىپ ءوسىپ كەلە جاتقان ەدى. الايدا ءۇش جىل وتىسىمەن قايىرىمسىز اجال قارشاداي قىزداردى شەشەلەرى ۇمسىنايدان ايىرىپ، قارالى ۇيدە نۇرجامال مەن بەيبىت جەتىم قالدى. بۇگىندە نەمەرە، شوبەرەلەرىنىڭ ءتاتتى قىلىقتارىنا شۇكىرلىك ەتىپ وتىرعان نۇرجامال اجە باسىنان وتكەندەرىن بىلايشا اڭگىمەلەپ بەردى.

— قوبدا اۋدانىنا قاراستى قۇمساي اۋىلى ماڭىنداعى سابىندىكولدى مەكەن ەتكەنبىز. سول جەردە بەيبىت ەكەۋمىز جەتىمدىكتىڭ اششى ءدامىن تاتىپ، ءوسىپ كەلە جاتتىق. اۋىلدىق كەڭەس بىزگە كومەك كورسەتىپ تۇردى. 1943 جىلى قوبدا اۋدانىنىڭ ءاليا اۋىلىندا اكەمنىڭ اكەسىمەن بىرگە تۋىسقان اتام بار ەكەن، سونىڭ سارشا ەسىمدى ايەلى ءبىزدى ءوزى ىزدەپ كەلىپ، ءوز قامقورلىعىنا العىسى كەلەتىنىن ايتتى. الايدا اۋىلدىق كەڭەستىڭ مۇشەلەرى ءبىزدى سول شەشەيىمىزگە بەرگىسى كەلگەن جوق. بۇرىننان اۋىلدا قىزمەت اتقارىپ كەلگەن راحيما ەسىمدى ايەلمەن شەشەيىمىز جاقسى تانىس ەكەن، راحيما اپا حالىقتى جيناپ، ءبىزدى ەل-جۇرتتىڭ الدىندا شەشەمىزدىڭ قولىنا تابىس ەتتى. اتامىز بەن شەشەيىمىزدىڭ ءبىر ۇل، ءبىر قىزى بار ەكەن، سولارمەن بىرگە ءبىزدى قوسىپ، تورتەۋمىزدى ءبىر ءۇيدىڭ بالاسىنداي باقتى. بىراق ارادا ءبىر جىل وتىسىمەن ءسىڭلىم اۋىرىپ قازا بولدى. سابىندىكولدە تۇرعاندا ءبىزدى باققان ءبىر جاس كەلىنشەك بولىپ ەدى، سول ءسىڭلىمنىڭ باسىنان ۇرعان بولاتىن. كۇندەر وتە باسىنا جارا پايدا بولىپ، اقىرى ءسىڭلىمنىڭ ولىمىنە اكەلىپ سوقتى. مەنىڭ جانىما وسى جاي قاتتى باتتى، — دەپ نۇرجامال اجە ويعا شومىپ كەتتى. بالا كۇنىنەن كوزىنە ۇيالاپ قالعان مۇڭىنىڭ اسەرىنەن بولار، جانارى ءبىر نۇكتەگە قادالىپ، بەتىندەگى اجىمدەرى دە تەرەڭدەي ءتۇستى.

اتامىز تەڭىلبايدان سارسەن، حاسەن، قۇسايىن اتتى ءۇش ۇل وربىگەن. وسى ءۇش بوزداق تا ەكىنشى دۇنيەجۇزىلىك سوعىسىنا اتتانىپ، بىردە-ءبىرى ءتىرى ورالماعان. ەندى-مىنە اكەمنىڭ اعاسى حاسەننىڭ جارى سارشا ءوزىنىڭ بالالارى مارجان، ساعىنعاليعا مەنى دە قوسىپ الىپ اسىراپ وتىر. ۋاقىت وتە اراسىندا نۇرجامال، نۇرقاندار بار، وسى ۇيدە سەگىز بالا پانالايتىنبىز.

سارشا اجەيدىڭ اقىلىن الىپ وسكەن نۇرجامال جاسى 13-14-تەر شاماسىنا كەلگەندە شەشەيىنە قولعانات بولدى. سيىر ساۋىسادى، بۇزاۋ تارتىسادى. ءتىپتى، ءۇي شارۋاسىن دا دوڭگەلەتىپ اكەتەتىن. باليعات جاسىنا جەتكەن شاعىندا بويجەتكەننىڭ تەڭىن تابۋىنا سارشا شەشەي ءوزى سەبەپ بولدى.

— قاراعىم، قىز بالاسىڭ عوي، ءوزىڭ جەتىم ءوستىڭ. بىراق مەن سەنى ءوز قىزىمنان كەم كورمەيمىن. سەنى باعاتىن ادام دەپ سەنىپ ءبىر ازاماتقا بەرگەلى وتىرمىن، سوعان ادال جار بولاسىڭ، — دەيدى سارشا ءوزى وسىرگەن قىزى نۇرجامالعا، — جىلاما، بۇل جايدى ەشكىمگە ايتۋشى بولما! — دەدى جانە.

ول كەزەڭنىڭ يبالى قىزدارى شەشە ءسوزىن جەرگە تاستاماعانى بەلگىلى. سونىمەن جۇرەك جۇتقان قىز ءوزىنىڭ جارىنىڭ قانداي ادام ەكەنىن دە بىلمەستەن، شەشە سوزىنە قارسىلىق كورسەتپەدى. ءبىر جاي عانا بەلگىلى — ول بويجەتكەندى الىپ كەتۋگە كەلگەن ادام ءوزىنىڭ بولاشاق قايناعاسى بولاتىن.

اتقا جەگىلگەن اربادا ءتورت ادام وتىر. ءبىرى — قايناعاسى باقىت، ەكىنشىسى — ونىڭ جەتى جاسار بالاسى، ءۇشىنشىسى — ۇزاتىلىپ بارا جاتقان بويجەتكەن جانە ونىڭ جانىندا اسىراپ باققان شەشەسىنىڭ مارجان دەگەن قىزى بار.

وتكەن كۇندەرىن كوز الدىنان ويلانا وتكىزىپ وتىرعان نۇرجامال اجە اڭگىمەسىن ساباقتاپ كەتتى.

— سونىمەن ءتۇنى بويى ءجۇرىپ، قوبدا اۋدانىنا قاراستى كيروۆ سوۆحوزىنداعى ءبىر ۇيگە كەلىپ تۇستىك. ۇيدە بۇكشەڭدەگەن كەمپىر مەن قايناعامنىڭ قىزى بار ەكەن. سول ۇيدە ەكى اي بويى ءجۇردىم. جاڭاعى ءوزىم كوزىممەن كورمەگەن، تانىس بولماعان جىگىتتى كۇتىپ ءجۇرمىن. بىراق، نەگە ول ۇيدە جۇرگەنىمدى ءوزىم دە جەتە تۇسىنە بەرمەيمىن. ءوزىمنىڭ دەنە ءبىتىمىم تولىق بولاتىن. ءبىر كۇنى ءبىر ايەل ماعان: «جۇكتى بولعان سوڭ الاتىن ادام تابا الماي، وسىندا كەلىپ وتىرسىڭ با؟» دەگەن سۇراق قويدى. مىنە، وسىدان كەيىن مەن قاتتى ويلاندىم. شىنىمەن دە نەگە كەلگەنىمدى ءجىتى ايىرا المادىم، بىراق الگى سوزگە قاتتى نامىستاندىم.

بىردە قىزدارمەن بىرگە سۋعا تۇسۋگە باردىق. قوبدا وزەنىنە شومىلىپ، قىزدار ءماز بولىپ ءجۇر. ال مەن ءوز ۇيىمە قاشىپ كەتۋدى عانا ويلادىم. سول ويمەن كويلەگىمنىڭ ەتەگىن ءتۇرىپ الدىم دا، وزەننەن ءجۇزىپ، ارعى جاعاعا ءوتتىم. ءبىرىنشى سايدى ارتتا قالدىرىپ، ەكىنشى سايعا جەتىپ، قالىڭ قوعانىڭ اراسىنا تىعىلىپ قالعان بولاتىنمىن. قىر سوڭىمنان قالماي، جان-جاقتان جابىلا ىزدەپ جۇرگەن توپ قىزدار مەنى تاۋىپ الدى دا، الگى ۇيگە قايتادان الىپ كەلدى.

ءمان-جايدىڭ ءبارى كەيىن بەلگىلى بولدى. ۋاسسالام سىبىردەن قوبدا اۋدانىنا قاراستى كيروۆ اۋىلىنداعى قايناعامنىڭ ۇيىنە اقشا جىبەرۋى ءتيىس ەكەن. ەكى اي بويى قايناعام سول اقشانىڭ جەتۋىن كۇتكەن ەكەن عوي. سونىمەن، شىلدە، تامىز ايلارىن سول ۇيدە وتكىزدىم. قىركۇيەكتىڭ باسىندا قايناعام باقىت اقشانى الدى دا، مەنى سىبىرگە الىپ كەتتى.

العاش رەت سول كەزدە قايناعاممەن بىرگە پويىزعا ءمىندىم. تامبۋردا دالاعا قىزىقتاپ قاراپ تۇرمىن. ۇيلەردىڭ ءبارى ءجۇرىپ كەتىپ بارا جاتقان سياقتى. جەرگە قاراسام، جەر دە قوزعالاتىن سياقتى. قايدا بارا جاتقانىمدى دا بىلمەي، ايتەۋىر ارتتا قالىپ بارا جاتقان شاعىن اۋىلدارعا، كەڭ جازىق دالاعا ويلانا كوز سالىپ كەلەمىن. ون كۇندەي جۇرگەن شىعارمىز، ايتەۋىر ۇزاق ءجۇرىپ، كانسكي بەكەتىنە توقتادىق تا ءارى قاراي تاعى دا ماشيناعا وتىرىپ ءجۇرىپ كەتتىك.

قايناعام ەكەۋىمىز ۋاسسالاممەن ءسىبىر جەرىندە كەزدەستىك. شالىم مەنەن جيىرما جاس ۇلكەن ەكەن. قايىناعام ەلگە قايتار كەزدە مەن دە ەلگە كەتەمىن دەپ جىلاعانىم بار. بالالىق قوي، جىلاعانمەن قايدا بارايىن، 1952 جىلى سىبىردە ۋاسسالاممەن باس قوسىپ، سوندا قالىپ قويدىم. 1953 جىلى تۇڭعىش بالامىز ومىرگە كەلدى. ال ەكى جىلدان سوڭ ەكىنشى بالالى بولدىم.

وكىنىشكە قاراي، اسىلحانىمىز شەشەكتەن قايتىس بولىپ، جات ولكەدە قالدى. ال ەلگە كەلگەسىن جايىلحان، جەڭىسگۇل، تەمىرحان، زارۋحان جانە كەنجەگۇل ەسىمدى پەرزەنتتەرىمىز دۇنيەگە كەلدى.

جات ولكەدەگى دوستاسۋ

ءسىبىر جەرىندە جالعىز قازاقتار عانا ەمەس، ءتۇرلى ۇلت وكىلدەرى ءومىر ءسۇرىپ جاتتى. سول جەردەگى ءسىبىردىڭ قالىڭ ورمانىنان تاڭ اتىسىمەن اعاش كەسىپ، ونى ەنيسەي وزەنى ارقىلى وزگە ەلدەرگە جونەلتەدى. بۇل كەزدە ولار بىرنەشە كۇن بويىنا، ءتىپتى، ءبىر ايداي جۇرەتىن. ءبىزدىڭ تۇرعان جەرىمىزدەن جەتى شاقىرىم قاشىقتىقتا بەلگىلى اقىن وتەباي تۇرمانجانوۆتىڭ وتباسى تۇردى. ولار دا ەنيسەي وزەنىنىڭ بويىنا جەر اۋدارىلعان ەكەن. بالالى-شاعالى، وتە قاراپايىم ادامدار، ال وتەباي ءوزى اقىن، ءوزى وتە مەيىرىمدى، بالاجان ادام ەدى. وتەباي تۇرمانجانوۆتىڭ كازپي-ءدىڭ ءبىرىنشى پروفەسسورى بولعانىن، 1934-1935 جىلدارى جامبىل وبلىسىنىڭ سارىسۋ اۋدانى بايقادام اۋىلىندا ايداۋدا بولعانىن، عۇلاما عالىمنىڭ جاي عانا ورتا مەكتەپتە ول جەردە قازاق ءتىلى مەن ادەبيەتىنەن ساباق بەرگەنىن، ءىى دۇنيەجۇزىلىك سوعىس جىلدارى ۇنەمى نكۆد-ءنىڭ اسا مۇقيات قاداعالاۋىندا بولعانىن، ءسويتىپ ەلۋىنشى جىلدارى ۋاسسالام سياقتى سىبىرگە — كراسنويار ولكەسىنە، بۋزان پوسەلكىسىنە، ەنيسەي جاعاسىنا ايدالعانىن ءبىز ول كەزدو بىلگەن دە جوقپىز، وزدەرىنەن ەستىپ وتىرمىن. جالپى، ايداۋدا بولعاندار سوزشەڭ ەمەس-ءتى.

بىلەتىنىم – ايەلى ماينۇر ونىڭ ارتىنان ىزدەپ كەلىپ، مەرزىمى بىتكەنشە بىرگە بولعانى. قىزدارى لاۋرا، دولورەس، لەيلا جانە ۇلى ەرلان دا اكە-شەشەسىمەن سىبىردە بولدى. وسىلايشا، ولار دا مەنىڭ ءادىلحانىمداي ءسىبىر بالالارى بولادى عوي. ولارمەن جاقسى ارالاسىپ تۇردىق. بىزدەن بۇرىن قۇجاتىن الىپ، اقتالعان سوڭ وتەبايدىڭ وتباسى الماتىعا قايتتى.

نۇرجامال اپايدىڭ اڭگىمەسىنە قوسارىمىز، ولارمەن تاعدىرلاس، دامدەس بولعان وتەباي اقىن كوپ جىل ءوتىپ، ايداۋدان ورالعان سوڭ ۇقك-نىڭ ارحيۆىندە ساقتالعان 1955 جىلعى مامىر ايىنىڭ 26 جۇلدىزىندا قازسسر-نىڭ كگب باستىعى ۆ.گۋبينگە جازعان وتىنىشىندە جان تۇرشىگەرلىك ازاپتارمەن نكۆد:

«… مەنى 1933 جىلى اقىن ساكەن سەيفۋللين كەرى توڭكەرىستى ۇيىمعا تارتقان. وسىعان بايلانىستى ءومىرىمدى ساقتاپ، امان قالۋ ءۇشىن كىنامدى ادال نيەتپەن موينىما الامىن…» — دەگەندى زورلاپ جازدىرعانىن ايتىپ كەتكەن ەدى.

كەيىن وتەباي اقىن اقتالىپ، بۇكىل اتاق-دارەجەسى قايتارىلىپ، ادىلەتىنە جەتتى، ەڭبەكتەرىن باستىرۋعا قولى جەتتى.

ءار جەكسەنبى سايىن جەر اۋدارىلعاندار باس قوسىپ تۇراتىن ەدىك. بۇل قازاق سىبىردە دە قازاق. ويىل اۋدانى سارالجىنىنىڭ تۋماسى ماحانوۆ قۇلسىماق بۇل ەلگە بىزبەن بىرگە كەلگەن. ول بالا كەزىنەن ءدىن جولىنا ءتۇسىپ، مولدا بولعان ادام. ولەن جازۋدان دا كەنجە قالماعان، ونىڭ ءبىر جىر داپتەرى ۇرپاقتارىندا ساقتالعان ەكەن. سونان ءبىر ءۇزىندى كەلتىرە كەتكەننىڭ ارتىقشىلىعى جوق:

…ون جاسىمدا تۇرەكشە
كىتابىن تەگىس جۇرگىزدىم
ۇيرەتىپ ناماز ساباعىن
جەڭگەلەرگە بىلگىزدىم
مولدا بالا اتانىپ
كوتەرىپ كوڭىلىن كۇلگىزدىم.

سىبىردە ون جىل وتىرعان قۇلسىماق ماحانوۆ ۇراقتارىمىن

اكەم ماعان ءدىن جايلى باسىلعان مىنا كىتاپتى ساتىپ الىپ بەردى:

يمام شارت
ناماز قوجاسى. 1896 ج. ء16/حى – قازاندا
قۇدايدىڭ 1001 ەسىمى. 1896 ج. ءحى – قازاندا
دۇعا سماعازىم. 1909 ج.

و باستا دىنگە قارسى كۇرەسكەن «قىزىل تەررورعا» قۇرىعىنا ول تىم ەرتە 1919 جىلى ىلىگىپ، 5 جىل تۇرمەدە وتىرعان. ەلگە ورالىپ ءتۇرلى شارۋاشىلىقتار اتقارادى. ءتىپتى باسقارما بولىپ تا جۇمىس ىستەگەن. دەگەنمەن، قىزىل زوبالان قۇرىعىنا 1949 جىلدىڭ اقپانىندا قايتا ءتۇسىپ سىبىرگە ايدالعان. ءوزى ايتقانداي:

جەر اۋداردى وڭشەڭ بۇزىق وشىگىپ
ءبىرى باستاپ ءبىرى قوستاپ ەسىرىپ.
ەكى اي جاتتىم تۇرمەسىندە تەمىردىڭ
قانداي جاعدايدا بولساداعى كەشىگىپ.

سىبىردە ونىڭ زايىبى مارجان، بالالارى رامازان، باقتىعاليلار بىرگە بولعان. سول جاقتا اعيبا جانە اجارقىز اتتى پەرزەنتتەرى دۇنيەگە كەلەدى.

كەتە رۋىنىڭ انەتىنەن بولعاسىن ۋاسسالاممەن ەتەنە دوس بولىپ كەتتى. ولاردىڭ دوستىعى ءتىپتى ەلگە ورالعاسىن دا جالعاسىپ، ءبىر-بىرىنە ۇنەمى قوناق بولىپ كەتەتىن. اعيبانى ونىڭ قىزى ەلميرا نۇرجامال اپايدىڭ وتباسىنا ارنايى بارىپ مەنىڭ انام ەدى دەپ بەت سيپاپ شىعىپتى. ءدال ەرتەنىنە نۇرجامال اپا باقيلىق بولعان ەكەن.

ال اڭگىمەمىزگە قايتا ورالساق، سىبىردە بىردە وسىنداي ءبىر جيىندا ءىدىرىس، المۇقان ەسىمدى كىسىلەر بولدى. جاس-كىشىمىزگە قاراماي، جات جەردە سىيلاسىپ تۇرعان ادامدارمەن ءجيى باس قوساتىنبىز. بىردە وسىنداي جيىندا الگى جاسى ۇلكەن اعالار:

— اعايىندار، جەرىمىز، ىشەر سۋىمىز، ءتىپتى، قانىمىز دا وزگەرىپ بارادى. قاشان ءبىزدىڭ باسىمىزعا ادىلدىك ورنايدى ەكەن؟ ومىرگە جاڭادان ءسابي كەلگەلى وتىر، سول ءسابي امان-ەسەن ەر جەتىپ، ەلدى ءادىل باسقاراتىن حان بولسىن. ەسى ءادىلحان قويساق، قالاي بولادى؟ — دەدى. سونىمەن، تۇڭعىش بالامىزدىڭ ەسىمى ءادىلحان بولدى.

جاسى توقسانعا كەلگەن ۇلتى تۇرىك ءبىر ازامات ءوزى تۇرعان ءۇيىن بىزگە بوساتىپ بەردى.

— بالام، مەن ساعان باتا بەرگەلى كەلدىم. قابىل الساڭ، — دەدى ماعان ءبىر كۇنى الگى اعاي ۇيگە كەلىپ.

— قابىل الامىن، اتا، ايتا بەرىڭىز، —دەپ ءىلتيپات ءبىلدىردىم.

— مەنىڭ نەمەرەم، شوبەرەم، ءتىپتى سولاردان وربىگەن شوپشەگىم مەن نەمەنەم دە بار. مەندە ءبارى بار. تەك، جاسىم توقسانعا كەلگەندە، تورىمنەن كورىم جاقىن تۇرعاندا ءوزىم دالادا قاڭعىپ ءجۇرمىن. بالام، مەن سەنى جۇكتى دەپ ەستىگەن سوڭ، شاپانىمدى جاپقالى كەلدىم. ءسابيىڭ مەن سەكىلدى جاسى ۇزاق بولسىن، نەمەنەسىن كورسىن، عۇمىرلى بولسىن! بۇل شىن نيەتىم، — دەپ ريزاشىلىعىن ءبىلدىرىپ، باتاسىن بەردى. سونان كەيىن ول اتاعا بوستاندىق بەردى دە، ەلىنە جىبەرىلدى.

ەلگە ساعىنىش

مەرزىمدەرىن وتەپ، بىرقاتار ازاماتتار ەلگە قايتا باستاعان شاقتا نۇرجامال اجەيدىڭ دە تۋعان جەرگە دەگەن ساعىنىشى ۇدەي تۇسەتىن. بىراق ءسىبىر جەرىنە تۇراقتاپ، ۇيرەنىسىپ قالعان وتاعاسى سول جەردەن كەتكىسى جوقتىن. الايدا ەلىن ساعىنعان انا ءتۇنى بويىنا كوز جاسىنا ەرىك بەرەتىن. اقىرى، جازىقسىز جاندار اقتالىپ، قۇجاتتارىن قولعا الىپ، تۋعان ەلگە جەتتى.

بۇگىندە جەتپىستىڭ التاۋىنا كەلىپ قالعان نۇرجامال اجە وتكەن كۇندەرىن كۇرسىنىسپەن ەسكە الا وتىرىپ، بالالارىنىڭ باقىتتى بولۋىن، ەل تاۋەلسىزدىگىنىڭ باياندى بولۋىن تاڭىردەن تىلەپ وتىرادى.

بەينەت ءتۇبى زەينەت

جاراتقانىمىز ماڭتسايىنا جازعان جەتىمدىكتىڭ، جالعىزدىقتىڭ، اشتىق پەن جالاڭاشتىقتىڭ نە ءبىر قيىندىقتارىن باسىنان وتكىزىپ، سوناۋ يتجەكەننىڭ ءدامىن تاتقان نۇرجامال اجە مەن سول سىبىردە دۇنيەگە كەلگەن تۇڭعىشى ءادىلحان بۇل كۇندە سول ادام توزگىسىز تاعدىر تالكەگىن جەڭىپ، ەلگە قۇرمەتتى ازامات بولىپ وتىر.

ءادىلحان جوعارى وقۋ ورىنىن ءتامامداپ، ءوز ماماندىعى بويىنشا ەڭبەك جولىن باستاسا دا قالاۋىن كاسىپكەرلىكتەن تاپتى. ونىڭ كاسىپكەرلىك تابىسى اۋىل شارۋاشىلىعىمەن اينالىسىپ، كەيىننەن بيزنەسپەن شىنداپ شۇعىلدانعان ءوز ءبىلىمى، تىنىمسىز ەڭبەگىنىڭ ناتيجەسىندە جەتكەن ومىردەگى تۇعىرى.

بۇل كۇندەرى ءادىلحان وزگە ەكى كاسىپكەرلەرمەن بىرگە «حانشايىم» مەيرامحاناسىنىڭ يەسى، ەڭسەلى ساۋدا ءۇيىن سالىپ، وعان نەمەرەسى زارينانىڭ ەسىمىن بەردى. ال ساۋىقتىرۋ كەشەنىن ەكىنشى نەمەرەسى ماۋلەننىڭ ەسىمىمەن اتالادى.

ءادىلحان 2013 جىلى اسقازان وبىرى اۋرۋىنا شالدىقتى، وتا جاسالىپ اسقازان مەن تالاقتى الدىرتىپ تاستاۋعا تۋرا كەلدى. وسىنداي اۋىر ناۋقاستىڭ كەلەسى ەمى 5 نەمەسە 6 رەت حيميوتەراپيا قابىلداۋ. جىعىلعانعا جۇدىرىق دەگەندەي مەن ءبىر حيميوتەراپيا الىپ بىتىرە بەرگەندە پاتساەۆتاعى اۋرۋحانانىڭ كارديولوگيا بولىمىنە ءتۇستىم. مەن جۇرەك يشەمياسىنىڭ اۋىر تۇرىنە تاپ بولعان ەكەنمىن. ەندى حال مۇشكىلدەنە باستادى. وسى كەزدە ايەلىم نەسىبەلى كەلىپ، «شەتەلگە گەرمانيا نەمەسە قىتايعا بارساڭ نە بولادى؟» دەدى. دەگەنمەن، ول تاڭداۋىن يزرايلگە توقتاتتى. مەن دە قارسى بولمادىم. ءسويتىپ، 2 ايدا قۇجاتتارىمىزدى دايىنداپ، 2013 جىلدىڭ قازان ايىندا يزرايلگە جول تارتتىق. ول ەل ءبىزدى وتە جىلى قابىلدادى، مۇنداعى مەديتسينالىق قىزمەت كورسەتۋ الەمدىك دەڭگەيدەگى اپپاراتۋرا ءبىزدىڭ ەلدەگىدەن كوپ، ساپالى جانە ناتيجەلى ەكەن. تەكسەرىستەن ءوتۋ ناتيجەسىندە ولار دامىپ كەلە جاتقان وبىر ناۋقاسىنىڭ ءۇش وشاعىن انىقتادى. مەن ول ەلدە جەتى حيميا جانە رادياتسيالىق ەم قابىلداۋىما تۋرا كەلدى. كۇنى-ءتۇنى نەسىبەلى جانىمدا بولىپ، ول دا مەنىڭ ناۋقاسىممەن كۇرەستى. يزرايلدەگى ەرەكشەلىك –
ولاردا جۇما مەن سەنبى دەمالىس بولىپ سانالادى. بۇل دەمالىس كۇندەرى نە ءدارى-دارمەك، نە ەم قابىلدامايسىڭ. ورگانيزم تىڭايىپ قالادى ەكەن. ەڭبەك جەتىسى جەكسەنبى كۇنىنەن باستالادى، وسى وزگەرىستەر مەنىڭ اۋرۋدان تەز ەمدەلۋىمە كوپ سەپتىگىن تيگىزدى. جەتى سايىن قاننىڭ ءاناليزىن تەكسەرىپ، دارىگەر قاداعالاپ تۇرادى ەكەن. وسىلايشا جەتى اپتا ەمدەلىپ، بۇكىل ورگانداردى تەكسەرگەندە مەنىڭ جازىلىپ كەتكەنىم ايقىندالدى. ارتىنان 2014 جىلى 2 رەت بارىپ، تەكسەرۋدەن وتكەندە دە مەن وبىر اۋرۋىنان ايىعىپ كەتتىم.

ومىردە «سىبىرلىك دەنساۋلىق» دەگەن ۇعىم بار. وسى اۋىر ناۋقاستان ايىعىپ كەتكەنىم اۋەلى اللانىڭ ءامىرى بولسا، سىبىردە تۋىم دا سەبەپ شىعار، — دەيدى ءادىلحان.

اناسى نۇرجامال بولسا نەمەرە جانە شوبەرە سۇيگەن اجە، ولارعا باتاسىن ارناپ كەنجە قىزى كەنجەگۇلمەن بىرگە تۇردى.

نۇرجامال اپا جاپىراعىن جايعان بايتەرەكتەي نەمەرەلەرى قۋانىش، گۇلميرا، انارگۇل، رەگينا، نۇرگۇل، تۇرسىنگۇل، تيمۋر، ادىلەت، ەلميرا جانە دامير سياقتى نەمەرەلەرىنىڭ جانە ون شوبەرەسىنىڭ قىزىقتارىنا تويا الماي كەتتى.

قىزى كەنجەگۇل مەن كۇيەۋ بالاسى ەرلاننىڭ وتباسىندا ءوز قالاۋىمەن سوڭعى جىلدارىن وتكىزدى. انانى اۋىرعان ساتتەرىندە دەمەۋ بولىپ، ەم-دومعا كومەكتەسىپ، ال اقىرعى ءسات كەلگەندە، ارۋلاپ، اقجاۋىپ سوڭعى ساپارعا جونەلتۋ ساۋابىنا يە بولدى ەرلان مەن كەنجەگۇل.

… نە دەگەنمەن نۇرجامال اپا ەل باسىنا تۋعان ناۋبەت كەساپاتىن ۇنەمى ەستەن شىعارعان ەمەس، ونىڭ جاستىق شاعى سوناۋ سىبىردە، ەنيسەي جاعالاۋىندا قالعانداي كورىنەتىن …

بالنياز اجنيازوۆ

Abai.kz