2018 جىلى اقپاندا ساۋد ارابياسىنان قازاقستانعا كوشىپ كەلگەن 51 جاستاعى ماحمۇت ابدىلكارىم جارىلقاپتىڭ (اۋعانستان پوليتسياسى بەرگەن انىقتامادا ماحمۋد ابدۋل كاريم جار الكاب دەپ جازىلعان) وتباسىنداعى سەگىز ادام دا سودان بەرى قۇجاتسىز ءجۇر.

ماحمۇتتىڭ ايتۋىنشا، اتاسى جارىلقاپ قازىرگى قىزىلوردا وبلىسى شيەلى اۋدانىندا تۋىپ وسكەن. وتكەن عاسىردىڭ وتىزىنشى جىلدارى سوۆەت ۇكىمەتى ورناعاننان كەيىن اۋعانستانعا كوشكەن. 1976 جىلى ولار تۇركيا ارقىلى ساۋد ارابياسىنا كوشىپ بارىپتى، مەككەدە تۇرعان.

- ول كەزدە التى جاستا ەدىم. جيىرماعا تولعاننان كەيىن جيدداعا قونىس اۋداردىم، ءبىراز ۋاقىتىم سول جاقتا ءوتتى، ىستەمەگەن جۇمىسىم جوق. التى سىنىپتىق قانا ءبىلىمىم بار - دەيدى ماحمۇت.

ونىڭ ايتۋىنشا، وتباسىنداعى جاندار 40 جىلدام استام ۋاقىت اۋعانستان ازاماتى رەتىندە ساۋد ارابياسىندا ىقتيار حاتپەن تۇرعان. ماحمۇتتىڭ اكە-شەشەسى مەن اتاسى 1998 جىلى ساۋد ارابياسىنان قازاقستانعا كوشىپ كەلىپ، قازاقستان ازاماتتىعىن العان. كەيىن وسىندا قايتىس بولعان. ماحمۇتتىڭ ءوزى سىرقات قىزىنىڭ دەنساۋلىعىنا قارايلاپ، وتباسىمەن ساۋد ارابياسىندا قالۋعا ءماجبۇر بولعانىن ايتادى. تەك ارادا 20 جىل وتكەندە اتامەكەنگە قونىس اۋدارعان.

ماحمۇت اكە-شەشەسى مەن اتاسىنىڭ قازاقستان ازاماتتىعىن العانىن راستايتىن قۇجاتتاردى كورسەتتى. اتاسى جارىلقاپقا ىشكى ىستەر مينيسترلىگى بەرگەن تولقۇجاتتا "قۋان جارىلقاپ، 1924 جىلى قىزىلوردا وبلىسىندا تۋعان. ۇلتى - قازاق" دەپ جازىلعان. ال ماحمۇتقا قازاقستاننىڭ ساۋد ارابياسىنداعى ەلشىلىگى بەرگەن ۆيزادا ونىڭ "ەتنيكالىق قازاق" ەكەنى كورسەتىلىپتى.

- ماعان جيدداداعى ەلشىلىك س10 ۆيزاسىن بەرىپ، ء"ۇش ايعا جارامدى، ەلگە بارعان سوڭ قۇجاتتارىڭىزدى رەتتەپ الاسىز" دەدى. مەن جيىرما كۇننىڭ ىشىندە بارلىق قۇجاتتارىمدى دايىنداپ، كوشى-قون پوليتسياسىنا باردىم. بىراق مەنەن "اۋعانستاندا سوتتالماعانىڭ تۋرالى قاعاز اكەل" دەدى. مەن ول ەلدەن التى جاسىمدا كەتكەم، سودان قايتىپ بارعان ەمەسپىن. ونداي قاعازدى قالاي الامىن؟ - دەيدى ول نالىپ.

س10 ۆيزاسى شەتەلدە تۇراتىن ەتنيكالىق قازاقتارعا عانا بەرىلەدى. ماحمۇتتىڭ ايتۋىنشا، وتباسى مۇشەلەرىنىڭ قۇجاتىندا (اۋعانستان پاسپورتىندا) ۇلتى جازىلماعان. تەك قوسىمشا بەرىلەتىن انىقتاماداعى ء"تىلى" دەگەن تۇسىنا "قازاق" دەپ جازىلىپتى. ء"بىزدىڭ ۇلتىمىزدى اۋعانستاندا وسىلاي انىقتايدى" دەيدى ماحمۇت. مۇنداي قاعاز يمام ءالى تۇراپتا دا بار.

ماحمۇتتىڭ التى بالاسىنىڭ ۇشەۋى كامەلەتكە تولعانىن، ەكى ۇلى مەككە قالاسىندا 12 جىلدىق مەكتەپتى بىتىرگەنىن ايتادى. ال قىزى قازاقستانعا كەلگەن سوڭ بىلتىر ون ءبىرىنشى سىنىپتى ءتامامداپتى. بىراق ۇشەۋى دە قازىر جۇمىسسىز وتىر. ەرەسەك بالالار انا ءتىلىن ەندى ۇيرەنىپ جۇرسە، مەكتەپتە وقيتىن ءۇش بالاسى قازاقشا جاتىق سويلەيدى ەكەن.

ماحمۇت قانت ديابەتىمەن اۋىراتىنىن، اۋىر جۇمىسقا جارامايتىنىن ايتادى.

- ىقتيار حاتپەن جۇرسەم دە ساۋد ارابياسىندا دارىگەرلەر ۋاقىتىمەن قاراپ، ەمدەپ تۇراتىن ەدى. ال مۇنداي قۇجاتىم بولماعاندىقتان دارىگەر دە تىركەۋگە المايدى، قارامايدى، - دەيدى ول.

وتباسى قازىر قاسكەلەڭدەگى جاماعايىن تۋىسىنىڭ ءۇيىن جالداپ تۇرادى. ماحمۇتتىڭ ايەلى تىگىن تىگەدى، بالالارى ۋاقىتشا جۇمىسقا جالدانادى. "وسىلايشا تاپقان بىردە بار، بىردە جوق از-مۇز تابىسقا كۇن كورىپ جاتىرمىز" دەيدى وتاعاسى.

رەسمي تۇلعالاردىڭ ايتۋىنشا, قازاقستان تاۋەلسىزدىگىن جاريالاعاننان كەيىنگى 28 جىلدا شەتەلدەن تاريحي اتامەكەنىنە ءبىر ميلليوننان استام ەتنيكالىق قازاق ورالعان.

Abai.kz