وسىدان ءبىراز بۇرىن بارلىق اتا-انا مەن ۇستازدارعا ابدەن تانىس، ءوز كوزىممەن كورگەن ءبىر جايدى ايتايىن. ءبىراز تانىستارىم ۇستازدىق قىزمەتتە. بىراق، ۇبت كەزى سولار ءۇشىن قيامەت قايىم ەدى عوي، دۇنيە-اي.

«جاڭا ماتەماتيكا ءپانىنىڭ سۇراقتارىن بىتىردىك!»، «ادەبيەتىنە جازساڭىزشى، انالاردىڭ جانى شىعىپ جاتىر عوي»، «وي، انا ءبىر وقۋشىمنىڭ ەمتيحان ۇستىندە تەلەفونىن الىپ قويىپتى، قازىر سويلەستىك، قايتا اپارىپ بەرەتىن بولدى».ت.ب. نە كەرەك، تەلەفوندا سول مۇعالىمدەر «ۇبت تاپسىرىپ» وتىراتىن. ال بۇلاردىڭ تەلەفوندا جانتالاسىپ شىعارعان ەسەپتەرى – ەمتيحاندا وتىرعان وقۋشىلارعا جونەلتىلەتىن جاۋاپتار. كەشكە قاراي قالجىراپ، شارشاپ، «اۋزىنا شايناپ بەرسەڭ جۇتا المايتىن» شاكىرتتەرىنە كۇيىنىپ وتىراتىن ەدى. مەن وسىنداي سوراقىلىقتى ءوز كوزىممەن كوردىم. سوندا، مەكتەپتە 11 جىل ءبىلىم الۋدىڭ كىمگە كەرەگى بار دەپ ويلاپ ەم.

ال، 164 تالاپكەر «شىعارىلدى» دەگەندى كورىپ، شىنىمدى ايتسام، قۋانىپ وتىرمىن. 25 تامىزعا دەيىن ارنايى باعدارلامانىڭ كومەگىمەن ەمتيحان بارىسىنداعى بارلىق بەينەجازباعا تالداۋ جۇرگىزىلەدى ەكەن. سول بەينەجازباداعى ءتارتىپ بۇزۋشىلىق بۇدان 2-3 ەسە كوپ ەكەنىنە ءوز باسىم قازىردەن-اق سەنىمىدمىن. دۇرىس، ءتارتىپ بۇزعان تالاپكەردىڭ ناتيجەسى جويىلۋ كەرەك. ولارعا گرانتقا تۇسۋگە مۇمكىندىك بەرمەۋ كەرەك. تەك، بيىلعى قاتال ەرەجەنىڭ سوڭى سۇيىلىپ كەتپەسە دەيمىز.

اقىرى كوزىم كورگەندى جازدىم عوي. مۇنى دا كوزىم كوردى. قىتايداعى ۇبت ۇلكەن مەرەكە. ول كۇنى ەمتيحان تاپسىراتىن وقۋشىلار قوعامدىق كولىكپەن، ءتىپتى، كوشەدە تاكسيمەن تەگىن جۇرەدى. ءار جىلى 6-7 ماۋسىمدا (بيىل كارانتينگە بايلانىستى شىلدەگە اۋىسىپتى) بۇكىل مەملەكەت بويىنشا ەمتيحان بىردەي ساعات، بىردەي مينۋتتا باستالادى جانە بىردەي اياقتالادى. ال ەمتيحاندا ءتارتىپ بۇزعان وقۋشىنىڭ، بىرىنشىدەن، ناتيجەسى جويىلادى. ەكىنشىدەن، ءۇش جىل بويى ەمتيحان تاپسىرۋ قۇقىعىنان ماقۇرىم بولادى. ۇشىنشىدەن، ەمتيحان ءتارتىبىن بۇزعانى جونىندەگى قۇجات جەكە ارحيۆتە ساقتالىپ، عۇمىر بويى مەملەكەتتىك مەكەمەلەرگە جۇمىسقا تۇرا المايدى. ەمتيحان الاڭىندا تالاپكەرگە كومەكتەسكەن (ەمتيحان سۇراقتارى بويىنشا), قانداي دا ءبىر ءتارتىپ بۇزعان مۇعالىم اۋەلى قىلمىستىق ىستەر زاڭىنىڭ «بىرلەسىپ قارالىق جاساۋ» دەيتىن بابى نەگىزىندە جازاعا تارتىلىپ، ءومىر باقيعا قىزمەتتەن شەتتەتىلەدى. ەكىنشىدەن، 6 ايدان 1 جىلعا دەيىن تۇرمەگە توعىتىلادى. ۇشىنشىدەن، تۇرمەدەن شىققان سوڭ جەكە كاسىپكەرلىكتەن وزگە ەشقانداي مەكەمەنىڭ جۇمىسقا قابىلداۋىنا رۇقسات ەتىلمەيدى. وسىنى ءبىر جۋرناليست دوسىما ايتىپ ەم، «ءشىلي ونداي ەمەس شىعار ەي» دەپ كۇمانمەن قارايدى. سەنبەسەڭىز ينتەرنەت بەتىن اقتارىڭىز. ال جاپون مەملەكەتىندەگى مۇنداي قىلمىستاردىڭ جازاسى الدە قايدا اۋىر.

مۇنى قىتايدى ماقتاعاننان ايتىپ وتىرعان جوقپىن. جالپى، ءوز مەملەكەتىنىڭ، ۇرپاعىنىڭ بولاشاعىن ويلاعان ەل اۋەلدەن-اق وسىنداي شەشىمگە بارادى. 11 جىل بويى ءوز تالابىمەن، تالانتىمەن ءوسىپ كەلە جاتقان بالانىڭ ەڭبەگىنە قيانات جاساۋ دەگەنىڭىز قىلمىس قانا ەمەس، ار الدىندا كۇنا ەمەس پە؟!

اسحات ايماعامبەتوۆكە دەيىن باسشىلىعىنا مىڭى كەلىپ، مىڭى كەتكەن ءبىلىم جانە عىلىم سالاسى ءبىر وڭالعان جوق. ءبىراز جىل بۇرىن ماگيستراتۋرا، دوكتورانتۋراعا تۇسكىسى كەلەتىن ستۋدەنتتەر ءۇشىن ەمتيحان جاۋاپتارى دا اشىق ساۋداعا تۇسەتىن. ەمتيحان بارىسىندا كوميسسيا مۇشەلەرىمەن جەڭ ۇشىنان جالعاسۋ، تانىس-تامىرلىق پەن تيىن-تەبەن ۇسىنۋ ءالى كۇنگە تىيىلماي تۇر. ال مۇعالىمدىك قىزمەتكە تۇرۋ ءۇشىن ديرەكتورعا بەرىلەتىن پارا قازىر كەز-كەلگەن ءتورت مەكتەپتىڭ ۇشەۋىندە بار. مۇعالىمدىك قىزمەت ءۇشىن 1000-3000$ ءدال قازىرگى كەزەڭدەگى تۇراقتى باعا. ۇرپاق ىسىندە جەمقورلىقپەن اينالىسۋ تۇگىلى، نەمقۇرايلى قاراۋدىڭ ءوزى – ءوز تامىرىڭدى بالتالاعانمەن بىردەي عوي. وسىنىڭ ءبارى دە قازىرگى مينيستر مىرزانىڭ نازارىنا. ءىس ىلگەرى بوپ، وسىنىڭ ءبارى دە شەشىمىن تاپسا دەپ ۇمىتتەنەمىز.

وڭ شەشىم مەن ناتيجەلەرگە وڭ باعا بەرمەۋ – ادىلدىك ءۇشىن سىن بولار ەدى. جالپى، جاڭا مينيستر كەلگەلى ءبىلىم جانە عىلىم سالاسىنداعى وزگەرىستەر مەن جاڭالىقتار ءۇمىتىمىزدى وياتقانداي بولدى. تەك، وتكەن جىلداردا «ەتىمىز ۇيرەنگەندەي» سىيىر قۇيمىشاقتانىپ كەتپەي، باياندى بولا بەرسىن.

تازا ەڭبەك جولىنداعى تالاپكەرلەرگە ساتتىلىك!

قايسار قاۋىمبەكتىڭ الەۋمەتتىك جەلىدەگى جازباسى

Abai.kz