الاشتىڭ الدانى ەدى...
سوقالاپ ءجۇرىپ ورىس ءتىلىن ۇيرەنگەندەر نەمەسە ءتىلى ورىسشا شىققاندار قازاق ىشىندە قازاققا قارسى پىكىر ايتىپ، قازاق ءتىلىن مازاقتاپ، تاريحىن مانسۇقتاپ، قورلاپ سويلەمەسە، قور بولىپ قالاتىنداي حال تۋعان مىنا زاماندا «اتويلاپ اتقا مىنگەن» الدان اعانى ساعىنادى ەكەنسىڭ...
الدان اعا ايىمبەتوۆ... قارا جەردىڭ بەتىندە قالقايىپ ءتىرى جۇرسە، الداعى جەلتوقسان ايىنىڭ 15-ىندە 80-ءنىڭ سەڭگىرىنە شىعار ەدى.
اكادەميك الدان ايىمبەتوۆتى كوزىقاراقتى جۇرت قازاق قوعامىنىڭ اقيقاتىن ايتىپ، «كازاحسكايا پراۆدا» گازەتىن شىعارعان جالىندى پۋبليتسيست رەتىندە بىلەدى. «كازاحستانسكايا پراۆدانىڭ» وتىرىگىنە ولەسى ماس بولعان «كوپ ۇلتتى» قازاقستانداعى قازاق تاعدىرىنا الاڭداپ، قازاقتىڭ بەيشارا كۇيىن اشىنا جازاتىن قايران اعا سۆويك، ماسانوۆ سياقتى نيگيليست-شوۆونيستەردىڭ سىباعاسىن ءدال ۋاقتىندا بەرىپ وتىراتىن. ءار ءنومىرىن قازاققا قاسىنىپ ءام باسىنىپ شىعاراتىن «كاراۆاننىڭ» دا اۋزىنا قۇم قۇياتىن جالعىز جان - الاشتىڭ اياۋلى الدانى ەدى. الدان اعا تۋرالى ايتارىمىز ءالى الدا. ءبىز سول ايتارىمىزدىڭ باسى رەتىندە عابيت مۇسىرەپوۆ اتىنداعى ادەبي قوردىڭ ديركەتورى عابيدەن جاكەەۆتىڭ ەستەلىگىن بەرگەندى ءجون كوردىك.
سوقالاپ ءجۇرىپ ورىس ءتىلىن ۇيرەنگەندەر نەمەسە ءتىلى ورىسشا شىققاندار قازاق ىشىندە قازاققا قارسى پىكىر ايتىپ، قازاق ءتىلىن مازاقتاپ، تاريحىن مانسۇقتاپ، قورلاپ سويلەمەسە، قور بولىپ قالاتىنداي حال تۋعان مىنا زاماندا «اتويلاپ اتقا مىنگەن» الدان اعانى ساعىنادى ەكەنسىڭ...
الدان اعا ايىمبەتوۆ... قارا جەردىڭ بەتىندە قالقايىپ ءتىرى جۇرسە، الداعى جەلتوقسان ايىنىڭ 15-ىندە 80-ءنىڭ سەڭگىرىنە شىعار ەدى.
اكادەميك الدان ايىمبەتوۆتى كوزىقاراقتى جۇرت قازاق قوعامىنىڭ اقيقاتىن ايتىپ، «كازاحسكايا پراۆدا» گازەتىن شىعارعان جالىندى پۋبليتسيست رەتىندە بىلەدى. «كازاحستانسكايا پراۆدانىڭ» وتىرىگىنە ولەسى ماس بولعان «كوپ ۇلتتى» قازاقستانداعى قازاق تاعدىرىنا الاڭداپ، قازاقتىڭ بەيشارا كۇيىن اشىنا جازاتىن قايران اعا سۆويك، ماسانوۆ سياقتى نيگيليست-شوۆونيستەردىڭ سىباعاسىن ءدال ۋاقتىندا بەرىپ وتىراتىن. ءار ءنومىرىن قازاققا قاسىنىپ ءام باسىنىپ شىعاراتىن «كاراۆاننىڭ» دا اۋزىنا قۇم قۇياتىن جالعىز جان - الاشتىڭ اياۋلى الدانى ەدى. الدان اعا تۋرالى ايتارىمىز ءالى الدا. ءبىز سول ايتارىمىزدىڭ باسى رەتىندە عابيت مۇسىرەپوۆ اتىنداعى ادەبي قوردىڭ ديركەتورى عابيدەن جاكەەۆتىڭ ەستەلىگىن بەرگەندى ءجون كوردىك.
- الدان اعانىڭ داڭقىنا ستۋدەنت كەزىمنەن قانىقتىم. تاۋەلسىزدىگىمىزدى الىپ، دەربەس ەل اتانساق تا ورىسشىل، ءناسىلشىل كۇشتەردىڭ ايىلىن جيماي تۇرعان كەزى. ءىش قازانداي قايناعانىمەن قايدا بارارىمىزدى بىلمەي جۇرگەن كەزىمىز. سوندا الدان اعا شىعاراتىن «كازاحسكايا پراۆدا» گازەتىنىڭ كەزەكتى سانىن وقىعان سوڭ عانا سابامىزعا تۇسەتىنبىز. وسى كۇنى دە ىشىمىزدەگى جۇرتتىڭ قازاققا دەگەن پەيىلى تۇبەگەيلى وزگەرىپ، قاباعى جىلىدى، جۇرەگى ءجىبىدى دەي المايمىن. بىراق، 1990 جىلدارى قازاقتىڭ مەملەكەت قۇرۋشى ەل ەكەندىگىن ەشكىم ەسكەرگىسى كەلمەگەن، ەسكەرىۋ بىلاي تۇرسىن كەكەتىپ-مۇقاتقان، اياقتان شالعان، كەدەرگى جاساپ باققان كەر زامان بولدى. سول زاماندا ورىستىلىندە جازاتىن الدان اعامىز كەر باققان تاراپقا قازاق تاعدىرىن ءتۇسىندىرىپ-اق باقتى. قارسى كەلگەندەرىن قاق ماڭدايدان سىلەيتە سوعىپ تا جاتاتىن.
1997 جىلى ەسىمدە، الدان اعانىڭ ۇيىنە بارىپ تۇرىپ تانىستىم، سۇحبات قۇردىم. كەيىن دوستارىم ەرماحان ىبىرايىموۆ پەن بولات ءجۇمادىلوۆتى ەرتىپ باردىم. «كاز پراۆدانىڭ» ءبىر ەكى نومىرىنە الىمىزشە قارجىلاي كومەك جاساعان دا بولدىق.
الدان اعا جانكەشتى ادام ەدى. گازەتتىڭ بار ماتەريالىن ءوزى تەرەتىن، ءوزى بەتتەيتىن، باسپاعا ءوزى اپارىپ باستىرىپ، ءوزى تاراتاتىن. وسىنداي ەڭبەكتى بۇگىنگى باق-تىڭ باسشىلارى جاساي الا ما؟ قايدام؟.. الدان اعا ۇلتىن سۇيەتىن. ۇلتىن، ەلىن الدان ايىمبەتوۆتاي سۇيگەن ءبىلىمدى، پاراساتتى، مادەنيەتتى ،كەمەل ادامدى تابۋ قيىن-اۋ قازىر...
الدەكەڭنىڭ «كاز پراۆدانى» ۇزبەي شىعارىپ تۇرۋىنا التىنبەك سارسەنبايۇلىنىڭ، سەيداحىمەت قۇتتىقادامنىڭ، زامانبەك نۇرقادىلوۆتىڭ جاردەم جاسايتىنىن بىلەتىنمىن. ءبىر رەتى كەلگەندە الدان اعا مەنى زاكەڭمەن تانىستىردى. ول دا ءبىر وتكەن كۇندەر ەكەن...
«كازاحسكايا پارۆدا» گازەتى قازىر شىقپايدى. الدان اعادان سوڭ اتالعان باسىلىمنىڭ عۇمىرىن جالعاستىراتىن قازاق ارامىزدان تابىلمادى. ايتسە دە، ءار جۇرەكتىڭ وتىن جاندىرعان «كاز پراۆدانىڭ» جالىنى جانىمىزدان سونگەن جوق. ۇلى ءاليحاندار باستاعان جۇلدىزدى شوعىردىڭ ءۇن جارياسى «قازاق»، «ايقاپ» سياقتى ول دا ءوزىنىڭ بولاشاعىن كۇتىپ جاتىر...
عابيدەن جاكەەۆ، «ع. مۇسىرەپوۆ» اتىنداعى قوردىڭ ديرەكتورى.
«اباي-اقپارات»
