ءالىم باياليەۆ. جەلتوقسان ايى ءھام تاريحي ساباق
"ار-نامىسىم، قاسىرەتىم، ماقتانىشىم - جەلتوقسان!" ءسوزىنىڭ شەرلى دە اسقاق ماعىنا-ماڭىزى سوڭعى جەلتوقساننان، مۇڭلى جەلتوقساننان، زارلى جەلتوقساننان كەيىن ەسەلەنە ءتۇستى. جەلتوقسان ايىنىڭ قازاقتىڭ بەرگى تاريحىنداعى ەرەكشەلىگى اينىماستاي بەكىدى. 1986-نىڭ جەلتوقسانى مەن 2011-ءدىڭ جاڭاوزەنى اجىراماستاي ەگىز ۇعىمعا اينالدى. اق پەن قارانىڭ، اقيقات پەن جالعاننىڭ ارا جىگىن شىرىمەگەن ۇجدان مەن ىرىمەگەن پاراسات يەلەرى بىردەن اجىراتتى. اجىراتا الماعانداردىڭ كوزىنە شىڭعىرعان شىندىقتى ەرتەڭگى كۇنى تاريحتىڭ ءوزى تىقپالار. اششىسى سول، كەشەگى جەلتوقساننان ۇلت بولىپ ساباق الماعانىمىز، الا الماعانىمىز بەلگىلى بولدى. بۇگىنگى جاڭاوزەن سىناعىندا بەيشارا، ايانىشتى، جيىركەنىشتى كۇيدە قالعانىمىز سوندىقتان. حوش، جاڭا جىلدا كەلدى، كوتەرىڭكى كوڭىل-كۇيگە بولەنىپ، جاقسى تىلەكتەر ايتقانىمىز ابزال-مىس. ءبىر تىلەك تە بىزدەن بولسىن...
"ار-نامىسىم، قاسىرەتىم، ماقتانىشىم - جەلتوقسان!" ءسوزىنىڭ شەرلى دە اسقاق ماعىنا-ماڭىزى سوڭعى جەلتوقساننان، مۇڭلى جەلتوقساننان، زارلى جەلتوقساننان كەيىن ەسەلەنە ءتۇستى. جەلتوقسان ايىنىڭ قازاقتىڭ بەرگى تاريحىنداعى ەرەكشەلىگى اينىماستاي بەكىدى. 1986-نىڭ جەلتوقسانى مەن 2011-ءدىڭ جاڭاوزەنى اجىراماستاي ەگىز ۇعىمعا اينالدى. اق پەن قارانىڭ، اقيقات پەن جالعاننىڭ ارا جىگىن شىرىمەگەن ۇجدان مەن ىرىمەگەن پاراسات يەلەرى بىردەن اجىراتتى. اجىراتا الماعانداردىڭ كوزىنە شىڭعىرعان شىندىقتى ەرتەڭگى كۇنى تاريحتىڭ ءوزى تىقپالار. اششىسى سول، كەشەگى جەلتوقساننان ۇلت بولىپ ساباق الماعانىمىز، الا الماعانىمىز بەلگىلى بولدى. بۇگىنگى جاڭاوزەن سىناعىندا بەيشارا، ايانىشتى، جيىركەنىشتى كۇيدە قالعانىمىز سوندىقتان. حوش، جاڭا جىلدا كەلدى، كوتەرىڭكى كوڭىل-كۇيگە بولەنىپ، جاقسى تىلەكتەر ايتقانىمىز ابزال-مىس. ءبىر تىلەك تە بىزدەن بولسىن...
ماڭعىستاۋداعى قاندى قىرعىننان كەيىن بۇكىل ءبىر ايماق قارا جامىلدى. ازاماتتارىنان ايرىلعان ۇيلەر وكسىك پەن جوقتاۋعا تولدى. بازبىرەۋلەردىڭ بار دەرتى - شىرشالى جيىن، ويىن-ساۋىق، ءىشىپ-جەم... تەلەكانالداردا سول باياعى جىن-ويناق پەن ىرجىڭ-تىرجىڭ... قايدا كوز سالساڭ دا قۇر ماقتان، جارامساقتىق پەن بىتپەيتىن وتىرىك... 1937-ءنىڭ دە، 1986-نىڭ دا كۇنتىزبەنىڭ ءۇزىلىپ، ۇمىت بولعان جاپىراقتارىنداي وتكەنىمىز ەمەس; جەلتوقساننىڭ تانىمىزبەن قوسا جانىمىزدى قارىعان ىزعارىنداي بۇگىنىمىز ەكەنىن كوردىك. جىلدار بويى ۇزىلمەي كەلە جاتقان قورقاۋلىق، ساتقىندىق، جۇرەكسىزدىك، جاعىمپازدىق، يتارشىلىق، بويكۇيەزدىك پەن نەمقۇرايدىلىقتىڭ بۇگىنى... كەنەسارىلاردىڭ، يساتايلاردىڭ، ماحامبەتتەردىڭ، ابايلاردىڭ، احمەتتەردىڭ، ءاليحانداردىڭ، مىرجاقىپتاردىڭ، مۇستافالاردىڭ، ماعجانداردىڭ دابىرالى-داڭعازالى مەرەيتويلارىن وتكىزىپ، جارىسا ءسوز سويلەسەك تە، قۇسالىقپەن وتكەن عيبراتتى عۇمىرلارىنىڭ بايىبىنا بارا الماپپىز، قادىرلەي دە الماپپىز. ەر بولۋدىڭ، ەل بولۋدىڭ سىرىن ۇعا الماپپىز. ءار ادام ءومىردىڭ سىنىنان كۇندە وتسە دە، ۇلت رەتىندە سىنالاتىن مەزەتتەرىمىز بولادى. بۇل جولى دا وتە المادىق ۇلت بولىپ ۇيىسۋدىڭ ۇلى سىنىنان. بابالار ەرلىگىنىڭ سىباعاسى بولىپ كۇتپەگەن جەردەن ۋىسىمىزعا تۇسكەن تاۋەلسىزدىككە لايىقتى ەكەنىمىزدى دالەلدەي المادىق تاعى دا. سول باياعىشا، ادىلەتسىزدىككە، زۇلىمدىققا، ارسىزدىققا قارسى تۇرعان ات توبەلىندەي ازاماتتارىمىز عانا. قىرشىنىنان قيىلعانداردىڭ جانىنا اراشا تۇسە الماسا دا، ارىنا اراشا تۇسكەندەرىمىز - ءبىر ۋىس. قازاق قوعامىنىڭ ءبىر بولىگىنىڭ ءتىرى، ەكىنشى، ۇلكەن بولىگىنىڭ ءولى ەكەنىن وتكەن جىلدىڭ جەلتوقسانىندا انىق كوردىك. قۇتتىقتاۋدى قاجەت ەتەتىن جاعداي بار بولسا، جۇرەگىندەگى ار مەن ۇياتتىڭ ساۋلەسى سونبەگەن سول تىرىلەردىڭ جاڭا جىلى قۇتتى بولسىن. جۇرەگى تىرىلەر مەن رۋحى ىرىلەردىڭ جولى بولسىن ءبىر رەت بولسا دا بۇل ەلدە، سولار ءوسىپ-ءونسىن، سولار كوگەرسىن... ەجەلدەن كيەسى بۇلار وسى ەلدىڭ، ءبىر رەت بولسىن يەسىنە دە اينالسىن. جۇرەگىمىزدىڭ ساي-سالاسىنان شىققان تىلەگىمىز وسى...
«اباي-اقپارات»