قۇرمەتتى دارىگەر ارىپتەستەرىم، 16-17 جەلتوقساندا «جاڭاوزەن قىرعىنى» كەزىندە قازا بولعانداردىڭ شىنايى ساناعى توڭىرەگىندە ءتۇرلى اڭگىمەلەر تۋىنداۋدا. جوعارى بيلىك پەن جەرگىلىكتى وكىمەت ولگەندەردىڭ سانىن جاسىرۋدا. شىندىقتىڭ بەتىن جاسىرۋ ءۇشىن Cىزدەرگە دە، ارينە،  تۇرلى قىسىم جاسالىپ جاتقان شىعار. ونى سەزىپ وتىرمىز. مەن، وسى جولداردىڭ اۆتورى نۇرلىباي قوشامانۇلى،  ماڭعىستاۋ دارىگەرلەرىن  حالىقتان ەشتەڭەنى جاسىرماي،  اقيقاتتى جاريا ەتۋگە شاقىرامىن! كەزەڭنىڭ جاۋاپكەرشىلىگىن موينىمىزعا ارتپايىق. بىزدەرگە وتكەن تاريحىمىزدىڭ ازالى بەتتەرى ساباق بولۋى ءتيىس. وتىزىنشى جىلداردىڭ ولشەۋسىز وپات اكەلگەن قاتىگەزدىگىنەن «جاڭاوزەن قىرعىنىنىڭ» نەسى كەم؟! تاعى دا بيلىك شوقپارى اسىرا سىلتەندى. تاعى دا ادىلدىك سۇراپ، ءوز قۇقىقتارىن قورعايمىن دەگەن جازىقسىز جاندار جازالاۋشىنىڭ جان تۇرشىگەرلىك ديىرمەن تاسىنىڭ ۇگۋىنە ءتۇستى. قان توگىلدى، تىم كوپ توگىلدى.

تۇسىنگەن ادامعا ءبىر-ءبىر ءۇيدىڭ ارىسى، كوز نۇرى بولعان كوڭىل قۋانىشى -- بالاسى، ۇمىتتەنگەن قاراسىنىڭ قازاسىن جاسىرىپ، جالتاقتاعاننان اسقان ساتقىندىق، قورلىق بار ما؟ كوز جاستارىن كول ەتىپ ارىستارىن جوقتاعان كەشەگى انالاردىڭ ۇندەرى قۇيقاڭدى شىمىرلاتىپ، جۇرەكتى اۋىرتتى. بۇل قىرعىن قانشاما وتباسىنىڭ ساعىن سىندىرىپ، ساباسىنىڭ قورىن سارقىپ، باقىتىن قايتاردى. سونشاما قىرشىن عۇمىردىڭ تاعدىرىنا كىم جاۋاپ بەرەدى؟ سۇراۋشىسى جوقتاي مال ەمەس قوي ولار. ەندەشە، قاندىقول جۇيەنىڭ جەتەگىندە كەتپەي اقيقاتتى اشۋعا كومەكتەسەيىك.

قۇرمەتتى دارىگەر ارىپتەستەرىم، 16-17 جەلتوقساندا «جاڭاوزەن قىرعىنى» كەزىندە قازا بولعانداردىڭ شىنايى ساناعى توڭىرەگىندە ءتۇرلى اڭگىمەلەر تۋىنداۋدا. جوعارى بيلىك پەن جەرگىلىكتى وكىمەت ولگەندەردىڭ سانىن جاسىرۋدا. شىندىقتىڭ بەتىن جاسىرۋ ءۇشىن Cىزدەرگە دە، ارينە،  تۇرلى قىسىم جاسالىپ جاتقان شىعار. ونى سەزىپ وتىرمىز. مەن، وسى جولداردىڭ اۆتورى نۇرلىباي قوشامانۇلى،  ماڭعىستاۋ دارىگەرلەرىن  حالىقتان ەشتەڭەنى جاسىرماي،  اقيقاتتى جاريا ەتۋگە شاقىرامىن! كەزەڭنىڭ جاۋاپكەرشىلىگىن موينىمىزعا ارتپايىق. بىزدەرگە وتكەن تاريحىمىزدىڭ ازالى بەتتەرى ساباق بولۋى ءتيىس. وتىزىنشى جىلداردىڭ ولشەۋسىز وپات اكەلگەن قاتىگەزدىگىنەن «جاڭاوزەن قىرعىنىنىڭ» نەسى كەم؟! تاعى دا بيلىك شوقپارى اسىرا سىلتەندى. تاعى دا ادىلدىك سۇراپ، ءوز قۇقىقتارىن قورعايمىن دەگەن جازىقسىز جاندار جازالاۋشىنىڭ جان تۇرشىگەرلىك ديىرمەن تاسىنىڭ ۇگۋىنە ءتۇستى. قان توگىلدى، تىم كوپ توگىلدى.

تۇسىنگەن ادامعا ءبىر-ءبىر ءۇيدىڭ ارىسى، كوز نۇرى بولعان كوڭىل قۋانىشى -- بالاسى، ۇمىتتەنگەن قاراسىنىڭ قازاسىن جاسىرىپ، جالتاقتاعاننان اسقان ساتقىندىق، قورلىق بار ما؟ كوز جاستارىن كول ەتىپ ارىستارىن جوقتاعان كەشەگى انالاردىڭ ۇندەرى قۇيقاڭدى شىمىرلاتىپ، جۇرەكتى اۋىرتتى. بۇل قىرعىن قانشاما وتباسىنىڭ ساعىن سىندىرىپ، ساباسىنىڭ قورىن سارقىپ، باقىتىن قايتاردى. سونشاما قىرشىن عۇمىردىڭ تاعدىرىنا كىم جاۋاپ بەرەدى؟ سۇراۋشىسى جوقتاي مال ەمەس قوي ولار. ەندەشە، قاندىقول جۇيەنىڭ جەتەگىندە كەتپەي اقيقاتتى اشۋعا كومەكتەسەيىك.

دارىگەر باۋىرلارىم, ءبىر ادامنىڭ رەنىشىنە قالۋعا بولار، بىراق بۇكىل حالىقتىق نالاسىنا ۇشىراۋ -- اۋىر كۇنا. ازازىلدەي ازعىرىپ، ءبىر-ءبىرىمىزدى اڭدىتىپ، ءوز حالقىن "وزگەگە قۇل" ەتىپ، "سىبايلاستىقپەن" بىلعانعان بۇل جۇيەدەن ءۇمىت از. «اق حالاتتى ابزال جاندار» دەگەن حالىق بەرگەن ىزگى ىستەرىڭە كولەڭكە تۇسىرمەڭىزدەر. ادام سوتى ەمەس، «ار» سوتىنىڭ الدىندا ءجۇزىمىز جارىق بولسىن. باۋىرجان بابامىز ايتقانداي: «ار» - اينالامىزداعى جاقسىلىق پەن زۇلىمدىقتى، شىندىق پەن جالعاندىقتى، ادىلدىك پەن ادىلەتسىزدىكتى ايىراتىن ادامگەرشىلىك ۇعىم». ادامگەرشىلىگىمىزگە كولەڭكە تۇسىرمەي قىلمىستى جاسىرۋعا ەمەس، اشۋعا كومەكتەسەيىك. ادامنان ەمەس، اللادان قورقايىق.

"تاۋەلسىز كوميسسيا" مۇشەلەرى باسقا دا قوعامدىق ۇيىم وكىلدەرى جاراقاتتانعاندار مەن قازا بولعانداردىڭ ناقتى سانىن تەك قانا دارىگەرلەردەن سۇراپ، ءبىلۋى كەرەك. سەبەبى، وقتان قازا بولعانداردىڭ "اۋرۋ تاريحىن" (يستوريا بولەزني) بۇرمالاپ جازۋ مۇمكىن ەمەس. دۇرىستاپ سويلەسە بىلسەك دارىگەرلەر شىندىقتى ايتادى. دارىگەرلەر بويداعى ۇرەيدى جەڭىپ، تەك قانا شىندىقتى اشۋعا كومەكتەسەدى دەپ ۇمىتتەنەمىن.

بۇگىندە جاڭاوزەن حالقى ازالى. ولار قازا شىعارىپ جاتىر. ءاربىر قازانىڭ استىندا تۇنشىققان ۇندەر كەتتى. ول ۇندەردىڭ تىرىلەر قۇلاعىنا شالىنباي جەر قويناۋىندا ىزدەۋشىسى جوقتاي جاتا بەرۋى مۇمكىن ەمەس. شىندىق بۇگىنگى جۇيەنىڭ شىنايى بەت-پەردەسىن اشۋعا، ولارىڭ ءىس-ارەكەتىنە تاريح الدىندا بۇگىنگى كۇن تۇرعىسىنان باعا بەرۋ ءۇشىن قاجەت. حالقىمىزدىڭ باسىنا تۇسكەن وسى ءبىر قيىن كەزەڭدە  ەرىنە پانا بولار بۇقارا كوپتىڭ جاعىندا بولايىق ...

دارىگەر نۇرلىباي قوشامانۇلى،

اقتوبە قالاسى

«اباي-اقپارات»