«حاكىم ابايدى ءبىرتۇتاس ۇلت بولىپ ۇلىقتاۋ – ءبىزدىڭ پەرزەنتتىك پارىزىمىز.

ۇلى اقىننىڭ رۋحىنا تاعزىم ەتۋ ءۇشىن مەن وسى قاسيەتتى توپىراققا ارنايى كەلدىم. قالا تۇرعىندارىن جانە بۇكىل ەلىمىزدى اباي مەن ونىڭ ۇرپاقتارىنا ارنالعان جاڭا ەسكەرتكىشتىڭ اشىلۋىمەن شىن جۇرەكتەن قۇتتىقتايمىن!

بۇل – ءبىرتۋار عۇلاما ويشىلىمىزعا دەگەن زور قۇرمەتتىڭ بەلگىسى.

ۇلى اباي – ءبىزدىڭ ەلىمىزدىڭ ماقتانىشى عانا ەمەس, الەمدىك دەڭگەيدەگى كەمەڭگەر. ول – قازاقتىڭ جان-دۇنيەسىنىڭ تۇڭعيىعىنا بويلاعان دارا تۇلعا. ونىڭ ولەڭدەرى مەن قارا سوزدەرى – ۇلتتىق بولمىسىمىزدىڭ ايناسى. اباي جاڭا ادەبيەتىمىزدىڭ نەگىزىن قالاعان اقىن رەتىندە ەل تاريحىندا ايرىقشا ءىز قالدىردى. ونىڭ ەڭبەكتەرى ءبىر عاسىردان استام ۋاقىت وتسە دە وزەكتىلىگىن جوعالتقان ەمەس. ءالى كۇنگە دەيىن بارشامىزعا رۋحاني ازىق بولىپ كەلەدى.​اقىننىڭ عيبراتتى عۇمىرى مەن مول مۇراسى – حالقىمىزدىڭ جانە جاھان جۇرتىنىڭ اسىل قازىناسى.

ابايدىڭ وسيەتى – وسكەلەڭ ۇرپاقتىڭ اينىماس تەمىرقازىعى.​ ​ۇلى ويشىل جاستاردى ءبىلىم مەن عىلىمدى يگەرۋگە, ونەر مەن ءتىلدى ۇيرەنۋگە, ماڭداي تەرمەن مال تابۋعا شاقىردى.

اقىن ايتقان بەس اسىل ءىس: «تالاپ, ەڭبەك, تەرەڭ وي, قاناعات, راقىم» – ۇلت ءۇشىن اۋاداي قاجەت قاسيەتتەر. ءبىز دامۋدى تەجەيتىن بەس دۇشپاننان ارىلىپ, ەلدىك مۇددە جولىندا ەڭبەك ەتسەك قانا قوعامدىق سانانى جاڭعىرتامىز. ءبىز اباي اماناتىنا ادال بولۋىمىز كەرەك. «جاۋاپتى مەملەكەت – جاۋاپتى قوعام – جاۋاپتى ادام» جۇيەسىنىڭ بەرىك ورنىعۋى وسىعان بايلانىستى.​ول ءۇشىن بۇگىنگى بۋىن اباي مۇراسىنان ءنار الىپ, رۋحاني كەمەلدەنۋى قاجەت.

مىنا ەڭسەلى ەسكەرتكىش جاس ۇرپاققا تاعىلىمدى وي سالۋعا ءتيىس.

اباي جانە ونىڭ ءسوزى مەن ءىسىن جالعاعان پاراساتتى پەرزەنتتەرى اقىلباي مەن تۇراعۇل – ەلگە ۇلگى بولعان تۇلعالار. مۇندا ۇرپاق ساباقتاستىعى, اكە مەن بالانىڭ سىيلاستىعى بەينەلەنگەن. بۇل – قۇنانباي قاجى اۋلەتىنىڭ تەكتىلىگىن تانىتاتىن تۋىندى. اباي شاڭىراعىنىڭ تاعىلىمى – ۇلت ۇلاعاتىنىڭ كورىنىسى.

جالپى, ءتالىم-تاربيە ۇلت ساپاسىن قالىپتاستىراتىن باستى فاكتوردىڭ ءبىرى بولۋى كەرەك!​ ​

قۇرمەتتى قاۋىم!

ءبىز بيىل ابايدىڭ 175 جىلدىق مەرەيتويىن اتاپ وتۋگە ەرەكشە ءمان بەردىك. مەملەكەتتىك جانە حالىقارالىق دەڭگەيدە اۋقىمدى ءىس-شارالار وتكىزدىك. اقىن مۇراسىن ناسيحاتتاۋعا, ۇلاعاتتى ءسوزىن جاس ۇرپاقتىڭ ساناسىنا سىڭىرۋگە دەن قويدىق. جيدەبايداعى «اباي-شاكارىم» مەموريالدىق كەشەنى جاڭا تالاپقا ساي جاڭعىرتىلدى. ۇلى اقىننىڭ رۋحىنا تاعزىم ەتۋگە كەلەتىن جۇرتشىلىققا قولايلى جاعداي جاسالدى. بۇل – وبلىس اكىمى دانيال احمەتوۆتىڭ جانە ءبىر توپ ازاماتتاردىڭ ەڭبەگىنىڭ ناتيجەسى.

ءبىز مەرەيتوي كەزىندە ىسىراپشىلدىق پەن داڭعازالىققا​ جول بەرگەن جوقپىز. اباي ايتقان «ماقتانشاقتىق»، «بەكەر مال شاشپاقتى» تىيۋدىڭ ءبىر جولى وسى دەپ سانايمىن.​

ۇلى ويشىلدىڭ مۇراسى – ەلىمىزدىڭ ودان ءارى ءوسىپ-وركەندەۋىنە جول اشاتىن باعا جەتپەس قۇندىلىق. ابايدىڭ اسقاق رۋحى ۇلى مۇراتتارعا جەتەلەي بەرسىن! شىعىس قازاقستان حالقىنا شىن جۇرەكتەن امانشىلىق تىلەيمىن»،- دەدى توقاەۆ.

سونىمەن قاتار، مەملەكەت باسشىسى جۇمىس ساپارى بارىسىندا ابايدىڭ «جيدەلى-ءبورلى» مەملەكەتتىك تاريحي-مادەني جانە ادەبي-مەموريالدىق قورىق-مۇراجايىن ارالاپ كورەدى.

جانە «قاراعايلى» ىقشام اۋدانىنداعى قۇرىلىس جۇمىستارىمەن تانىسادى.

بۇدان بولەك اقىننىڭ سيرەك كىتاپتار قورىنىڭ كورمەسىن تاماشالاپ، «اباي الەمى» سەرياسىمەن شىققان كىتاپتاردى كورىپ، ابايتانۋشى عالىمدارمەن كەزدەسەدى.

قاسىم-جومارت توقاەۆ ساپار سوڭىندا جيدەبايعا بارىپ، «اباي-شاكارىم» مەموريالدىق كەشەنى مەن اقىننىڭ مۇراجاي-ءۇيىنىڭ تىنىس-تىرشىلىگىمەن تانىسادى دەپ جوسپارلانعان.

2019 جىلدىڭ 9 قاڭتارىندا مەملەكەت باسشىسى قاسىم-جومارت توقاەۆتىڭ «اباي جانە ءححى عاسىرداعى قازاقستان» اتتى ماقالاسى جاريالاندى. اتالعان ماقالادا اقىن مەرەيتويىنا وراي رەسپۋبليكالىق جانە ايماقتىق دەڭگەيدە 500 -دەن استام ءىس-شارا وتەتىنى ايتىلعان. سونىمەن قاتار، اباي شىعارمالارىن الەمنىڭ 10 تىلىنە اۋدارىپ باسۋ دا قولعا الىنادى دەلىنگەن.

«مەرەيتوي جىلى اياسىندا ابايدىڭ قاستەرلى مەكەنى – ايگىلى جيدەبايدى اباتتاندىرىپ، ۇلى اقىننىڭ رۋحىنا تاعزىم ەتۋگە كەلەتىن جۇرتشىلىققا قولايلى جاعداي جاساۋ قاجەت.

سونىمەن قاتار، ابايدىڭ «جيدەباي-ءبورىلى» مەملەكەتتىك تاريحي-مادەني جانە ادەبي-مەموريالدىق قورىق-مۋزەيىنە ەرەكشە كوڭىل ءبولىپ، عىلىمي-تانىمدىق جۇمىستارمەن اينالىساتىن ورتالىققا اينالدىرۋ كەرەك.

جيدەبايدا مۋزەيگە ارنايى لايىقتالعان «اباي مۇراسى» اتتى جاڭا عيمارات سالۋ قاجەت.

1918 جىلى سەمەي قالاسىندا مۇحتار اۋەزوۆ پەن جۇسىپبەك ايماۋىتوۆ نەگىزىن قالاعان، 1992 جىلدان بەرى قايتا شىعا باستاعان «اباي» جۋرنالىنا مەملەكەت تاراپىنان قولداۋ كورسەتۋ كەرەك»,- دەدى پرەزيدەنت.

ايتا كەتەيىك، 2020 جىل قازاقتىڭ باس اقىنى اباي قۇنانبايۇلىنىڭ تۋعانىنا 175 جىل تولادى. حاكىمنىڭ مەرەيتويىنا ارنالعان شارالاردى وتكىزۋگە رەسپۋبليكالىق بيۋدجەتتەن 3 ميلليارد تەڭگە قاراستىرىلعان.

Abai.kz