تورە بەك. بۇل كىمنىڭ ەسكەرتكىشىنە ارنالعان تۇعىر؟
وتكەن ايدىڭ تامىزىنان باستاپ تالدىقورعان قالاسىنداعى وبلىستىق اكىمدىك عيماراتى الدىنداعى الاڭنىڭ ەكىنشى بەتىنە ورنالاسقان ءىلياس جانسۇگىروۆ اتىنداعى مادەنيەت سارايىنىڭ وڭ جاعىنداعى شاعىن ساياباقتىڭ استاڭ-كەستەڭى شىعارىلىپ، اۋماقتى القاپتا تەرەڭدىگى بىرنەشە مەتر، كولەمى دە قوماقتى ور قازىلىپ، ارماتۋرا مەن بەتوننان الىپ بىرنارسەنىڭ ىرگەتاسى قۇيىلا باستادى. ونىڭ نە ەكەنى جايلى وبلىس جانە قالا باسشىلىعى جۇرتشىلىققا ەشقانداي تۇسىنىكتەمە بەرمەدى. اقىرى جەلتوقسانعا تامان ۇلكەن مەموريالدى ەسكەرتكىشتىڭ سۇلباسى كورىنىس بەرىپ، ءمارمار جانە گرانيتپەن قاپتالعان ساحنا تارىزدەس الاڭقايدىڭ ورتاسىنا الىپ ەسكەرتكىشكە ارنالعان تۇلعالى تۇعىر ورناتىلدى. تۇعىردىڭ ۇلكەندىگى مەن ونىڭ اينالاسىنىڭ كەڭدىگى، استىنداعى ىرگەتاسىنىڭ دا سونشالىقتى مىقتى قۇيىلعانى تۇعىرعا قوناتىن ەسكەرتكىشتىڭ دە وسال بولمايتىنىن بايقاتقانداي ەدى. تاۋەلسىزدىك مەرەكەسى جاقىنداعان تۇستا تۇعىردىڭ ەكى قاپتالىنداعى گرانيت تاستارعا ەلباسىنىڭ ەلگە قىزمەت ەتۋدىڭ ابىرويلى مىندەت ەكەندىگىنە قاتىستى ءسوزى التىن جالاتقان ارىپتەرمەن ورىسشا جانە قازاقشا جازىلىپ، ورنالاستىرىلدى. سول كەزدە قالالىقتار دا مەموريالدى كەشەننىڭ كىمگە ارنالعانىن بولجاعانداي بولعان-دى. دەگەنمەن جەلتوقساننىڭ ورتاسىنا تامان «مەملەكەت باسشىسى ەسكەرتكىشتى ورناتۋعا كەلىسىمىن بەرمەپتى» دەگەن اڭگىمە شىعا باستادى. اقىرى تۇعىرعا اعاش سىرىققا قادالعان بەس مەترلىك تۋدى ورناتقاندار، ەكى قاپتالداعى تاقتا تاستارعا جازىلعان سوزدەردى دە سىپىرىپ تاستادى.
وتكەن ايدىڭ تامىزىنان باستاپ تالدىقورعان قالاسىنداعى وبلىستىق اكىمدىك عيماراتى الدىنداعى الاڭنىڭ ەكىنشى بەتىنە ورنالاسقان ءىلياس جانسۇگىروۆ اتىنداعى مادەنيەت سارايىنىڭ وڭ جاعىنداعى شاعىن ساياباقتىڭ استاڭ-كەستەڭى شىعارىلىپ، اۋماقتى القاپتا تەرەڭدىگى بىرنەشە مەتر، كولەمى دە قوماقتى ور قازىلىپ، ارماتۋرا مەن بەتوننان الىپ بىرنارسەنىڭ ىرگەتاسى قۇيىلا باستادى. ونىڭ نە ەكەنى جايلى وبلىس جانە قالا باسشىلىعى جۇرتشىلىققا ەشقانداي تۇسىنىكتەمە بەرمەدى. اقىرى جەلتوقسانعا تامان ۇلكەن مەموريالدى ەسكەرتكىشتىڭ سۇلباسى كورىنىس بەرىپ، ءمارمار جانە گرانيتپەن قاپتالعان ساحنا تارىزدەس الاڭقايدىڭ ورتاسىنا الىپ ەسكەرتكىشكە ارنالعان تۇلعالى تۇعىر ورناتىلدى. تۇعىردىڭ ۇلكەندىگى مەن ونىڭ اينالاسىنىڭ كەڭدىگى، استىنداعى ىرگەتاسىنىڭ دا سونشالىقتى مىقتى قۇيىلعانى تۇعىرعا قوناتىن ەسكەرتكىشتىڭ دە وسال بولمايتىنىن بايقاتقانداي ەدى. تاۋەلسىزدىك مەرەكەسى جاقىنداعان تۇستا تۇعىردىڭ ەكى قاپتالىنداعى گرانيت تاستارعا ەلباسىنىڭ ەلگە قىزمەت ەتۋدىڭ ابىرويلى مىندەت ەكەندىگىنە قاتىستى ءسوزى التىن جالاتقان ارىپتەرمەن ورىسشا جانە قازاقشا جازىلىپ، ورنالاستىرىلدى. سول كەزدە قالالىقتار دا مەموريالدى كەشەننىڭ كىمگە ارنالعانىن بولجاعانداي بولعان-دى. دەگەنمەن جەلتوقساننىڭ ورتاسىنا تامان «مەملەكەت باسشىسى ەسكەرتكىشتى ورناتۋعا كەلىسىمىن بەرمەپتى» دەگەن اڭگىمە شىعا باستادى. اقىرى تۇعىرعا اعاش سىرىققا قادالعان بەس مەترلىك تۋدى ورناتقاندار، ەكى قاپتالداعى تاقتا تاستارعا جازىلعان سوزدەردى دە سىپىرىپ تاستادى. سوعان قاراعاندا، جوعارىداعى ءسوز راس بولار...
سونداي-اق، وتكەن جىلى كۇزدە الدابەرگەنوۆ پەن قوناەۆ كوشەلەرىنىڭ قالا شەتىندە قيىلىساتىن جەرىندە زامانامىزدىڭ زاڭعار تۇلعاسى دىنمۇحامەد قوناەۆتىڭ ەسكەرتكىشىن ورناتۋعا قاتىستى قۇرىلىس جۇمىستارى باستالعان ەدى. شاعىن عانا الاڭقايداعى قاربالاس بىردە سايابىرسىپ، بىردە قارقىن الىپ ءالى كۇنگە جالعاسىپ كەلەدى. دەگەنمەن، ورتالىق الاڭداعى الىپ مەموريالمەن سالىستىرعاندا، مۇنداعى كورىنىس بالانىڭ ويىنشىعى سياقتى. «قوناەۆتىڭ 100 جىلدىعىندا ورناتىلادى» دەگەنمەن ءالى ەشتەڭەنىڭ نىشانى بايقالمايدى. ەل بولسا: «قازاق ءۇشىن، ونىڭ ىشىندە جەتىسۋ جەرى ءۇشىن تالاي جۇمىستاردى اتقارىپ، جۇرت جۇرەگىندە جاتتالىپ قالعان تۇلعانىڭ ەسكەرتكىشىن ورتالىق الاڭدا بوس تۇرعان تۇعىرعا قوندىرسا، پرەزيدەنتتەن باستاپ، وبلىس، قالا باسشىلىعى دا ۇلكەن ابىرويعا كەنەلەر ەدى، حالىقتىڭ العىسىنا يە بولار ەدى» دەپ قوعامدىق پىكىر تۋعىزۋدا. قالاي بولعاندا دا بىرەر ايدا قىرۋار شارۋاسى اتقارىلعان، قانداي ەسكەرتكىشتىڭ بولسىن ايبىنىن اسىرىپ، مەرەيىن تاسىتاتىن دايىن تۇعىردىڭ بوس تۇرعانى ىرىمعا عانا جامان ەمەس، كوزگە دە ەرسى كورىنەدى ەكەن.
«اباي-اقپارات»