قازاقستان رەسپۋبليكاسى تاۋەلسىزدىك العان وتىز جىلعا ۋاقىتتا ورنىقتى تۇردە دامىپ، حالىقارالىق ارەناداعى ءوز ورنىن بيىكتەن سايلاپ الدى. سودان بولار، الەمدىك دەڭگەيدەگى كوپتەگەن ماسەلەلەردە ءبىزدىڭ ەلدىڭ دە ءوز الدىنا ايتار ۇستانىمى مەن پوزيتسياسى وزگەرگەن ەمەس. ءتىپتى حالىقارالىق دەڭگەيدەگى ماڭىزدى ماسەلەلەردە شەشۋشى ءرول اتقارعان كەزدەرىمىز دە از ەمەس.

ماسەلەن، يادرولىق قارۋلاردان باس تارتۋ، يادروسىز الەم قۇرۋ بارىسىندا قازاقستان حالقى مەن قازاقستان پرەزيدەنتىنىڭ (تۇڭعىش پرەزيدەنت) الار ورنى ەرەكشە بولدى. بۇدان بولەك، ايماقتىق قاۋىپسىزدىكتى ساقتاۋ، ءتۇرلى ءدىن باسىلارىنىڭ ءبىر جەردە باس قوسۋىنا دا ءبىزدىڭ ەل ۇلكەن اسەر ەتكەنى بەلگىلى.

قازاقستاننىڭ باس بولۋىمەن قولعا الىنىپ، جۇزەگە اسقان ماڭىزدى ماسەلەلەر قاتارىنا ەندى بيولوگيالىق قاۋىپسىزدىك ماسەلەسى دە ەنۋى مۇمكىن. ويتكەنى مەملەكەت باسشىسى قاسىم-جومارت توقاەۆتىڭ بيولوگيالىق قاۋىپسىزدىك جونىندەگى حالىقارالىق اگەنتتىك قۇرۋ جونىندەگى باستاماسى الەمدىك دەڭگەيدەگى تاۋەلسىز ساراپشىلاردان قولداۋ تاۋىپ وتىر.

ءبارىمىز بىلەتىندەي، وتكەن ايدىڭ (قىركۇيەك ايى) سوڭىندا بىرىككەن ۇلتتار ۇيىمى باس اسسامبلەياسىنىڭ 75-سەسسياسى سالتاناتتى تۇردە بولعان ەدى. بۇۇ باس اسسامبلەياسىنىڭ مەرەيتويلىق سەسسياسى اياسىندا ءسوز العان قازاقستان پرەزيدەنتى بىرقاتار ماڭىزدى ماسەلەلەردى كوتەرگەن. ونلاين فورماتتا وتكەن الەمدىك دەڭگەيدەگى ماڭىزدى جينالىستا پرەزيدەنت توقاەۆ ۇسىنعان بيولوگيالىق قاۋىپسىزدىك جايلى باستاماسى وڭ باعالانىپ وتىر. دەمەك، ءبىزدىڭ ەل بيولوگيالىق قاۋىپسىزدىككە قاتىستى ماڭىزدى ماسەلەدە جەتەكشى ءرول اتقارعان ەل اتانۋى مۇمكىن.

اتاپ ايتقاندا، قازاقستاننىڭ مەملەكەت باسشىسى قاسىم-جومارت توقاەۆ بىرىككەن ۇلتتار ۇيىمى باس اسسامبلەياسىندا بيولوگيالىق قاۋىپسىزدىك جونىندەگى حالىقارالىق اگەنتتىك قۇرۋ يدەياسىن مالىمدەگەن بولاتىن. توقاەۆتىڭ بۇل باستاماسىنا حالىقارالىق حيميالىق قارۋ جونىنىدەگى تاۋەلسىز ساراپشى ريچارد گاتري وڭ باعا بەرىپ، قولداۋ ءبىلدىردى.

تاۋەلسىز ساراپشىنىڭ ايتۋىنشا، الەمدە يادرولىق نەمەسە حيميالىق سەكىلدى قۋاتتى قارۋعا قارسى ءىس-قيمىل جاساۋ رەتى قالىپتاسقان. جاڭاعىداي قاۋىپتى قارۋى بار ەلدەرگە قارسى قاجەت كەزىندە توقتاۋ سالۋعا بولادى. ويتكەنى قاۋىپتى قارۋعا ءتيىستى شارا قابىلداپ، تيىم سالاتىن حالىقارالىق ۇيىم بۇرىننان بار. بىراق حيميالىق قارۋلارمەن سالىستىرعاندا قاۋىپتىلىگى كوزگە كورىنبەيتىن بيولوگيالىق قاۋىپسىزدىكتى ساقتاۋدى قامتاماسىز ەتەتىن حالىقارالىق ينستيتۋت قازىرشە جوق. سول ءۇشىن دە بيولوگيالىق قاۋىپسىزدىك ماسەلەسىن نازاردان تىس قالدىراۋ كەرەك. ال مۇنداي جاھاندىق ماڭىزدى ماسەلەنى يادرودان باس تارتپاعان دەرجاۆالاردىڭ ءبىرى ۇسىنسا، ەشقاشان قولداۋ تاپپايتىنى ايدان ايقىن. سول ءۇشىن دە يادرولىق قارۋدان العاش بولىپ باس تارتىپ، جويقىن قارۋدى تاراتپاۋعا، ونىڭ الدىن اۋلعا وتە ۇلكەن ۇلەس قوسىپ وتىرعان قازاقستان سەكىلدى ەلدىڭ مۇنداي ۇسىنىس ايتۋعا تولىق مۇمكىندىگى بار. ءتىپتى مۇنى وتە وڭتايلى، ورىندى قادام دەپ باعالاۋعا بولادى.

ريچارد گاتري، حيميالىق قارۋ بويىنشا تاۋەلسىز ساراپشى:

– بيولوگيالىق عىلىمنىڭ دامۋىنىڭ اياق الىسى سوڭعى جىلدارى اسىرەسە قارقىندى. بىراق بۇل سالاداعى جەتىستىكتەر ادامزاتتىڭ وزىنە تاياق بولىپ ءتيۋى دە عاجاپ ەمەس. سەبەبى ونى تەرىس پيعىلدا يەمدەنۋگە بارىن سالىپ جاتقاندار بار. سوندىقتان حالىقارالىق باقىلاۋدى كۇشەيتۋ قاجەتتىلىگى تۋىنداپ تۇر. قازاقستاننىڭ وسى ماسەلەنى شەشۋدە جەتەكشى رولگە يە بولۋعا مۇمكىندىگى بار.

مەملەكەت باسشىسى قاسىم-جومارت توقاەۆتىڭ بىرىككەن ۇلتتار ۇيىمى باس اسسامبلەياسىندا بيولوگيالىق قاۋىپسىزدىك جونىندە باستاما كوتەرۋى تەگىننەن-تەگىن ەمەس. قازىرگى تاڭدا كوروناۆيرۋس پاندەمياسى تۇتاس الەمدى تابانىنان تىك تۇرعىزىپ، ادامزات بالاسىنا الاپات ۋىن شاشىپ تۇر. كوروناۆيرۋس ينفەكتسياسى ادامزات بولاسى ءۇشىن بيولوگيالىق ىندەتتىڭ قانشالىق قاۋىپتى ەكەنىن ۇقىتىردى.

ءبىز بۇل جەردە كوروناۆيرۋستى بيولوگيالىق قارۋ دەپ وتىرعان جوقپىز. تەك كوروناۆيرۋستىڭ تۇتاس الەمگە سونشا جىلدام تارالىپ، ادامزاتتى ابىگەرگە سالعانىنا قاراپ، الدا-جالدا الدەبىر ەل بيولوگيالىق قارۋ ويلاپ تاۋىپ، ونى تاراتار بولسا، الەم قانداي جاعدايعا تاپ بولاتىنىن كوزبەن كوردىك دەگەن ويمەن ايتىپ وتىرمىز.

پرەزيدەنت توقاەۆتىڭ ادامزات بالاسىنىڭ اماندىعى، عالامشارىمىزدىڭ تىنىشتىعى ءۇشىن ەرتە الاڭداپ، ورتاعا سالعان بيولوگيالىق قاۋىپسىزدىك جونىندەگى حالىقارالىق اگەنتتىك قۇرۋ باستاماسىن ساراپشىلار قىزۋ قولداپ وتىر. ەندەشە ادامزات بالاسىنا سوعىس قاۋپىن تۋىنداتقان يادرولىق قارۋدن العاش بوپ باس تارتقان قازاقستان بيولوگيالىق قاۋىپسىزدىك ماسەلەسىندە دە العاش بولىپ دابىل قاعىپ وتىر دەۋگە تولىق نەگىز بار.

Abai.kz