اتاقتى جەمقورمەن سۇحبات (ساتيرا)
-اسسالاۋماعالەيكۇم، جالماۋىز تويماسۇلى! اتاقتى ادامداردان سۇقبات الىپ ءجۇر ەدىم. وتكەندە اتاقتى ماسكۇنەم كۇندەماس باسجازارۇلىمەن سۇحباتتاستىم. ءسىزدىڭ دە جەمقور دەگەن «اتاعىڭىز» جەر جارىپ تۇر عوي. سۇحباتتاسۋعا قارسى ەمەسسىز بە؟
-ە، نەگە قارسى بولايىن. كەلە عوي، ءسوز قۋعان ءتىلشىم. تورلەت، قىسىلما. قازىر جەمقورلاردىڭ زامانى «كەۋدە كەرىپ» تۇرعان جوق پا؟ ءوزىڭنىڭ رۋىڭ كىم؟
-تازبىن.
-«تەگىن ادام تاز بولمايدى» دەۋشى ەدى. تاز بولساڭ ماعان بالدىز بولدىڭ عوي. جالماۋىز-مالمااۋىز دەمەي-اق، جەزدە، جەزدەكە دە ەندى. ال، سايرا، بالدىز.
-راقمەت، جەزدە! ءوزىڭىزدىڭ جەمقورلىق اتاعىڭىزدىڭ «جەر جارعانىن» ەستىپ، ەرەكشە قابىلەتىڭىزدى ەل-جۇرتقا تەزىرەك تانىستىرعىم كەلدى. تەگىن ادام جەمقور بولمايدى عوي. قۇپيا بولماسا ايتىڭىزشى، قالاي جەمقور بولدىڭىز؟
-وتە ورىندى سۇراق. جەمقور بولايىن دەپ بولمايسىڭ عوي. سوعان زاماننىڭ ءوزى يتەرمەلەپ تۇرادى عوي. جەمقور بولۋ ءۇشىن قولىڭدا تۇيمەدەي بيلىك بولسا دا، جەتىپ جاتىر. سونىڭ ءوزى «جە، جە» دەپ جەلكەلەپ قويمايدى عوي. ەندى قايتەسىڭ، امالسىزدان جەيسىڭ.
مەن جەمقور بولۋدى العاش ستۋدەنت كەزىمدە جەمقور ۇستازدارىما پارا بەرۋدەن باستادىم. باستا ەشتەڭە بولماعان سوڭ، بەرمەگەندە نە ىستەيسىڭ؟ ەمتيحاندا بەس مىڭ بەرىپ، «بەستى» قاعىپ الاتىنمىن. بارتەر عوي، ايىرباس. بەسكە بەس. ول دا ريزا، مەن دە ريزا.
-ستۋدەنت كەزىڭىزدە جاقسى «ساباق» العان ەكەنسىز عوي. سوندا شاكىرت رەتىندە بۇدان قانداي وي ءتۇيدىڭىز؟
-بەرسەڭ الىنبايتىن قامال جوق، بەرمەسەڭ، ىستەيتىن امال جوق.
-كەرەمەت ناقىل ەكەن! بىراق ۇنەمى بەرە بەرسەڭ، نەڭ قالادى؟ الۋ دا كەرەك ەمەس پە؟
-العاننىڭ ايىبى جوق، الماعاننىڭ جاسايتىن قايىرى جوق.
-ءوزىڭىز شەشەن ەكەنسىز عوي. العاشقى العان پاراڭىز ەسىڭىزدە بار ما؟
-ارينە. العاشقى العان پارا العاشقى ماحاببات سياقتى وتتاي ىستىق بولادى ەكەن عوي. قالاي ۇمىتاسىڭ. ول پارا ۇساق-تۇيەك بولسا دا، سول كەزدەگى قۇنى ءۇش ءجۇز دوللارلىق مىناۋ التىن جالاتىلعان ساعات بولدى. قىسىلا-قىسىلا الىپ ەدىم. ءۇش كۇن بويى ۇياتتان بەتىم قىزارىپ ءجۇردى. بىراق پاراعا دا بەت «ۇيرەنەدى» ەكەن عوي. ءۇش-ءتورت رەت العان سوڭ، ۇياتىم «ءولدى». ەندى بەتىم بۇلك ەتپەيتىن بولدى. سازارىپ تۇرا بەرەدى. «كەلىننىڭ بەتىن كىم اشسا، سول ىستىق كورىنەدى» دەگەندەي، جەمقورلىققا العاش «بەتىمدى اشقان» وسى ساعات بولعان سوڭ، قولىمنان تاستامايمىن.
-جەزدەكە، اعىڭىزدان اقتارىلىپ وتىرعانىڭىزعا راقمەت! ءسىز وسى قالاعا باسشى بولىپ كەلگەندە سوڭىڭىزدان «كەرەمەت جەمقور كەلدى» دەگەن ءسوز ءيتىڭىز سياقتى ىلەسە كەلدى. كەرەمەتتىگىڭىز نەدە؟
-كەرەمەتتىگىم ول مەنىڭ «جۇتقىنشاعىمنىڭ» شەكسىز كەڭدىگىندە عوي دەيمىن. جۇتقىنشاعىم و باستا «ينەنىڭ كوزىندەي» تار بولدى. ويتكەنى، ول كەزدە قولداعى بيلىك تە قورازدىڭ «قىشقىرعانىنداي» بولاتىن. قىزمەت «بيىكتەگەن» سايىن جۇتقىنشاعىم دا «جۇلقىنىپ»، جۇتاتىن «جەمتىگىمنىڭ» كولەمىنە قاراي كەڭەيە بەرەتىن بولدى. ميلليونداپ جۇتۋ تۇك بولماي قالدى. قۇداي بەرگەن تالانت شىعار.
-تالانتىڭىز تاڭقالارلىق ەكەن. جۇتۋدان ەش تالماڭىز، بىراق قاقالىپ قالماڭىز.
-ءامين! ايتقانىڭ كەلسىن. «قاقالىپ - شاشالاتىندار» نە ول ەمەس، نە بۇل ەمەس، «ساموپال» جەمقورلار عوي. ولاردىڭ جۇتقىنشاقتارى ءالى «وبكاتكادان» وتپەگەن، قىرتىس-تىرتىسى كەتپەگەن.
- جارايدى، جۇتقىنشاقتى قويا تۇرايىق. بۇگىنگى كۇننىڭ ەڭ «مارتەبەلى» ماسەلەسى جەمقورلىق بولىپ تۇر عوي. ويتكەنى، مۇنىمەن «قارا حالىق» ەمەس، بيلىكتەگى «مارتەبەلى مىرزالار» اينالىسادى. مينيستر دە جەمقور، اكىم دە جەمقور، سوت تا جەمقور. سوندا بۇل نە ءوزى؟ جەمقورلىق اتاق پا، جوق الدە مانساپ پا؟ بيلىكتەگىلەر وعان نەگە قۇشتار؟
-و، بالدىز، سەنىڭ بىلمەيتىنىڭ كوپ قوي. ءالى ساپلياكسىڭ عوي. ساعان «پو سەكرەتۋ» بىردەڭە ايتۋعا بولا ما؟ اۋزىڭا يە بولا الاسىڭ با؟
-ايتىڭىز، جەزدە، نەگە يە بولمايىن.
-ايتسام، جەمقورلىق دەگەنىمىز اتاق تا ەمەس، مانساپ تا ەمەس، «ناركوماندىق». جەمقورلار ناعىز «ناركوماندار». مەن دە «ناركومانمىن».
-استاپىراللا! نە ايتىپ كەتتىڭىز؟
-شوشىما، بالدىز، شوشىما. جەزدەڭ باياعىدان «ناركومان». بىراق ودان ءالى ولگەن جوق. قايتا جۇمىرلانىپ، قۇلپىرىپ بارامىن. ءبىزدىڭ «ەسىرتكىمىز» - اقشا. جانە «اناۋ- مىناۋ» اقشا ەمەس، ميلليونداعان، ءتىپتى ميللياردتاعان اكشا. جەۋدىڭ ءتۇرى كوپ قوي. سول ءۇشىن دە ءبىزدى «جەمقور» دەيدى. «اناۋ» ناركوماندار ناعىز ەسىرتكىمەن «اۋىز جالاسسا»، ءبىز اقشا «جەۋمەن»، ياعني جەمقورلىقپەن «امپەي جامپەيمىز». ەكەۋمىز دە «باۋىرلاس حالىقپىز. ەكەۋمىزدىڭ دە قانىمىزدى «جىن-شايتان» جايلاپ العان. «اناۋ» دا ەسىرتكىسىن قويا المايدى، ءبىز دە جەمقورلىقتى قويا المايمىز. «تۋىستىعىمىزدا» ءمىن جوق. «اناعان» ەسىرتكى قۋات بەرىپ، قاناتتاندىرسا، بىزگە ءوز «جەمتىكتەرىمىز» جانىمىزعا شۋاق توگىپ، شابىتتاندىرادى. «ول» دا قۇنىققان ۇستىنە قۇنىعا بەرەدى، ءبىز دە «جەگەن» سايىن «شىنىعا بەرەمىز». ەكەۋمىزگە دە ەم قونبايدى. ال سوندا ءبىز ناركومان ەمەي، كىمبىز؟
مەن ساعان ءبىر قىزىق ايتايىن. مەن اي سايىن ونداعان ميلليوندىق كولەمدى، «مايلى» «بىردەڭەنى» «جۇتقىنشاقتان جۇگىرتىپ جىبەرمەسەم»، ارقام قۇرىسىپ، شەكەم تىرىسىپ، يىعىم ءبۇرىسىپ، جانىم جۇدەپ، وكپە باۋىرىم وكپەلەپ قالادى. قارنىم قابىسادى، ىشەكتەرىم ءبىر-بىرىنە جابىسادى. وڭەشىم قىشقىرادى، كەۋدەم ىسقىرادى. كوزىم قىشيدى، تابانىم ىسيدى. توبەم جالتىراپ، باسىم قالتىراپ كەتەدى.
-استاپىراللا، استاپىراللا! بۇل ءبىزدىڭ ءۇيسىز-كۇيسىزدەردىڭ ۋلاپ-شۋلاپ، ميتينگىگە شىققانى سياقتى ەكەن. مۇنىڭىزدى ءبىزدىڭ پوليتسيا بىلمەسىن. بىلسە بار عوي، وكپەڭىزدى قولقاسىمەن جۇلىپ الادى. جالتىراعان، قالتىراعان باسىڭىزدى قاربىزداي جاپىرىپ جىبەرەدى. قابىسقان قارنىڭىزدى «قوپارىپ»، جابىسقان ىشەكتەرىڭىزگە شي جۇگىرتىپ، «شيقىلداتادى». قىشقىراتىن جانە ىسقىراتىن وڭەشىڭىز بەن كەۋدەڭىزدى ءۇن شىقپايتىنداي قىلقىندىرىپ، تۇنشىقتىرادى. «قالعاندارىن» دا «قاڭعىتىپ» جىبەرەدى. بايقاڭىز، مۇنىڭىزدى ەشكىمگە ايتىپ قويماڭىز.
-قۇداي ساقتاسىن! سەن بالدىزىم بولعان سوڭ «پو سەكرەتۋ» ايتىپ جاتقانىم عوي.
-جەزدەكە، ءسىزدىڭ ءۇرىم-بۇتاعىڭىزعا جەتەتىن بايلىعىڭىز بار. توياتىن كەزىڭىز بولعان جوق پا؟
-جەمقوردىڭ تويعانى - ولگەنى.
-جالماۋىز تويماسۇلى، تو ەست كەشىرىڭىز، جەزدەكە، ءبىر «بەتپاقتاۋ» سۇراق قويسام، رەنجىمەيسىز بە؟
-قويا بەر، بالدىز ەمەسسىڭ بە؟
-«جامان ايتپاي، جاقسى جوق» دەگەن، جەزدە. جەمتىك ىزدەگەن قاسقىرداي «قاقپانعا» ءتۇسىپ، «ناركومان» جەمقور رەتىندە ون-ونبەس جىلعا «يتجەككەنگە» ايدالىپ كەتەرمىن دەپ قورىقپايسىز با؟
-وندا تۇرعان نە بار؟ ون-ونبەس جىلدى «قاجىرلى ەڭبەگىمەن»، «ونەگەلى تارتىبىمەن» ون-ونبەس ايدا «جۇگىرىپ وتكەن» اتاقتى «سپورتشى» جەمقورلار از ەمەس قوي. قورقاتىن ەشتەڭە جوق. ولاردان كەممىن بە؟ مەن دە «ءتارتىپتى بولىپ»، ون-ونبەس جىلدى ون-ونبەس ايدا «جۇگىرىپ ءوتىپ»، بوي جازىپ قايتارمىن. وعان ساسپا، بالدىز.
-«اقكوڭىلدىلىكپەن» اقتارىلا سۇقباتتاسقانىڭىزعا راحمەت، جەزدە!
دامير ابىشەۆ
Abai.kz
