حالىقارالىق ساياساتتا سوڭعى بەس جىلدا ەڭ كوپ پىكىرتالاسقا ارقاۋ بولعان ماسەلە يران شىعار. قۇمالاقشى ساراپشىلاردىڭ اقش-تىڭ يرانعا انە، سوعىس اشادى، مىنە، سوعىس اشادى دەگەنىنە دە قۇلاعىمىزدىڭ ەتى ۇيرەنۋگە اينالعان ەدى. الايدا، سوڭعى ايلاردا ورىن العان جاعدايدار مەن ءوربىپ جاتقان وقيعالار پارسى شىعاناعىندا تاعى ءبىر سوعىستىڭ بولۋ ىقتيمالدىلىعىن ەسەلەپ ارتتىرا تۇسكەندەي. مۇنداي بولجام جاساۋعا باتىس ەلدەرىنىڭ يرانعا سانكتسيا سالۋى، ال يران بيلىگىنىڭ سانكتسيالار مەن ءتۇرلى ەسكەتۋلەردى قۇلاقتارىنا قىستىرماي ۋران بايىتۋدى جالعاستىرۋى سەبەپ بولىپ وتىر. دەگەنمەن، سوعىس تۋرالى پىكىرتالاستاردا ساراپشىلاردىڭ اراسىندا كوزقاراس قايشىلىعىنىڭ بار ەكەنىن انىق كورەمىز. كەيبىرى بولىپ جاتقان وقيعالارعا قاراپ سوعىس باستالۋعا جاقىن، ىقتيمال شابۋىلعا الەم جۇرتشىلىعىنىڭ بويلارىن ۇيرەتۋ جۇمىستارى جۇرگىزىلىپ جاتىر دەسە، باسقالارى كەرىسىنشە، مۇنداي اشىق قادامدار ارقىلى سوعىس اشىلمايدى، تەك قورقىتۋ جۇمىستارى جۇرگىزىلۋدە دەگەن پىكىردە.  ەگەر يراننىڭ ۋراندى بايىتۋ ساياساتى مەن وعان قارسىلاردىڭ ماسەلەسىنە سىرت كوزبەن قاراساق، ەكى جاقتىڭ دا كەلتىرىپ وتىرعان ارگۋمەنتتەرىنىڭ دۇرىس ەكەندىگىنە كوز جەتكىزەمىز.

حالىقارالىق ساياساتتا سوڭعى بەس جىلدا ەڭ كوپ پىكىرتالاسقا ارقاۋ بولعان ماسەلە يران شىعار. قۇمالاقشى ساراپشىلاردىڭ اقش-تىڭ يرانعا انە، سوعىس اشادى، مىنە، سوعىس اشادى دەگەنىنە دە قۇلاعىمىزدىڭ ەتى ۇيرەنۋگە اينالعان ەدى. الايدا، سوڭعى ايلاردا ورىن العان جاعدايدار مەن ءوربىپ جاتقان وقيعالار پارسى شىعاناعىندا تاعى ءبىر سوعىستىڭ بولۋ ىقتيمالدىلىعىن ەسەلەپ ارتتىرا تۇسكەندەي. مۇنداي بولجام جاساۋعا باتىس ەلدەرىنىڭ يرانعا سانكتسيا سالۋى، ال يران بيلىگىنىڭ سانكتسيالار مەن ءتۇرلى ەسكەتۋلەردى قۇلاقتارىنا قىستىرماي ۋران بايىتۋدى جالعاستىرۋى سەبەپ بولىپ وتىر. دەگەنمەن، سوعىس تۋرالى پىكىرتالاستاردا ساراپشىلاردىڭ اراسىندا كوزقاراس قايشىلىعىنىڭ بار ەكەنىن انىق كورەمىز. كەيبىرى بولىپ جاتقان وقيعالارعا قاراپ سوعىس باستالۋعا جاقىن، ىقتيمال شابۋىلعا الەم جۇرتشىلىعىنىڭ بويلارىن ۇيرەتۋ جۇمىستارى جۇرگىزىلىپ جاتىر دەسە، باسقالارى كەرىسىنشە، مۇنداي اشىق قادامدار ارقىلى سوعىس اشىلمايدى، تەك قورقىتۋ جۇمىستارى جۇرگىزىلۋدە دەگەن پىكىردە.  ەگەر يراننىڭ ۋراندى بايىتۋ ساياساتى مەن وعان قارسىلاردىڭ ماسەلەسىنە سىرت كوزبەن قاراساق، ەكى جاقتىڭ دا كەلتىرىپ وتىرعان ارگۋمەنتتەرىنىڭ دۇرىس ەكەندىگىنە كوز جەتكىزەمىز.
يران بيلىگى وزدەرىنىڭ ۋراندى تەك قانا بەيبىت ماقسات ءۇشىن (ارينە ەشقانداي ەل ۋراندى اسكەري ماقساتتتا پايدالانۋ ءۇشىن بايىتىپ جاتىرمىز دەمەيتىنى انىق), وزدەرىنىڭ ەنەرگەتيكالىق قاۋىپسىزدىگىن قامتاماسىز ەتۋ جولىندا بايىتىپ وتىرعاندىعىن العا تارتادى. ولاردىڭ «كەيبىر ەلدەر يادرولىق قارۋ ۇستاپ وتىر، كوپتەگەن مەملەكەتتەر بەيبىت ماقساتتا اتومدى پايدالانىپ ءجۇر، ەندەشە، بىزگە نەمەسە ءبىز سياقتى ەلدەر نەگە پايدالانباسقا» دەپ ايتىلاتىن ۋاجدەرى دە ورىندى. وعان عىلىمدى دامىتۋ، جاڭا تەحنولوگيالاردى مەڭگەرۋ، زامان اعىمىنان قالماۋ دەپ سوزىلا بەرەتىن دايەكتەردى قوسساڭىز، يراننىڭ بۇل سالانى يگەرۋىن تەجەۋگە تىرىسۋ ادىلەتسىزدىك بولىپ كورىنەتىنى انىق.
دەگەنمەن، يراننىڭ ۋران بايىتۋ نىساندارىن بومبالاۋعا اقش-تان بەتەر قۇمبىل بولىپ وتىرعان ءيزرايلدى دە تۇسىنۋگە بولادى. ءيزرايلدىڭ قازىرگى جاعدايى جان-جاعىنان توبەتتەر قورشاپ العان، الاسۇرعان قاسقىردى ەلەستەدى. بۇگىنگى تاڭدا كورشى مۇسىلمان ەلدەرىندە ءيزرايلدىڭ وداقتاسى قالمادى. وسىعان دەيىن قويان-قولتىق ارالاسىپ كەتپەسە دە سالەمى ءتۇزۋ، بايلانىسى بىرقالىپتى دامىپ كەلگەن مىسىر مەن تۇركيا دا تەرىس اينالدى. ءتىپتى ەۆرەيلەردىڭ كورشى اراب ەلدەرىمەن اراداعى سالقىندىعىنىڭ تەرەڭدەي باستاعانىنا قاراپ، ەكىنشى ءبىر اراب-يزرايل سوعىسىنىڭ توبەسى كورىنۋدە دەگەن بولجامدار دا جەلدەي ەسىپ ءجۇر. ەندەشە، يران ۋران بايىتۋدى مەڭگەرىپ، يادرولىق قارۋ شىعارا الاتىن بولسا، وندا يزرايل مەن ونىڭ اينالاسىنداعى مۇسىلمان ەلدەرىنىڭ قاي-قايسىسىمەن بولسىن كيكىلجىڭ شىعا قالسا، يراننىڭ قارسىلاس ەلگە يادرولىق قارۋ بەرۋى ىقتيمال ەكەندىگىن جوققا شىعارۋعا بولمايدى. قازىردىڭ وزىندە يراننىڭ حيزبوللا سياقتى ۇيىمدى قارجىلاندىرىپ، استىرتىن قارۋ-جاراقپەن قامتاماسىز ەتىپ، ال ول ۇيىم بولسا ءاردايىم راكەتالارىمەن ءيزرايلدى قورقىتىپ وتىرعانى بەلگىلى. سوندىقتان يادرولىق قارۋى بار يران ءيزرايلدىڭ قاۋىپسىزدىگى ءۇشىن وتە قاۋىپتى.
باس-كوز بولىپ جۇرگەن ىنىسىنە قاۋىپ تونگەندە جانىنان تابىلار قامقور اعا سياقتى اقش-تىڭ يزرايلگە شابۋىلداتىپ قويىپ، قاراپ وتىرامايتىنى تاعى بەلگىلى. ونىڭ ۇستىنە سۋپەردەرجاۆانىڭ ۇرەيلەنۋىنە باسقا نەگىز بار. قازىردىڭ وزىندە يراندىقتار سوڭعى شاھاپ زىمىرانىنىڭ ۇشۋ ۇزاقتىعىن 1500-2000 شاقىرىمعا دەيىن جەتكىزە الدى جانە ونى سىناقتان وتكىزۋ ارقىلى دالەلدەدى. ءتىپتى ءيزرايلدىڭ رەسمي ورگاندارى «بۇل قاشىقتىقتى الدەقايدا ۇزارتا الدى » دەگەن جورامال تاراتىپ ءجۇر. ولاي بولسا، بۇگىن بولماسا ەرتەڭ يراننىڭ اقش-قا جەتە الاتىن قاشىقتىقتاعى كونتينەنتارالىق زىمىران جاساي الۋ مۇمكىندىگىنىڭ بار ەكەندىگىن جوققا شىعارۋعا بولمايدى. ونداي جاعدايدا قازىرگى راكەتادان قورعانىس جۇيەسىنىڭ تيىمدىلىگى قانشالىقتى بولاتىنى دا اشىق ەمەس. ەندەشە، ءدىنشىل يراندىقتاردىڭ «ءنومىرى ءبىرىنشى شايتانىنىڭ» مازالاناتىن ءجونى بار، ياعني، ەرتەڭگى كۇنى وپىق جەپ قالماس ءۇشىن الدىن-الۋ ارەكەتىن جاساپ جاتقان ءتۇرى.
ەگەر يرانداعى شيتتىك ءدىني رەجيمنىڭ ۋراندى بايىتۋىنان تەك قانا يزرايل ات-تونىن الا قاشا ۇركىپ وتىر، ال، باسقا مۇسىلمان ەلدەرى «شوق-شوق وعان سول كەرەك» دەپ قاراپ وتىر دەسەك قاتەلەسەمىز. يراننىڭ يادرولىق قارۋعا يە بولۋىنان يزرايلدەن كەم ەمەس دارەجەدە قاۋىپتەنەتىن تاعى ءبىر ەل بار. ول - ساۋد ارابياسى. ويتكەنى، ساۋد رەجيمى وندىرەتىن مۇنايدىڭ باسىم بولىگى مۇسىلمان شيتتەر قونىستانعان وڭىردە جاتىر. ەگەر الگى شيتتتەردە سەپاراتيستىك پيعىل پايدا بولىپ، ول باس كوتەرسە، «مۇنايىمىزدىڭ اقشاسى تەك قانا ورتالىقتا وتىرعان كورول اۋلەتىنىڭ عانا قالتاسىنا ءتۇسىپ جاتىر» دەگەن وي بويلارىن دەندەسە، (مۇنداي ويدىڭ قازىردە بار ەكەنىن جوققا شىعارمايمىز) ارابيالىق شيتتەردىڭ يرانعا ارقا سۇيەيتىنى بەلگىلى نەمەسە يادرولىق قارۋعا ەگە يران ساۋد ارابياسىن السىرەتۋ ءۇشىن الىگىندەي  يدەياعا دەم بەرۋى دە مۇمكىن. ال بۇل ەلدىڭ استىرتىن دەم بەرە الاتىنىن وسى جىلى باحرەيندە ورىن العان وقيعالار كورسەتىپ بەردى. ونداي جاعدايدا ساۋد اۋلەتىنىڭ قولىنان كەلەر شارا جوق، قازىر اسكەري تەپە-تەڭدىك ساقتالىپ تۇر، الايدا يادرولىق قارۋ بۇل تەپە-تەڭدىكتىڭ اۋىتقۋىنا الىپ كەلەرى انىق. ەگەر يران يادرولىق قارۋ شىعاراتىن بولسا، ءبىز دە وسى باعىتتا جۇمىس جۇرگىزەتىن بولامىز دەپ وتىرعان ساۋد اۋلەتى يراننىڭ ۋران بايىتۋدى توقتاتۋى ءۇشىن جاسالعان ارەكەتتەردىڭ بارلىعىن قوس قولىن كوتەرىپ قولدايدى.
تەك قانا ساۋد اۋلەتى ەمەس، ايماقتاعى بالانستىڭ بۇزىلۋىنان قورقاتىن كىشكەنتاي بولسا دا امبيتسياسى زور كاتار، مۇنايعا باي، كەشە عانا يراك ەكسپانسياسىنان زارداپ ششەككەن كۋۆەيت جانە وسىنداي ءتۇرلى ىشكى-سىرتقى فاكتورلارعا بايلانىستى باسقا اراب ەلدەرى دە نەگىزىنەن يراننىڭ ۋران بايىتۋ باعدارلاماسىنا قارسى. ونىڭ ۇستىنە وسىعان دەيىن پارسى شىعاناعىندا بالانستى ساقتاۋعا سەپتىگىن تيگىزىپ كەلگەن، وسى وڭىردەگى ءىرى ءۇش ەلدىڭ ءبىرى يراكتىڭ بيلىك باسىنا يرانمەن جاقىنداسۋى ىقتيمال شيتتىك توپ كەلدى. قازىردىڭ وزىندە بۇل ەكى ەلدىڭ اراسىندا بايلانىستىڭ جاندانۋىنان سەسكەنەتىنىن ساراپشىلار ايتىپ جاتىر.
وسىنداي سەبەپتەرگە بايلانىستى يراننىڭ ۋران بايىتۋ تەحنولوگياسىنا قول جەتكىزۋىنە كەدەرگىلەر جاسالىپ، ودان باس تارتتىرۋ ءۇشىن سانكتسيا قويىلدى. الايدا، ەنگىزىلگەن سانكتسيانىڭ يران بيلىگىن رايىنان قايتارتاتىن ءتۇرى كورىنبەيدى. ولار ۋران بايىتۋدان باس تارتپايتىنىن ايتىپ وتىر. ونداي جاعدايدا ءوز مۇددەسى ءۇشىن جوعارىداعى ەلدەر اسكەري كۇشپەن توقتاتۋعا تىرىساتىنى انىق. بۇل - يراندى بومبالاۋ. بىراق يراندى بومبالاۋ وسىعان دەيىن يراك، اۋعانستان مەن ليۆيا سياقتى وڭايلاۋ بولمايتىن ءتۇرى بار. تاراتىپ ايتار بولساق، بۇۇ قاۋىپسىزدىك كەڭەسىنىڭ مۇشەلەرى رەسەي مەن قىتاي قارسى، تەرريتوريالىق قيىندىقتار، مۇناي تاپشىلىعىنىڭ ورىن الۋ ىقتيمالدىلىعى جانە سالىستىرمالى تۇردە العاندا اتالعان مەملەكەتتەرگە قاراعاندا، يراننىڭ وزىعىراق تەحنولوگياسىنىڭ بولۋى.
رەسەي مەن قىتاي يراندى بومبالاۋعا قارسى ەكەندىگى جانە بۇل ماسەلە بۇۇ-نىڭ قاۋىپسىزدىك كەڭەسىندە تالقىلانسا، وعان ۆەتو قوياتىنى انىق (ولاردى استىرتىن ۇگىتتەپ كوندىرمەسە). ونداي جاعدايدا يرانعا قارسى سوعىس اشۋ حالىقارالىق قۇقىققا ساي بولماعاندىقتان «زاڭسىز» بولىپ تابىلادى. يراكققا قارسى زاڭسىز سوعىس اشقان اقش-تىڭ بۇل جولى مۇنداي سوعىس اشۋعا جۇرەگى داۋلار ما ەكەن؟ يراك سوعىسىن ساياساتتانۋشىلار الەم مونوپوليارلى جۇيەدە ەكەنىن كورسەتتى دەپ باعالاسا، بۇل جولى ونداي شابۋىل جاسالسا، جاھان كوپپوليارلى جۇيەگە ءوتتى دەپ جۇرگەن ساراپشىلار قاتەلەستى دەپ باعالايتىنى انىق.
سونداي-اق، يراننىڭ تەحنولوگياسى دا، ءال-اۋقاتى دا باسقا اراب ەلدەرىنە قاراعاندا جوعارىراق دامىعان مەملەكەت سانالادى. 2000 شاقىرىمعا دەيىن ۇشۋ مۇمكىندىگى بار شاھاپ زىمىراندارى اتالعان قاشىقتىقتاعى امەريكا اسكەري بازالارىن مەن يزرايلگە تولىققاندى سوققى بەرە الادى. سونداي-اق يراكقا قارسى اسكەري وپەراتسيالار ءۇشىن تەرريتورياسىن قولدانۋعا رۇقسات بەرگەن پارسى شىعاناعىنداعى اراب ەلدەرى مەن تۇركيا جانە باسقا مەملەكەتتەر بۇل جولى يراننىڭ زىمىراندارىنان سەسكەنىپ بومبالاۋشى ۇشاقتاردىڭ ءوز اۋماقتارىنان ۇشۋىنا رۇقسات بەرمەۋى مۇمكىن. بۇل، ارينە، تەرريتوريالىق قيىندىقتاردىڭ تۋىنداۋىنا الىپ كەلەدى. سونىمەن بىرگە، يران وزدەرىنە قارسى سوعىس اشىلاتىن بولسا، پارسى شىعاناعىنداعى حورمۋز بۇعازىن بەكىتىپ تاستايتىندىقتارىن ايتىپ ەسكەرتۋ جاساپ وتىر. ال سۋ جولىمەن تاسىمالداناتىن الەمدىك مۇنايدىڭ شامامەن ۇشتەن ءبىرى  وسى بۇعازدان وتەتىندىگىن ەسكەرسەك، مۇنىڭ زاردابىنىڭ ەكونوميكاعا قانشالىقتى زور بولاتىنىن شامالاي بەرۋگە بولادى. الايدا، بۇل ايماقتان تاسىمالداناتىن مۇنايدىڭ نەگىزگى تۇتىنۋشىلارى (85%) جاپونيا، ءۇندىستان، وڭتۇستىك كورەيا، تۇركيا جانە قىتاي سياقتى ازيا ەلدەرى بولعاندىقتان (بۇل ەلدەردىڭ جاپا-تارماعاي يرانعا التەرناتيۆ مۇناي ەكسپورتتاۋشى ىزدەي باستاعانىنا قاراپ-اق، ءبىر تىقىردىڭ تايانعانىن بولجاۋعا بولاتىن شىعار. ال، باتىستىڭ ەكونوميكاسىنا اسەرى ۇلكەن بولا قويماس. دەگەنمەن، يران حورمۋزدى ۇزاق ۋاقىت بەكىتىپ ۇستاپ تۇرا الماس، ويتكەنى ءۇندى مۇحيتىندا جۇرگەن امەريكا اسكەري كەمەلەرى بۇل ستراتەگيالىق بۇعازدى تەز ارادا اشۋعا بارىن سالادى.  الايدا پارسى شىعاناعىنان كەلەتىن مۇنايدىڭ بىرنەشە كۇنگە ءۇزىلۋى جاھاندا مۇناي تاپشىلىعىن تۋدىرارى انىق، وعان يران مۇنايىنا سانكتسيا سالعان ەو-قا مۇشە ەمەس مەملەكەتتەردىڭ سوعىس اشىلعاننان كەيىن مۇناي ساتىپ الۋ مۇمكىندىگى بولمايتىنىن قوسساق، مۇناي باعاسىنىڭ شارىقتايتىنىن ەسەپتەۋگە بولادى (بۇل تۇرعىدان قاراعاندا يران سوعىسى قازاقستانعا «پايدالى» شىعار... مۇنايدان كەلەتىن تابىس ارتادى، ارينە، ول قارجىنىڭ قايدا قۇيىلاتىنى باسقا ماسەلە...). سوندىقتان يرانعا شابۋىلداۋدىڭ الدىندا الەم مۇناي ماسەلەسىن شەشىپ الۋى كەرەك. ايتسە دە، ساۋد ارابياسى باستاعان اراب ەلدەرى الەم قانشا مۇناي قاجەت ەتسە، سونشا مۇناي وندىرەتىن بولامىز دەپ بەلسەنىپ وتىر.  
جوعارىداعى سەبەپتەرگە بايلانىستى اقش پەن يزرايل ەگەر يرانعا قارسى سوعىس اشاتىن بولسا، ءبىرىنشى كەزەكتە زىمىراندار ورناتىلعان نىسانداردىڭ بارلىعىن ءبىر مەزەتتە ءوز زىمىراندارىمەن اتقىلاپ، زاقىمداپ ىستەن شىعارۋى قاجەت. سوندا عانا ەش الاڭسىز بومبالاۋعا مۇمكىندىك تۋادى. بىراق مۇندا باسقا ءبىر تۇيتكىل بار. يزرايل تەرريتورياسىنان جانە اقش-تىڭ جەرورتا تەڭىزى مەن ءۇندى مۇحيتىنداعى اسكەري كەمەلەرىنەن اتىلعان ول زىمىراندار يرانعا جەتكەنشە ءبىراز ۋاقىت الادى. سايكەسىنشە، يراندىقتار وزدەرىنە قارسى زىمىرانداردىڭ اتىلعانىن بىلەتىن بولسا، قارسى سوققى رەتىندە زىمىراندارىن اتىپ ۇلگەرەدى. مۇنداعى گاپ يراننىڭ ونداي شابۋىلدى كورە الاتىن تەحنولوگياسىنىڭ بولماۋىندا جاتىر. ويتكەنى جەر شارىنىڭ كەز-كەلگەن تۇكپىرىنەن اتىلعان  زىمىرانداردى كورە الاتىن تەحنولوگيا ساناۋلى مەملەكەتتە عانا بار. يرانعا زىمىرانداردىڭ اتىلعانىن ەسكەرتۋى مۇمكىن، جوعارىداعى تەحنولوگياعا يە مەملەكەتتەردىڭ ءبىرى - ءبىزدىڭ سولتۇستىك كورشىمىز بولىپ تابىلادى. ەندەشە، رەسەي يران بيلىگىن شابۋىلداۋشى زىمىرانداردىڭ اتىلعاندىعى تۋرالى ەسكەرتە الادى.
ونىڭ ۇستىنە، يراننىڭ ۋراندى بايىتۋ نىساندارى جەر استىنا تەرەڭ بويلاي ورنالاسقان، سالىنعان كەزدە وسىنداي ءبىر كيكىلجىڭدەردىڭ ورىن الۋ ىقتيمالدىلىعى جوسپارلانىپ، قورعانىش قابىلەتى نىعايتىلىپ، جان-جاقتى قاۋىپسىزدىكتەر ەسكەرىلگەن. سوندىقتان دا ءجاي بومبالارمەن ول نىسانداردى زاقىمداپ ىستەن شىعارۋ وتە قيىن. يزرايلدىكتەر بولسا، ول نىسانداردىڭ كىرەر جولىن بومبالاپ، قايتا قالپىنا كەلتىرىلگەنشە ۇزاق ۋاقىت الۋىن ويلاستىرۋدا.  مۇمكىن عالىمداردىڭ دا كوزىن جويۋدى جوسپارلاپ وتىرعان بولار. وزدەرىنە ءمالىم التى ۋران زەرتتەۋ ورتالىقتارىنىڭ بارلىعىن زاقىمداپ، يراننىڭ ۋران باعدارلاماسىن ۋاقىتشا توقتاتۋ عانا مۇمكىن ەكەنى ايتىلۋدا.  
كورىپ وتىرعانىمىزداي، يرانعا قارسى سوعىس اشۋ وڭايعا سوقپايدى، الايدا، جوعارىدا كەلتىرگەن سەبەپتەرگە بايلانىستى اشپاسا تاعى بولمايدى... ويتكەنى الەمدەگى ەڭ ءتيىمدى جۇمىس جاسايتىن قۇپيا اگەنتتىكتەردىڭ قاتارىنا كىرەتىن موسساد يراننىڭ ۋراندى يگەرۋىنە از عانا ۋاقىت قالعانىن ايتىپ بايبالام سالۋدا (مۇمكىن بۇل الەم جۇرتشىلىعى مەن ساياساتكەرلەرىن سوعىس اشتىرۋعا يتەرمەلەۋ قادامى بولار). ال يران بولسا، العان بەتىنەن قايتپاي، ۋران بايىتۋ ءىسىن جالعاستىرۋ ۇستىندە. ەندەشە، ۇدەرىس وسى قالپىندا جىلجيتىن بولسا، پارسى شىعاناعىندا تاعى ءبىر بومبا داۋسى ەستىلەتىنىن بولجاۋ قيىن ەمەس. بۇل تەك ۋاقىتتىڭ ەنشىسى. قاشان اشىلادى دەگەن سۇراققا كەلگەندە ساراپشىلاردىڭ پىكىرىنىڭ ءبىر ارنادان شىقپايتىنىن كورەمىز. ءبىرى وسى جىلدىڭ ءساۋىر ايىندا باستالاتىنىن ايتسا، ەكىنشىسى جاز ايلارىندا اشىلىپ، وباما مۇنى سايلاۋ كامپانياسىندا ءتيىمدى پايدالاناتىن بولادى دەگەندى ايتادى، باسقالارى سايلاۋدان كەيىن (امەريكاداعى سايلاۋ ەكەنى ايتپاساق تا تۇسىنىكتى) عانا بولۋى ىقتيمال دەگەنگە توقتايدى.
يرانعا قارسى سوعىس اشۋ ءۇشىن جوعارىداعى كەدەرگىلەردىڭ بارلىعىن جويۋ قاجەت. كوپتەگەن مەملەكەتتەردىڭ كەلىسىمى كەرەك ەكەنى تاعى كورىنىپ تۇر. ياعني، ۋاقىت الاتىن ساياسي-بيۋروكراتيالىق جۇمىستار شاش ەتەكتەن. ولاردىڭ بارلىعىن شەشپەي تۇرىپ، سوعىس اشۋ مۇمكىن ەمەس، ەندەشە، اقش-تىڭ يراكتان اسكەر شىعارۋدى باستاۋىنىڭ استارىندا يراننىڭ زىمىرانى جەتەتىن ايماقتان ساربازدارىن ۇزاققا الىپ كەتۋ ساياساتى جاتقان جوق پا ەكەن دەگەن وي كەلەدى. اۋعانستانداعى دا نەگىزگى كۇشتەرىن اكەتۋ ارقىلى ىقتيمال سوققىلاردىڭ الدىن-الۋعا تىرىسىپ جاتقانداي. ال سانكتسيا ەنگىزۋ ارقىلى يراننىڭ ەكونوميكاسىن السىرەتە بەرۋدى دە امەريكالىق ستراتەگتەر كۇنى بۇرىن دايىنداپ قويعان شىعار. مۇنداعى ماقسات «يراننىڭ ىشىندە الەۋمەتتىك ارازدىقتى قوزدىرۋ»  ەكەنى كورىنىپ تۇر. مۇمكىن جاعدايى اۋىرلاپ، بەلدىكتەرىن قىسۋعا نارازى حالىق بيلىككە قىسىم كورسەتۋ ارقىلى ۋران ساياساتىنان باس تارتتىراتىن شىعار دەگەن ەسەك دامە دە جاتقان بولار... قالاي دەسەك تە، يراننىڭ ىشىندە بۇلىك شىعارىپ، بيلىكتى اۋىستىرۋ ارقىلى ۋران ماسەلەسىن شەشۋ ويىنىڭ بار ەكەندىگىن جوققا شىعارۋعا بولمايدى. ارينە، رەجيم اۋىستىرۋ قازىر قيىن ەمەس، تەك ول رەجيم كۇتكەن ءۇمىتتى اقتاي ما دەگەن سۇراق كوكەيگە كەلەدى. بۇلاي دەپ ايتۋىمىزعا كەزىندە  بيلىككە ءدىني فۋندامەنتاليستەر كەلسە، ءدال بۇيىردەن «اتەيست» كسرو-عا قارسى ءبىر مەملەكەت پايدا بولادى دەگەن ويمەن، اقش-تىڭ يراننىڭ وسى كۇنگى رەجيمىنىڭ ورناۋىنا وزىندىك ۇلەس قوسقانى، ونى العاشقىلاردىڭ ءبىرى بولىپ تانىعانى نەگىز بولىپ وتىر. الايدا، ول رەجيم ءۇمىتتى اقتامادى، كەرىسىنشە، اياتوللا «ەڭ باستى شايتان» دەپ اقش-تى اتادى. «اۋزى كۇيگەن ءۇرىپ ىشەدى» دەمەكشى، بۇل جولى رەجيم تاڭداعاندا قاپى قالماۋعا، ءمۇلت كەتپەۋگە تىرىسۋى زاڭدى.

«اباي-اقپارات»

http://www.bbc.co.uk/news/world-middle-east-11927720

http://www.dailymail.co.uk/news/article-2095799/West-scrambles-avoid-Israeli-attack-Iran-come-months.html