بۇگىنگى تاڭعى جاڭالىقتاردا ءبىلىم سالاسىنا قاتىستى اسا ماڭىزدى وزگەرىستىڭ ءبىرى ايتىلدى. ول - قازاقستانداعى جوعارى وقۋ ورىندارىنىڭ (جوو) بيىلدان باستاپ مەملەكەتتىك ۇلگىدەگى ديپلومنىڭ بەرىلمەيتىندىگى ياعني ءار جوو ءوز بىتىرۋشىلەرىنە ديپلومدى وزدەرىنىڭ دايىنداپ بەرەتىندىگى. بۇرىنعىداي تۇتاس مينيسترلىك تاراپىنان بەرىلەتىن ديپلوم تەك، مەديتسينا، ىشكى ىستەر مەن قورعانىس سالالارىنا قاتىستى وقۋ ورىندارىنا عانا بەرىلەدى ەكەن. ال قالعان جوو بارلىعى ەندىگى كەزەكتە قانداي فورماتتا، قانداي تۇستەگى ديپولمدى دايىندايتىندىعىن وزدەرى شەشەتىن سەكىلدى. 

بۇل دا جاعىمدى جاڭالىق. سەبەبى، جوو اراسىنداعى شىنايى باسەكەلەستىك ەندى قىزعالى تۇر. قايسى جوو-نىڭ ءبىلىم ساپاسى جاقسى، رەيتينگىسى جوعارى بولسا، سول ۋنيۆەردەن بىتىرگەندەردىڭ جۇمىس تابۋ مۇمكىندىگى دە جوعارى بولادى. جۇمىس بەرۋشىلەردە كىمدى العىسى كەلسە سونى الۋعا قۇقىلى بولعاندىعى. دەسە دە، تەك ديپلومعا قاراپ، ءبىتىرۋشى ستۋدەنتتىڭ بىلىمدىلىگى مەن بىلىكتىلىگىن ءداپ باسىپ ايتۋ دا قيىن. ويتكەنى، رەيتينگىسى جوو بىتىرگەندەردىڭ ءبارى بىردەي بىلىكتى، رەيتينگىسى تومەن وقۋ ورنىن بىتىرگەندەردىڭ ءبارىنىڭ بىردەي ساپاسىز بولۋى دا قيسىنعا كەلمەيتىن تۇسىنىك. الايدا، بۇل وزگەرىس وقۋ ورىندارىنىڭ  وقىتۋدىڭ تەحنيكالىق جانە ماتەريالدىق بازاسىن دامىتۋعا، وقىتۋشىلاردىڭ جاعدايىن جاقسارتۋعا، ستۋدەنتتەردىڭ جاتاقحاناسى مەن تاماقتانۋ جانە ت.ب. جاعدايلارىن دۇرىستاۋعا تۇرتكى بولارى انىق. 

بولاشاق ستۋدەنتتەر دە قۇجات وتكىزەردەن بۇرىن، تالداۋ جاساپ، رەيتينگىسى جوعارى وقۋ ورنىنا بارۋعا تىرىساتىن بولادى. بۇل ءوز كەزەگىندە اقىلى بولىمدە وقيتىن ستۋدەنتتەردىڭ قارجىسىنا جارىم-جارتىلاي سۇيەنىپ وتىرعان وقۋ ورىندارىنىڭ بيۋروكراتيالىقتان ارىلىپ، شىنايى جۇمىس ىستەۋىنە نەگىز بولۋى دا مۇمكىن. 

بۇل رەفورمانىڭ استارىندا، مەملەكەتتىك گرانتتاردى بۇرىنعىداي ۇلەستىرىپ، ءار ايماققا ءبولۋ ەمەس، كىمدە سۇرانىس بار، سوعان بەرۋ جوسپارى جانە تالاپتارعا ساي ەمەس وقۋ ورىندارىن جالعاستى جابۋدىڭ مۇمكىندىگى جاتىر. قازاقستان الەمدە حالىق سانىنا شاققاندا جوو ەڭ كوپ ەلدەردىڭ ءبىرى. الايدا، سانى كوپ بولعانىمەن، ساپالى وقۋ ورىندارى از. سول ءۇشىن تالاپتارعا ساي كەلمەيتىن وقۋ ورىندارىنىڭ جابىلعانى ۇلت ءۇشىن دە، مەملەكەت ءۇشىن دە قاجەت. دەسەدە، ايماقتارداعى وبلىس دەڭگەيىندەگى مەملەكەتتىك جانە جەكە مەنشىك وقۋ ورىندارىنا سالماق تۇسەرى انىق. الايدا، ولار ساپاسىن كوتەرىپ باسەكەلەستىككە قاتىسۋعا مۇمكىندىك تە الادى. ءتىپتى، وبلىستارداعى كەيبىر جوو الماتى، نۇر-سۇلتان سەكىلدى ءىرى  قالالارداعى كەيبىر وقۋ ورىندارىنان جاپدىقتالۋى دا، ءبىلىم دەڭگەيى دە جوعارى نەمەسە شامالاس كەلەدى. بۇل وقۋ ورىندارىن باسقارۋدىڭ ۇتىمدى مەنەدجمەنتىنىڭ ناتيجەسى. 

بۇل رەفورمادان سوڭ، جالعان جانە ساتىلاتىن ديپلومداردىڭ كوبەيۋى مۇمكىن بە، دەگەن سۇراق بولۋى مۇمكىن. سىبايلاس جەمقورلىقپەن شىرمالعان ەل بولعاندىقتان، ونداي كۇدىك پەن كۇماننىڭ بولۋى دا تابيعي. الايدا، بارلىق قۇقىقتى جوو وزىنە بەرىپ قويىپ، مينيسترلىك قاراپ وتىرمايدى. ول دا باسقارۋ، باقىلاۋ قىزمەتىن جۇرگىزەدى. سوندىقتان جالعان ديپلومدى سىرتتان بىرەۋدىڭ جاساپ كەتۋى قيىن، مۇمكىندىگى وتە تومەن. بىراق، سول جوو-نىڭ وزدەرى مۇددەلى بولىپ قالۋى مۇمكىن. ەگەر، "وقۋ ورنىنىڭ قارجىلىق جاعدايىن جاقسارتامىن", دەگەن ويمەن، مەكتەپ ءبىتىرۋشى تۇلەكتەردى كوپ قابىلداپ، ساپاعا ەمەس، سانعا باسا ءمان بەرىپ، ديپلوم الۋشىلاردىڭ قاراسىن كوبەيتسە، وندا بۇل ديپلومدى ساتۋدىڭ ءبىر "زاڭدى" جولى بولىپ، وقۋ ورىندارى باسشىلارىنىڭ اقىلسىز شەشەمىنىڭ ءبىرى رەتىندە زالالىن اكەلەدى. ويتكەنى، ساپاسىز مامانداردىڭ جۇمىسقا ارالاسۋى، ۋاقىتتىڭ وتۋىمەن سول وقۋ ورنىنىڭ مارتەبەسى مەن سەنىمىن تومەندەتىپ تىنارى انىق. 

قالاي بولماسىن، نەندەي رەفورما بولسا دا، ازاماتتاردىڭ، اسىرەسە، جاۋاپتى ادامداردىڭ بويىندا مەملەكەتشىلدىك قاسيەت بولماسا، ول رەفورمانىڭ قۇنى ويلاعاناي ناتيجە بەرمەسى شىندىق.  

قاستەر سارقىتقان

Abai.kz