جوق iزدەگەننiڭ، جول iزدەگەننiڭ جارىلقاۋشىسى - بۇگiندە جالعىز جارناما. ياعني جارنامالىق باسىلىمدار. راسىندا الدەقانداي iس باستاپ، وزiنە جار بولار قۇرال iزدەگەننiڭ ءبارi جارنامالىق باسىلىمدارعا جۇگiنەدi. ال مۇنداي باسىلىمنان ادامنىڭ باسىنا كەلە بەرمەيتiن مۇمكiندiكتەر تابىلادى. مۇنداي باسىلىم جولسىزعا جاڭا جول باستاپ، ەپسiزدiڭ الدىنان ايقارا ەسiك اشىپ بەرەدi. بiراق... ول ەسiك... «كiم اللادان قورىقسا، اللا وعان شىعار جول پايدا قىلادى. جانە ونى ويلاماعان جەردەن ريزىقتاندىرادى» دەپ قاسيەتتi قۇران كارiمدە (قۇراننىڭ «تالاق» سۇرەسi, 2-3-اياتتار) جازىلعانداي، بەيكۇنا الەمگە ەنگiزەر ەسiك بولماۋى مۇمكiن. ول ىلعي دا ءتۇزۋ جولمەن وكiنiشسiز ومiرگە باستار جول بولا بەرمەيتiنi دە انىق. شىن مانiندە ولاردىڭ دەنi - كوبiنەسە ادام بويىنداعى قاجىر-قايرات پەن كۇش-جiگەردi, اقىل مەن ەستi, يماندى ناپسiگە جەڭدiرiپ، نۇردى جوعالتاتىن ازعىرۋشى قۇبىلىس. وسىعان كوز جەتكiزۋ ءۇشiن، البەتتە مىنا بiر جارنامالىق باسىلىمنىڭ كەزەكتi سانىنا، شيماي-شاتپاق بەتiنە كوز سالىپ كوردiك.

العاشقى جارنامانىڭ ءوزi جاقسىلىقتىڭ ۇندەۋشiسi بولماعان

جوق iزدەگەننiڭ، جول iزدەگەننiڭ جارىلقاۋشىسى - بۇگiندە جالعىز جارناما. ياعني جارنامالىق باسىلىمدار. راسىندا الدەقانداي iس باستاپ، وزiنە جار بولار قۇرال iزدەگەننiڭ ءبارi جارنامالىق باسىلىمدارعا جۇگiنەدi. ال مۇنداي باسىلىمنان ادامنىڭ باسىنا كەلە بەرمەيتiن مۇمكiندiكتەر تابىلادى. مۇنداي باسىلىم جولسىزعا جاڭا جول باستاپ، ەپسiزدiڭ الدىنان ايقارا ەسiك اشىپ بەرەدi. بiراق... ول ەسiك... «كiم اللادان قورىقسا، اللا وعان شىعار جول پايدا قىلادى. جانە ونى ويلاماعان جەردەن ريزىقتاندىرادى» دەپ قاسيەتتi قۇران كارiمدە (قۇراننىڭ «تالاق» سۇرەسi, 2-3-اياتتار) جازىلعانداي، بەيكۇنا الەمگە ەنگiزەر ەسiك بولماۋى مۇمكiن. ول ىلعي دا ءتۇزۋ جولمەن وكiنiشسiز ومiرگە باستار جول بولا بەرمەيتiنi دە انىق. شىن مانiندە ولاردىڭ دەنi - كوبiنەسە ادام بويىنداعى قاجىر-قايرات پەن كۇش-جiگەردi, اقىل مەن ەستi, يماندى ناپسiگە جەڭدiرiپ، نۇردى جوعالتاتىن ازعىرۋشى قۇبىلىس. وسىعان كوز جەتكiزۋ ءۇشiن، البەتتە مىنا بiر جارنامالىق باسىلىمنىڭ كەزەكتi سانىنا، شيماي-شاتپاق بەتiنە كوز سالىپ كوردiك.

العاشقى جارنامانىڭ ءوزi جاقسىلىقتىڭ ۇندەۋشiسi بولماعان

جالپى جارناما - تاۋاردىڭ يا قىزمەتتiڭ بiر ءتۇرiن قوعامنىڭ جەكە تۇلعالارىنا تەلۋ نەمەسە اۋديتوريانىڭ سوعان مۇقتاجدىعىن، قاجەتتiگiن وياتۋعا ىقپال ەتۋ ماقساتىندا بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارى ارقىلى بۇقارامەن اقىلى تۇردە بايلانىسۋ ءتۇرi. ونىڭ تاريحى سوناۋ بiزدiڭ جىل ساناۋىمىز باستالعان العاشقى عاسىردان تامىر تارتادى. العاشقى جارناما تۇرiكتەردiڭ ەفەس قالاسىنداعى ءمارمارلi داڭعىلىندا iلiنگەن جەزوكشەلەر ءۇيiنiڭ جارناماسى بولاتىن دەلiنiپتi كەيبiر ماعلۇماتتاردا. مۇنداعى جارنامالىق پليتادا جۇرەك تارiزدەس سىزىق بويىندا سول اياعىمەن جەزوكشەلەر ءۇيiن نۇسقاعان ايەلدەر بەينەلەنگەن.

سول سەكiلدi جارنامالىق ۇندەۋلەر ەگيپەتتە دە بولعان. وندا قۇلدار ساۋداسى مەن باسقا دا ۇسىنىلاتىن قىزمەت تۇرلەرiن بەلگiلەيتiن سۋرەتتەر قابىرعاعا پاپيرۋسپەن سالىنىپ، كوز تارتاتىن بولعان. سوعان قاراماستان، جارنامانىڭ دامۋ تاريحى ريمنەن باستاۋ الادى دەيدi الەۋمەتتانۋشىلار. ەرتەدەگi ريمدە قولجازبا گازەتتەرمەن قوسا، ارنايى ساۋدا-ساتتىق جارناماسى جاريالانعان اقپاراتتىق قابىرعالار - «البۋمستار» بولعان. قابىرعا «البۋمسى» تiگiنەن بiرنەشە باعانعا ءبولiنiپ، اق تۇسكە اكتەلەدi دە، ونىڭ ۇستiنە پۋرپۋرا بوياۋىمەن ءارتۇرلi ساتىلۋ تاۋارلارى مەن ويىن-ساۋىقتىق قىزمەت ءتۇرiنiڭ بەلگiلەرi سالىنىپ وتىرعان.

وسىلايشا كورنەكi, سىرتقى جارناما تۇرiنەن باستالعان جارناما كەلە-كەلە دامىپ، ءارتۇرلi سالاعا ءبولiندi. ايتالىق، كورنەكi ترولدار، بيلبورد، سۋپەرسايت، سيتيلايت، براندماۋەر، ستريرتلاين، بيزنەس-كارتا، پريزماترون، اقپاراتتىق نۇسقاۋ، ت.ب. ونىڭ سىرتىندا ينتەرنەت-جارناما، ترانسپورتتىق، تiكەلەي پوشتالىق-تاراتۋ جارناماسى، ۆيرۋستى جارناما (قۇلاقتان-قۇلاققا), جاسىرىن جارناما، تەلەۆيزيالىق، راديولىق جانە باسپالىق جارناما بولىپ بولiنە بەردi. وسىنىڭ iشiندە بiز اڭگiمە ەتكەلi وتىرعان باسپا تۇرiندەگi جارناما انگليادان باستاۋ الدى. 2007 جىلى الەم جارناما دۇنيەسiنiڭ 530 جىلدىعىن اتاپ ءوتتi. ويتكەنi, بۇگiنگە دەيiن بۇزىلماي جەتكەن دەرەك بويىنشا العاشقى جارنامالىق باسپا ءونiمi 1477 جىلى انگليادا باسىلىپ شىققان. ول دۇعا كiتابىنىڭ جارناماسى بولاتىن. ال العاشقى جارناما اگەنتتiگi 1841 جىلى قۇرىلدى. جۇمىرتقادان ءجۇن قىرقا بiلگەن امەريكالىق كاسiپكەر ۆولني پالمەر فيلادەلفيدەگi باسىلىمدارعا جارنامالار ۇسىنىپ، ونىڭ اربiرiنەن گازەت بەتiنەن الار شارشى الاڭى ءۇشiن 25 پايىزدىق مولشەردە كوميسسيالىق وتەماقى الىپ وتىرعان.

كەڭەستiك جارنامالار كۇلكi شاقىراتىن

كەڭەستiك داۋiردە جارنامانىڭ دەنi ساياسي سيپاتتا بولدى. ياعني، ول كەزدەگi جارنامالار - نەگiزiنەن پارتيانىڭ ۇگiت-ناسيحاتتارى. ودان كەيiن البەتتە جوسپارلى ەكونوميكالىق جاعدايدىڭ جاي-جاپسارى. «پالەن قويدان تۇگەن قوزى الدى، پالەن ەگiستiكتەن تۇلەن استىق جينالدى» دەگەن سىقىلدى كوپشiلiكتi جەلپiندiرۋ، ۇمتىلدىرۋ ماقساتىنداعى جارنامالاردىڭ شىن مانiندە شىندىعى مەن جالعانىن ەشكiم ايىرىپ جاتپادى. الايدا كسرو-دا iشiنارا كوممەرتسيالىق جارناما دا ۇشىراسىپ وتىردى. سونىڭ بۇگiنگە جەتكەن كوپ تارالعان ەڭ بەلگiلi ءتۇرi - «اەروفلوت ۇشاقتارىمەن ۇشىڭىزدار!» دەگەن جارناما. بۇل لوزۋنگتىڭ كوممەرتسيالىق سيپاتىنان گورi يرونيالىق جاعى باسىم بولدى دەيدi كوزi كورگەندەر. ارينە، بۇل - شىندىق. ويتكەنi ول داۋiردە اۋە جولىمەن تاسىمالداۋ قىزمەتiن iسكە اسىراتىن اەروفلوتتان باسقا مەكەمە بولعان ەمەس. ال سونشاما جارنامالانعان اەروفلوتتىڭ باسەكەلەسi باسقا اۋە تاسىمالى كومپانيالارى ەمەس، اۆتوكولiكتەر مەن تەمiرجول كولiكتەرi عانا بولاتىن... بۇگiن شە؟..

بۇگiندە بۇل سالادا باسەكە دە، باقتالاس تا كوپ. سوندىقتان ونىڭ جارناماسى دا جەتكiلiكتi. جارنامالاردىڭ سيقى بۇرىنعىدان مۇلدە بولەك. الايدا، جارناما گازەتiنiڭ بەتتەرiنە ۇڭiلگەندە بiزدi الاڭداتاتىنى ول ەمەس - كوز الدىمىزدا ادامزات قاۋىمىنىڭ كۇناھارلار مەكەنiنە اينالىپ بارا جاتقاندىعى.

قانداي قوعامدا ءومiر ءسۇرiپ وتىرمىز؟

كۇنا - مۇسىلمان بالاسى ءۇشiن اللادان ايان بولىپ جەتكەن قۇران كارiم مەن مۇحاممەد پايعامبار (س.ع.س.) ايتىپ قالدىرعان حاديستەر بويىنشا تىيىم سالىنعان، حارام بولعان نارسەلەر. كۇناھار - شاريعات زاڭىن قاپەرگە الماستان، كۇنا سانالعان ارەكەتتەرگە بوي ۇرعاندار.

مۇحاممەد پايعامباردىڭ كۇيەۋ بالاسى حازiرەتi اليگە ايتقان اقىل-كەڭەسiنە جۇگiنسەك، ادامنىڭ كوزi بەس جاعدايدا نۇرلاناتىن كورiنەدi. ياعني «قاعباعا (مەشiتكە) كوپ قاراعاندا; قۇران كiتاپتى كوپ وقىعاندا; وقىمىستى، عالىمنىڭ جۇزiنە قاراپ وتىرىپ، ولارمەن سۇحبات جاساعاندا; اتا-انانىڭ جۇزiنە مەيiرلەنە قاراعاندا جانە اعىپ جاتقان سۋعا قاراعاندا ادامنىڭ كوزi ەرەكشە نۇرلانادى» دەيدi حاديس. مۇنىڭ ءمانi, البەتتە، ادام وسىنداي قايىرلى iسكە نازار سالسا، كوڭiلi تازارىپ، كوزi نۇرلانادى دەگەندi بiلدiرسە كەرەك. ال حات-حابار الىسۋ ءۇشiن ينتەرنەت بەتiن اشقاندا نەمەسە جارنامالىق باسىلىمدارعا كوز جۇگiرتكەندە كوڭiلدiڭ تازارۋى، كوزدiڭ نۇرلانۋى بىلاي تۇرسىن، بويىمىزداعى ۇيات اتتى دۇلەي وتتىڭ جالىنىنا كۇيەتiنiمiز جاسىرىن ەمەس قوي. جالپى ينتەرنەتتi يا جارناما گازەتتەرiن اكەلi-بالالى، اعالى-قارىنداستى بولىپ قاتار وتىرىپ بiرگە قاراۋ، وقۋ مۇمكiن بە؟..

اڭگiمەنi جارناما گازەتتەرiندەگi كوڭiل كوتەرۋ، ماسايراۋ ءۇشiن اقىلى تۇردە ءوزiن ۇسىناتىن جارناما بەرۋشiلەردەن باستالىق:

«ترەبۋيۋتسيا دەۆۋشكي نا ۆ/و رابوتۋ»، «دەۆۋشكا يششەت رابوتۋ»، «اسەما - ۋحوجەننايا، ستروينايا، مولودايا، ب/ي»، «ادينا ي بايان، ستروينىە دەۆۋشكي ۆ پارە. جدۋت زۆونكوۆ وت سوليدنىح رابوتاداتەلەي، ب/ي»، «باربارا، اككۋراتنايا مەتيسكا 18 لەت، س حوروشيم، تونكيم چۋۆستۆوم يۋمورا، ۋكراسيت ۆاش ودينوكي دوسۋگ، ليش ۆاش ودين زۆونوك، بەز ينتيما، پريبليزيت ۆاس ك ۆوروتام رايا. جدۋ زۆونكا وت ۆاس»، «مادينا، بيزنەس-لەدي يششەت سوستوياتەلنىح كليەنتوۆ»، «انارا، 26 لەت، پرەدوستاۆليايۋ ۆسە ۆيدى نەتراديتسيوننىح ۋسلۋگ» نەمەسە «پارەن يششەت رابوتۋ ۋ دام»، «مۋجچينا - دامام، رەلاكس، تەلو سپورتيۆنوە، ب/ي»، «مۋجچينا ينتەرەسنىي ۆ سفەرە دوسۋگا، ب/ي»، «پارەن دليا مۋجچين»، «پارەن دليا دام»، ت.ب.

بۇل سىقىلدى جارنامالاردىڭ بۇگiندە قۇپياسى جوق. ءبارiنiڭ دە كوكسەگەنi زيناقورلىق ەكەنi ايتپاسا دا ايان. سونداي حالگە كەلدiك تە. ال زيناقورلىق، ياعني نەكەسiز كوڭiل قوسۋ اسىل دiنiمiز بويىنشا جازاسى اۋىر كۇنالاردىڭ بiرi ەمەس پە؟ بۇل تۋرالى: «زيناقور ايەل مەن ەردiڭ اربiرiنە ءجۇز دۇرەدەن سوعىڭدار. ەگەر اللاعا، احيرەت كۇنiنە سەنسەڭدەر، ولارعا جۇمساقتىقتارىڭ ۇستاماسىن»، - دەلiنiپتi قۇران كارiمنiڭ «نۇر» سۇرەسiنiڭ 2-اياتىندا. زينا جاساۋ ماقساتىندا جاسىرىن دوس تابۋ (يتتيھازۋ اھدان) حارام سانالعان قۇراندا («نيسا»، 4/25; «مايدا»، 5/5) تiپتi زينا جاساۋ بىلاي تۇرسىن، وعان جاقىنداۋعا دا تىيىم سالىنعان. («زيناعا جاقىنداماڭدار، ويتكەنi بۇل بۇزىقتىق - ەڭ جامان جول»، «يسرا» سۇرەسi, 32-ايات.) سول سەكiلدi جاراتقان يە قۇران كارiمنiڭ «نۇر» سۇرەسiنiڭ 33-اياتىندا: «ۇيلەنە الماعاندار، اللا ءوز كەڭشiلiگiمەن بايىتقانعا دەيiن، (تەرiس جولدان) وزدەرiن تازا ۇستاسىن» دەپ مۇسىلمان بالاسىن بويدى تازا ساقتاۋعا شاقىرعان. ال پايعامبارىمىز مۇحاممەد (س.ع.س.): «ماعان مىنا ەكi نارسەدە: ەكi جاقتىڭ اراسىنداعى تiل مەن ەكi اياقتىڭ اراسىنا (زينا جاساماۋعا) كەپiلدiك بەرسەڭدەر، مەن دە سەندەرگە جانناتقا باراتىندارىڭا كەپiلدiك ەتەمiن» - دەۋ ارقىلى ادامعا ازاپ ءناپسiنi تىيا بiلمەگەندiكتەن بولاتىنىن اڭعارتقان.

جالپى، ءناپسi - ادامدى ورعا جىقتىراتىن ادامنىڭ ءوز بويىنداعى اجداھا. ايگiلi ءتورت حاليفانىڭ بiرi ءالي يبن ءابۋ ءتالiپ (ر.ا.) ءوزiنiڭ ريۋاياتىندا: «ەڭ قورقىنىشتىسى - ناپسiگە يە بولماۋ. ءناپسiنiڭ جەتەگiندە كەتۋ - ادامدى اقيقاتتان الىستاتىپ، احيرەتتi ۇمىتتىرادى»، - دەپ جازعان. ال بiزدiڭ جارنامالىق باسىلىمدارىمىز بۇگiنگi ادام بالاسىنىڭ اقيقاتتان الىستاپ، احيرەتتi ۇمىتقانىن كورسەتەدi. ونىڭ تاعى بiر مىسالى رەتiندە جارناماشىل قۇقىق قورعاۋشىلاردى ايتۋعا بولادى. ماسەلەن، «اگەنستۆو... زاششيتا ۆاشيح ينتەرەسوۆ ۆ سۋدە» دەيدi بiر جارناما. مۇندايلار، ارينە، «قانداي جاعداي بولماسىن، سەنiڭ ءسوزiڭدi سويلەپ، سەنiڭ مۇددەڭدi قورعايمىن» دەگەن پرينتسيپتi ۇستانادى. بۇل - انىعى راس-وتiرiگiنە قاراماستان، سەنi جاقتاپ، كۋاگەرلiك ەتiپ شىعامىن دەۋ. ال كۋاگەرلiك ماسەلەسi بويىنشا قۇران كارiم نە دەيدi? «كۋاگەرلەر كۋاعا شاقىرىلعاندا باس تارتپاسىن» دەيدi «باقارا» سۇرەسiنiڭ 282-اياتى. سول سياقتى: «ءاي، مۇمiندەر! ادiلدiكتە مىقتى تۇرىپ، وزدەرiڭنiڭ، اكە-شەشەلەرiڭنiڭ جانە جاقىندارىڭنىڭ زيانىنا بولسا دا، ول باي نەمەسە كەدەي بولسا دا اللا ءۇشiن ايعاق بولىڭدار. ويتكەنi, اللا ەكەۋiنە دە تىم جاقىن. ەندەشە ادiلدiك iستەۋدە ناپسiگە ەرمەڭدەر. ەگەر وتiرiك كۋالiك بەرسەڭدەر نەمەسە كۋالiكتەن باس تارتساڭدار، ونىڭ دا جازاسى بار» دەلiنiپتi «نيسا» سۇرەسiنiڭ 135-اياتىندا. ال جالپى وتiرiك ايتىپ، جالعان سويلەۋدiڭ كۇنا ەكەنi قۇراننىڭ 167 جەرiندە ەسكەرتiلگەن.

سوعان قاراماستان، كۇناھارلىقتىڭ قانىمىزعا سiڭiپ كەتكەنi سونداي، سوتتا جالعان سويلەپ اقشا تابۋدى ادەتكە اينالدىرعان اگەنتتiكتەر كوپ. سوندا زاڭگەرلەردiڭ اقشا تولەگەننiڭ ءسوزiن سويلەپ كەتە بەرەتiنi بولسا، بۇقارا حالىق كiمگە سەنۋi كەرەك؟ اقتى - اق، قارانى - قارا دەپ، شىندىقتى عانا ايتۋدى، تەك قانا شىنشىلدىقتى پارمەن ەتكەن يسلامدا اقتى قارالاپ، قارانى اقتاپ شىعۋ ادام بالاسى ءۇشiن كۇنا سانالاتىنى انىق قوي. ال اقشا تولەگەننiڭ ىعىنا جىعىلاتىن پروكۋرور مەن ادۆوكات سوندا ادام ەمەس پە؟ ولار... دiنسiز بە؟

اگەنتتiكتەرگە قاتىستى تاعى بiر مىسال، قۇجات دايارلاۋ جونiندە. «اگەنستۆو پوموجەت بىسترو وفورميت ليۋبىە دوكۋمەنتى» دەيدi جارناما. «بىسترايا رەگيستراتسيا، پەرەرەگيستراتسيا، ليكۆيداتسيا توو، يپ»... دەيتiندەر تاعى بار. جەڭ ۇشىنان جالعاسقان سىبايلاستىقتىڭ كوكەسi وسى ەمەس پە؟! «قىزمەت ءتۇرiنiڭ كەز كەلگەنiن ليتسەنزيالاپ بەرەمiن، ياعني زاڭداستىرىپ بەرەمiن»، «كەز كەلگەن مۇلiكتi زاڭداستىرىپ بەرەمiن» دەگەندەر شە؟.. زاڭسىز نارسەنi قيسىنىن تاۋىپ زاڭداستىرىپ الا الاتىن بولساق، وندا بiز قانداي قوعامدا ءومiر ءسۇرiپ وتىرمىز؟

«بال اشۋ - شايتاننىڭ iسi»

ارينە، مۇنىڭ كوبi - جالعان جارناما. جالعان جارناماعا شاريعات تا، رەسپۋبليكامىزدىڭ زاڭدارى دا قاتاڭ تىيىم سالادى. سوعان قاراماستان، «يگiلiكتە iلەسۋشi بولعاننان جاماندىقتا جەتەكشi بولۋدى» وڭاي كورەتiن، الداپ سوعىپ، اقىسىن الاتىن اگەنتتiكتەر ارسىزدىقتاردىڭ كورنەۋiن دە، كومەسiن دە قارۋ ەتiپ، ايىلىن جىيار ەمەس.

كەلەسi جارناماعا كوز سالالىق: «تiل-كوزدەن تازارتىپ، جول اشامىن»، «دۋادان، تiل-كوزدەن، قارعىستان تازارتامىن، جول اشامىن، الداعى كۇنiڭدi بولجاپ بەرەمiن» دەيدi تاعى بiرi. ال پايعامبارىمىز مۇحاممەد (س.ع.س.): «كiم جۇلدىزداردان السا، سول سيقىردان الدى»، «كiم كورiپكەلدiڭ الدىنا بارىپ، ودان بiر نارسە سۇراسا جانە ونىڭ ايتقانىنا سەنسە، وندا ونىڭ نامازى قىرىق كۇنگە دەيiن قابىل بولمايدى»، «كiم تۇيiنشەك ءتۇيiپ وعان ۇرلەسە، ول سيقىر جاسادى (دۋالادى). كiم سيقىر جاساسا، ول اللاھقا ورتاق قوستى»، - دەيدi حاديستە. ال اللاعا ورتاق قوسۋ - شيرك، ياعني ول كۇنانiڭ كۇناسi.

بۇعان قاتىستى قۇران اياتتارى دا بار: «...سيقىرشى قايدا بارسا دا قۇتىلمايدى» («تا-حا» سۇرەسi, 69-ايات). «...مۇسا ايتتى: «بۇل كەلتiرگەندەرiڭ سيقىر، كۇدiكسiز، اللاھ ونى بۇزادى. راسىندا، اللاھ بۇزاقىلاردىڭ iسiن جوندەمەيدi»، - دەدi» («يۋنۋس» سۇرەسi, 81-ايات). بۇدان گورi «مايدا» سۇرەسiنiڭ 90-اياتىندا انىق جازىلعان: «ءاي، مۇمiندەر! اراق سياقتى ماس قىلاتىن iشiمدiكتەر iشۋ، قۇمارپازدىق ويىندار ويناۋ، پۇتتارعا سىيىنۋ، شوپتەرمەن بال اشۋ - شايتان iسiنە ەرگەن حارام iس». ال شىندىعى - «كوكتەر مەن جەردەگi كومەستi (عايىپتى) اللاھتان باسقا ەشكiم بiلمەيدi...» («ان-نامل» سۇرەسi, 65-ايات), «كومەستiڭ (عايىپتىڭ) كiلتتەرi ونىڭ جانىندا. ونى ول ءوزi عانا بiلەدi...» («ال-انعام» سۇرەسi, 59-ايات). ياعني، بالگەر، قۇمالاقشى ەمەس، ءبارiن بiر اللا بiلەدi. ويتكەنi, ءبارi اللاعا عانا ايان.

ارىقتاتۋ، پيلينگ، تاتۋاج، اۆتوزاگار، ۆيجاز، ليمفودرەناج، اپپاراتپەن تەرiنi تارتىپ جيىرۋ، دەپيلياتسيا، بەت پەن دەنە تەرiسiن جاسارتۋ، ەرiندi ۇلكەيتۋ، كiرپiكتi حيميالىق جولمەن قايىرۋ، مانيكيۋر، پەديكيۋر، فيگۋرانى رەتتەۋ، فوتواعارتۋ... بۇلار - كوپشiلiكتi, اسiرەسە ايەلدەر قاۋىمىن سىرتقى ءسان ءۇشiن ءوزiن قۇربان ەتۋگە ۇندەيتiن جارنامالار. بۇل جارنامالارعا سەنسەڭiز: ءتۇرiڭiز وزiڭiزگە ۇناماسا - ءبارiن جاساپ، وزگەرتۋگە بولادى-مىس... تiپتi «شيكارنىە نوركوۆىە رەسنيتسى»، «وتدەلەنيە كوسمەتيچەسكوي پلاستيچەسكوي حيرۋرگي لدتس پروۆوديت وپەراتسي پو كوررەكتسي ۆەك، ۋشەي، نوسا، فيگۋرى، پودتياجكە ليتسا، مامموپلاستيكە - ۋۆەليچەنيە ي ۋمەنشەنيە گرۋدي، رەستيلاين، ديسپورت ي در.» دەلiنiپتi تاعى بiر جارنامادا. ال ادام بالاسىن ءساندi كيiنiپ، جيناقى جۇرۋگە ۇندەگەن يسلام مۇندايدى قۇپتاي ما؟ «ءمۇمiننiڭ iسi قانداي عاجاپ! ونىڭ قاي iسi بولماسىن قايىرلى. الايدا، بۇل مۇسىلماننىڭ عانا ماڭدايىنا بۇيىرعان. ول جاقسىلىققا تاپ بولسا، بiردەن شۇكiرشiلiك ەتەدi. بۇل وعان قايىرلى. ەگەر ول قانداي دا بiر قيىندىققا تاپ بولسا، دەرەۋ سابىرلىلىق تانىتادى، بۇل دا وعان قايىرلى» دەلiنiپتi قۇراننىڭ «بۋحاري»، «زەكەت» سۇرەلەرiندە. ياعني، اللانىڭ وزiنە بەرگەن جاقسىلىعى ءۇشiن شۇكiر ەتiپ، العىسىن بiلدiرگەن پەندەگە اللا دا رازى بولعاندىقتان، بۇل iسi ونى ساۋاپقا كەنەلتەدi. جاراتۋشى يە ادام بالاسىنىڭ استامشىلىقپەن ءوزiنiڭ ءتۇرiن، بويىن جاساندى جولمەن وزگەرتۋiن قالامايدى. مۇسىلماننىڭ باستى قاعيداسى - «جاراتقانعا شۇكiرشiلiك»، «بەرگەنگە قاناعات» بولۋعا تيiس!

سايرانقۇمارلىق سانامىزدى جايلاپ بارادى

جارنامالىق باسىلىمداردا بەلەڭ الىپ كەتكەن تاعى بiر ماسەلە - پايىزدىق وسiممەن اقشا بەرۋ. قارجىلىق داعدارىستىڭ كەسiرi تيدi مە، كiم بiلسiن، «دەنگي پود %» دەگەن جارناما بۇگiندە گازەتتiڭ كەز كەلگەن نومiرiنەن كوپتەپ كەزدەسەدi. بۇل تۋرالى قۇران كارiمنiڭ «باقارا» سۇرەسiنiڭ 276-278- اياتتارىندا: «اللا ءوسiمدi جويادى دا، ساۋدانى ارتتىرادى. ءارi اللا بارلىق قارسى كەلۋشi كۇناھارلاردى جاقسى كورمەيدi. اللادان قورقىڭدار. وسiمنەن قالعان الاسىلارىڭدى قالدىرىڭدار»، - دەلiنگەن. سونىمەن قاتار: «ءاي، مۇمiندەر! ءۇستi-ۇستiنە ءوسiم جەمەڭدەر! اللادان قورقىڭدار!» دەيدi اللا «ءالي عيمران» سۇرەسiنiڭ 130-اياتىندا. پايىزدىق وسiممەن اقشا بەرۋگە دە، الۋعا دا يسلام تۇبەگەيلi تىيىم سالادى.

تاعى بiر ايتا كەتەر ماسەلە، «ەليتنايا ساۋنا «اك وردا»، «نە پارسيا نا رابوتە - پارسيا ۆ الەكسەەۆسكيح بانياح»، «ساۋنا «القۋات»، «ساۋنا «دەمالىس»، ت.ب. حاۋىزدار مەن ءتۇرلi تويحانا، مەيرامحانالار، كوڭiل كوتەرۋ، دەمالۋ ورىندارى قاپتاپ كورسەتiلگەن جارناما گازەتi سول گازەتتi تۇتىنىپ جۇرگەن بۇگiنگi قوعامىمىزدىڭ ويىنپازدىققا، ساۋىقشىلدىققا، قۇمارپازدىققا، ەڭ سوڭى ىسىراپشىلدىققا بوي الدىرىپ كەتكەنiن ايعاقتايدى. شىن مانiندە ىسىراپشىلدىق - مۇسىلمان بالاسى ءۇشiن قاسيەتسiزدiك. «ىسىراپ ەتپەڭدەر، كۇدiكسiز اللا ىسىراپ ەتۋشiلەردi جاقسى كورمەيدi» دەيدi بۇل تۋرالى قۇران كارiمنiڭ «انعام» سۇرەسiنiڭ 141-اياتىندا. سول سياقتى: «ءاي، ادام بالاسى! ءاربiر قۇلشىلىق ورنىنا زەينەتتەرiڭدi الىڭدار، كيiنiڭدەر جانە iشiپ، جەڭدەر. تەك ىسىراپ ەتپەڭدەر!» («اعراپ»، 31-ايات), «ىسىراپقورلار - شايتاننىڭ تۋىسى. ال شايتان راببىعا وتە قارسى» («Iسرا»، 27-ايات) دەگەن جولدار دا بار. دەمەك، ىسىراپشىلدىق - قايىرسىز نارسە. ال نە قايىرلى دەسەڭiز، «ادام مارتەبەسiن كوتەرۋدiڭ جولى كۇنادان قاشۋ. اللاھتان قورقاتىن ادامنىڭ بەلگiسi تىيىم سالىنعان نارسەلەردەن ساقتانۋ بولىپ تابىلادى» دەيدi حاديس. سول سەكiلدi دانا اباي دا اقىلدىعا يمان پارىز ەكەنiن ەسكەرتەدi. ال «يماندى ادامعا عيبادات پارىز» (اباي).

ءسوز سوڭى

اعارىپ اتقان ءاربiر تاڭ بiزگە: «ەي، ادام بالاسى! مەن سەنiڭ جاڭا كۇنiڭمiن ءارi كۋاگەرiڭمiن» دەيتiن كورiنەدi. جاراتۋشى يە ادام بالاسىنىڭ iزگiلiگi مەن امالدارىن سىناۋ ماقساتىندا ءومiر مەن ءولiمدi جاراتقانىنا يلانساق، البەتتە كۇنا سانالعان iستەردەن بويدى اۋلاق ۇستاپ، انادان پاك تۋعان بولمىسىمىزدى، جۇرەگiمiزدi شاما-شارقىمىزشا ساقتاۋعا، جاماندىقتان قورعاپ وتۋگە تيiسپiز! ويتكەنi, حاديستە جازىلعانداي، كۇلiپ كۇنا iستەگەن قايتكەندە دە جىلاپ توزاققا كiرەدi. «ول كۇنi مال دا، بالالار دا پايدا بەرمەيدi. تەك اللاعا دەگەن يمان، تازا جۇرەك قانا پايدا بەرەدi» («شۋعارا»، 88-89). ال ءاۋ باستا جاماندىققا ۇندەۋدەن باستالعان جارناما، ياعني جارنامالىق باسىلىمدار قايتكەندە دە جۇماققا اپارار جولدى كورسەتۋشi ەمەس. ول بۇگiندە بەينە «كۇناھارلار مەكەنi».

ءنازيرا بايىربەك

«استانا اقشامى» گازەتى