ۆينياۆسكي ءۇشىن كىم كۇرەسەدى، نە ءۇشىن كۇرەسەدى؟ بۇل سۇراق بۇگىن توتەسىنەن قويىلۋى كەرەك. «ەلگە وزگەرىس كەرەك، توڭكەرىس كەرەك، ونسىز كۇنىمىز قاراڭ» دەپ جۇرگەن بۇگىنگى وپپوزيتسيا «سەركەلەرىنىڭ» ءبىرى - ەل ىشىنە جىك سالماق بولعانى ءۇشىن قاماۋعا الىنىپ تەرگەلىپ جاتقان يگور ۆينياۆسكيدى قورعاۋ جونىندە ارنايى كوميسسيا قۇرىلىپ، سوناۋ ەۋروپانى شۋىلداتىپ جاتقان كەزدە ءبىزدىڭ ءۇنسىز قالعانىمىز جاراماس دەپ تاپتىق.

ۆينياۆسكي ءۇشىن كىم كۇرەسەدى، نە ءۇشىن كۇرەسەدى؟ بۇل سۇراق بۇگىن توتەسىنەن قويىلۋى كەرەك. «ەلگە وزگەرىس كەرەك، توڭكەرىس كەرەك، ونسىز كۇنىمىز قاراڭ» دەپ جۇرگەن بۇگىنگى وپپوزيتسيا «سەركەلەرىنىڭ» ءبىرى - ەل ىشىنە جىك سالماق بولعانى ءۇشىن قاماۋعا الىنىپ تەرگەلىپ جاتقان يگور ۆينياۆسكيدى قورعاۋ جونىندە ارنايى كوميسسيا قۇرىلىپ، سوناۋ ەۋروپانى شۋىلداتىپ جاتقان كەزدە ءبىزدىڭ ءۇنسىز قالعانىمىز جاراماس دەپ تاپتىق.

يگور ۆينياۆسكي، ۆلاديمير كوزلوۆ،  تاعىسىن تاعى «وۆا-ەۆالار»... ءبىزدىڭ دەموكراتيالىق قوعام ءۇشىن «كۇرەسىپ» جۇرگەن قايراتكەرلەرىمىز... كۇلكىم كەلەدى. سوندا ولار، شىنىمەن دە، ءوز ەرتەگىلەرىنە وزدەرى سەنە مە؟! قايداعى بىرەۋلەرگە نامىسىن جىرتقىزىپ قويىپ، قاراپ وتىراتىنداي قازاقتان ۇل تۋماپ پا! ءوز ىشىمىزدەگى ورىسشىلدار، ماڭگۇرتتەر قازاق ۇلتىنىڭ ماسەلەسىن سولار شەشىپ بەرەتىندەي جالباقتاپ، داۋرىعىسىپ، سولار ءۇشىن ءبىر ءبىرىنىڭ بەتىن تىرناپ، جاعاسىن جىرتىپ جۇرگەنى جانعا باتادى. شىنىمەن دە، ولار ءبىر اۋىز قازاقشا بىلمەيتىن، ەشقاشان قازاق ۇلتىنىڭ مۇددەسىن كوتەرىپ كورمەگەن يگور ۆينياۆسكيدى تانىماي ما؟ مەنىڭ ويىمشا، تانيدى، ونىڭ كىم ەكەنىن دە بىلەدى. ي.ۆينياۆسكيگە جەل بەرەتىن كۇشتەر ولاردى دا ساتىپ العان ءتارىزدى. باياعىدا. مەن بۇكىل وپپوزيتسيانى جاماندايىن دەپ وتىرعان جوقپىن. ورەلەرى جەتكەنشە ءىس جاساپ، سانالارى جەتكەن جەردەن كورىنىپ ءجۇر. ودان ارتىقتى تالاپ ەتۋدىڭ قاجەتى دە جوق  ولاردان. وپپوزيتسيا دا قازاققا، قازاق ۇلتشىلدارىنا، قازاققا جانى اشيتىندارعا ەمەس، ورىستىلدىلەرگە ارقا سۇيەۋ ارقىلى حالىقتان الشاقتاپ كەتتى. اسىرا ايتتى دەسەڭىز، تىڭداڭىز. ءبىز ءسوز ەتكەلى وتىرعان جايتتار كۇنى كەشە عانا بولعان.
داۆيد گانەلين. پاۆلودار وبلىسى اكىمىنىڭ قولىنان ماقتاۋ قاعازىن العان قادىرلى ۇستاز. پاۆلودارداعى ءورىستىلدى قاۋىمنىڭ بەتكەۇستار زيالىلارىنىڭ ءبىرى. وبلىستىق، قالالىق گازەتتەردە مەملەكەتتىگىمىزگە قاتىستى اندا-ساندا «ماڭىزدى» ماسەلەلەر كوتەرىپ تۇرادى. ونىڭ سوڭعى رەت كوتەرگەن ماسەلەسى بارلىق مەكتەپتەردە تاڭەرتەڭ ءانۇراننىڭ ايتىلۋى جايلى ەدى. قازاق ەلىنىڭ ءانۇرانىنا شاكىرتتەرىنىڭ تىلدەرى كەلمەي تۇرعانى جانىنا قاتتى باتادى ەكەن. وقۋشىلاردى بۇلاي قورلاۋعا بولمايدى. اشىنعان ۇستاز شاكىرتتەرىن قورعاۋ ءۇشىن قولىنا قالام الىپ، ءانۇراندى جەردەن-الىپ جەرگە سالىپتى. ءانۇران ايتقان كەزدە ەرجەتىپ قالعان ەر بالالاردىڭ قوزىپ كەتەتىنىن، الدىندا تۇرعان مينيۋبكاداعى مۇعالىم ءانۇران ورىنداعان كەزدە وقۋشىلاردىڭ قۇمارلىعىن وياتىپ جىبەرەتىنىن قينالا جەتكىزىپتى. ءسويتىپ، قاسيەتتى ءرامىزىمىزدى، ەلدىك بەلگىمىز - ءانۇراندى «كاماسۋتراعا» تەڭەدى. «ماسا.كز» سايتى باستاپ قازاقتىلدى ءباسپاسوز بۇل ماسەلەنى دەر كەزىندە كوتەرىپ، قوعامدىق ۇيىمدار قوستاپ، ۇلت جاناشىرلارى ارسىز ۇستازدىڭ ۇستىنەن پروكۋراتۋراعا شاعىم ءتۇسىردى. قۇقىق قورعاۋ ورىندارىنىڭ قالاي جاۋاپ قايتارعانىن بىلەسىزدەر مە؟ «ەگەر ول ادام نامىستارىڭىزعا تيگەن بولسا سوتقا شاعىمدانىڭىزدار» - دەدى. ياعني ارنايى زاڭمەن قورعالاتىن مەملەكەتتىك ءرامىزدىڭ قورلانىپ اياقاستى بولىپ جاتۋىنا مەملەكەتتىڭ زاڭدارىنىڭ ورىندالۋىن قاداعالايتىن مەكەمەنىڭ باسى اۋىرماي ما؟ مۇنداي ماسقارا ءبىزدىڭ ەلىمىزدە عانا بولاتىن شىعار. گانەلين مىرزا مۇرتى قيسايماي گولايتتاپ ءجۇرىپ جاتىر.
سەرگەي كيباسوۆ. كوكشەتاۋدا شىعاتىن «ستەپنوي ماياك» گازەتىنىڭ رەداكتورى. ۇلتتىق مۇرامىز، قاسيەتتى قۇندىلىعىمىز، بۇكىلالەمدى تاڭعالدىرعان كوشپەلىلەردىڭ باسپاناسى - كيىز ءۇيىمىزدى «قايىرشىنىڭ باسپاناسى» دەپ اتاعان قۋ. ناقتىلاپ ايتساق، ول باسقاراتىن گازەتتىڭ كەزەكتى ءبىر سانىنداعى سوزجۇمباقتا «يۋرتا» دەگەن ءسوزدى «جيلە بومجا» دەپ جاسىرىلعان. مۇنى دا دەر كەزىندە بايقاعان قازاقتىلدى ءباسپاسوز ۇلكەن ماسەلە كوتەرىپ، جوعارىداعى كوكەلەردىڭ قۇلاعىنا جەتەتىندەي شۋ شىعارعان. اناۋ بولسا، «ويباي، ءبىز بايقاماي قالدىق، رەسەيلىك ءبىر باسىلىمنان كوشىرىپ باسىپ ەدىك، ەشقانداي كىنامىز جوق» - دەپ اقتالدى. ءبىزدىڭ راقىمدى بيلىك ونى كەشىرە سالدى. قۋدالامادى. «ايتا بەرسىن، ەندى تاسۇيدە تۇرامىز، كيىز ءۇيىڭ پۇل بولماسا، كۇل بولسىن» دەگەن كەيىپ تانىتتى. قازاق قوعامىنىڭ دا اشۋى بىرتىندەپ ساباعا ءتۇسىپ قالدى. بيلىك ايتتى، بۇقارا كوندى، بولدى. كيباسوۆ بولسا قيسالاڭداپ، ارسالاڭداپ، تۇك بولماعانداي الگى لاۋازىمدى قىزمەتتى ءالى اتقارىپ، بيۋدجەتتەن تەگىن قارجىنى سورىپ ءجۇرىپ جاتىر.
ارتەم رۋساكوۆيچ. «ەير استانا» اۋە كومپانياسىنىڭ بورتىندا جۇرەتىن «Lets go» - «پوەحالي» جۋرنالىنىڭ بەلسەندى اۆتورى. بۇل ءباتىرىڭ ءانۇران، كيىز ءۇي دەپ ۇساقتالماي-اق، جەر داۋىن ءبىر-اق قوزعادى. ناردان جىعىلعىسى كەلگەن عوي. سابازىڭ وتكەندى ويلاپ قابىرعاسى قايىساتىنىن، اسىرەسە «كەزدەيسوق قازاقستاننىڭ مەنشىگىنە ءوتىپ كەتكەن» ورال قالاسىنىڭ جاعدايىن ويلاسا جانى بايىز تاپپايتىنىن ايتىپتى جۋرنالدا. اناۋ-مىناۋ اۋىلدىڭ قازاعى ەمەس، ىلعي ىعاي-سىعاي عانا مىنەتىن ۇشاقتاعى بورت جۋرنالىندا جارىق كورگەن ماقالاعا سول «ىعاي-سىعايىڭنىڭ» ءبىرى دە سەلت ەتپەدى. شىر-پىر بولعان تاعى دا قازاق ءباسپاسوزى، قازاق ۇلتشىلدارى، الاششىل ازاماتتار عانا. بيلىك تە، وپپوزياتسيا دا ساڭىراۋ بولا قالدى. ويتكەنى، ارتەم رۋساكوۆيچكە ولاردىڭ قاي-قايسىسىنىڭ دا ءتىسى باتپايدى. ارتەم ارسالاڭداپ، ادىراڭ-ەدىرەڭ ەتىپ، امان-ەسەن ءجۇرىپ جاتىر.
نيكولاي جيۆيلەۆ. كاسىپكەر. الماتىداعى قان بازاردىڭ قاق ورتاسىنان ويىپ تۇرىپ، ورىن العان «گلوريا ساۋدا» ءۇيىنىڭ قوجايىنى. ونىڭ اتى شىعۋىنا قارشاداي قازاق قىزىمەن تارتىسى سەبەپ. بازارداعى بىرنەشە ساۋدا كونتەينەرىنىڭ يەسى بولىپ تابىلاتىن جەكە كاسىپكەر - قازاق قىزىن ۇلتجاندىلىعى ءۇشىن، قاراقالپاقستاننان كەلگەندىگى ءۇشىن جەك كورەتىن جيۆيلەۆ ءبىر وعان ەمەس، بۇكىل قازاققا قاراتىپ بىلاي دەدى: «قازاقتار، سەندەر ءبارىڭ دە مەنىڭ بەلىمنەن تومەنسىڭدەر، مەن ءبارىڭدى ساتىپ الامىن». مۇنان وتكەن قورلىق بولماس. وسى ءبىر اۋىز ءسوزى ءۇشىن ونى قيدالاپ تاستاۋعا، ءتىپتى بولماسا جەر اۋدارىپ جىبەرۋگە بولار ەدى. ارينە، ول ساتىپ الامىن دەپ سوت، پروكۋرور، پوليتسيا سەكىلدى قۇقىق قورعاۋ ورىندارىن مەڭزەگەنىن تۇسىنەمىز. جيۆيلەۆپەن تاعى دا تەك قازاقتىلدى باسىلىمدار عانا تارتىستى. ايتىلدى، ايتىلدى، جەردە قالدى. الگى كاسىپكەر كەلىنشەكپەن اراداعى داۋدى سوتتىڭ جيۆيلەۆتىڭ پايداسىنا شەشىپ بەرگەنىنە ءوزىمىز كۋا بولدىق.
مۇنداي مىسالدار كوپ. استاناداعى №32 مەكتەپتىڭ ديرەكتورى، گرودەر دەگەن مەكتەپتەگى قازاق سىنىپتارىن جاۋىپ، اشقىزباي قويعان. اتا-انالار ۋلاپ-شۋلاپ، ءبىراز مەكەمەنىڭ ەسىگىن قاققاندارىمەن ەش قايىر بولماي، اقىرى بالالارىن الىستا ورنالاسقان №38 مەكتەپكە تاسىپ ءجۇر. مەكتەپتىڭ ءدال جانىندا استانا قالالىق مادەنيەت باسقارماسىنىڭ بەس قاباتتى جاتاقحاناسى بار. سونىمەن قاتار قورعانىس مينيسترلىگىنىڭ 6-7 تۇرعىن ءۇيى دە وسى جەردە. ءبارى دە بيۋدجەتتىك مەكەمە قىزمەتكەرلەرى. قاتتى ايتا المايدى. باسقا سالعانعا كونىپ، قازاقشا وقىتۋ ءۇشىن بالالارىن قيناپ، الىسقا اپارادى. قانشاما ۋاقىتتارىن سارپ ەتەدى. قانشا مارتە جۇمىستان قالىپ ءسوز ەستيدى. ال گرودەر دەگەن گەرويىڭە قازاق بالالارىنىڭ تاعدىرى بەس تيىن با؟
ايتپاقشى، تەك باسشىلار عانا ەمەس، قوسشىلار دا ءوز قۇقىقتارىن كەرەمەت قورعايدى. ماسەلەن، الماتى قالاسىنداعى №11 بالالار مۋزىكا مەكتەبىنىڭ ديرەكتورى بۇلبۇل وسپانوۆا وقۋ ورنىندا ءىس-قاعازدارىن قازاق تىلىنە كوشىرىپ، قازاق بالالارىنا بىلىكتى ۇستازداردى شاقىرىپ، ءبىلىم بەرگىزگەنى ءۇشىن بىرنەشە مەكەمەگە بارىپ جاۋاپ بەرۋىنە تۋرا كەلدى. ويتكەنى، ول ءورىستىلدى مۇعالىمدەردىڭ قۇقىعىن اياققا تاپتاپتى. قۇدايعا شۇكىر، اۋەزوۆ اۋداندىق ءبىلىم باسقارماسى ۇلتجاندى باسشىنىڭ ۇستىنەن تۇسىرگەن ارىزدى قاناعاتتاندىرماي تاستادى. الايدا، بۇلبۇل تولىق جەڭىسكە جەتتى دەپ ايتۋعا بولمايدى. انالار دا ءۇمىتسىز ەمەس.
مىنە، كوردىڭىز بە، يگور ۆينياۆسكي كىم ءۇشىن كۇرەسىپ ءجۇر؟ ول «ءبىزدىڭ مەملەكەتىمىزدىڭ تۇتاستىعى ءۇشىن ءبىر ءىس تىندىردى» دەگەنگە نانبايمىن. مەن ونى جاقسى تانيتىن بولعاندىقتان، ءبىر جەردە جۇمىس ىستەپ، جاقىننان كورىپ-ءبىلىپ، مىنەز-قۇلقىن اڭداعاندىقتان، وسىلاي باتىل، سەنىممەن ايتا الامىن. ەشبىر قازاق وعان ءوز تاعدىرىن، ەلىنىڭ جايىن، مەملەكەتىنىڭ ساياساتىن، ۇلتىنىڭ بولاشاعىن سەنىپ تاپسىرىپ امانات قىلعان ەمەس.
پاۆلودار قالاسىنداعى «يربيس» تەلەارناسىندا باس مەنەدجەر بولىپ ىستەگەن كەزىندە، ونىڭ قازاققا، قازاق تىلىنە دەگەن كوزقاراسى اشىق كورىندى. قازاق تىلىندە تەك جاڭالىقتارعا عانا 5-10 مينۋت ەفير بەرەتىن. ونىڭ وزىندە قازاق جۋرناليستەرى ءورىستىلدى جۋرناليستەردىڭ سيۋجەتتەرىن اۋدارىپ بەرۋمەن عانا شەكتەلەدى. سەبەبى، قازاقتىلدى جۋرناليستەرگە وپەراتور بەرمەيتىن. قازاق تىلىندە باعدارلامالار اشۋ تۋرالى ۇسىنىستاردى ىلعي دا اياقاستى ەتەتىن.
شىن مانىندە، يگور ۆينياۆسكي ەلگە تۇلعا، وپپوزيتسياعا سەركە بولاتىنداي پاراسات يەسى ەمەس. مىنەزى جەڭىل، سىن كوتەرمەيدى. يگور ۆينياۆسكي ءبىلىمى، بىلىگى، پاراساتى ارقىلى ەمەس، وپپوزيتسيانى ايتاقتايتىن سىرتقى ىقپالدى كۇشتەردىڭ ارنايى دايىنداۋىمەن ءوسىپ شىققان تۇلعا. ول قىزمەت ىستەگەن بارلىق باسىلىمداردىڭ ار جاعىندا سول توپتار تۇرعاندىقتان، ەشقاشان ەلىمىز تۋرالى جاقسى لەبىز ءبىلدىرىپ كورگەن ەمەس. ول اقتى اق، قارانى قارا دەپ ايتپايدى، ءبارىن بىراق قارالايدى. ونىڭ پەندەلىك ىستەرىن، جەكە باسىنا قاتىستى شىم-شىتىرىق حيكايالارىن ايتىپ، وقىرماننىڭ باسىن اۋىرتقىمىز كەلمەيدى. تەك قازاققا قاتىستى ۇستانىمىن عانا جەتكىزدىك. 
يگور ۆينياۆسكي تەك جوعارىدا بىزدەر مىسالعا العان ادامداردىڭ قۇقىقتارى مەن بوستاندىقتارى ءۇشىن كۇرەسەدى. ولار بولسا، ەندى ونى قورعاۋ ءۇشىن شۋلاپ جاتىر. ولارعا يەك ارتقان وپپوزيتسيا بۇلاي وپا تاپپايدى. ونداي وپپوزيتسيا قازاققا كەرەك ەمەس.

اردابەك سولداتباي،
جۋرناليست

«جاس قازاق» گازەتى