ءاربىر تاۋەلسىز مەملەكەت ءوزىنىڭ مەملەكەتتىك قاۋىپسىزدىگىن قورعايدى. بۇل - تاۋەلسىزدىك كەپىلى.

مۇنداي قاۋىپسىزدىكتى ەكى سالاعا ءبولىپ قاراستىرامىز:

1. جەر تۇتاستىعى

2. ەل تۇتاستىعى

جەر تۇتاستىعى ەڭ الدىمەن، ىرگەلى ەكونوميكالىق جانە زاڭنامالىق قاتىناستاردان تۇزەلەدى. ولار:

-زاڭنامالىق نەگىزدەر،

-وندىرىستىك-قارجىلىق قاۋىپسىزدىك،

-ازىق تۇلىك قاۋىپسىزدىگى،

-ەكولوگيالىق قاۋىپسىزدىك،

-ەنەرگەتيكالىق قاۋىپسىزدىك.

ەل تۇتاستىعى كۇردەلى قوعامدىق قاتىناستار جۇيەسىن قۇرايدى. ولار:

-مادەني جانە تىلدىك بىرتەكتىلىك،

-ادام كاپيتالىنىڭ دامۋى،

-تاريحي تۇتاستىقتىڭ مويىندالۋى،

-دىنارالىق تولەرانتتىلىقتىڭ ورنىعۋى،

-دەموگرافيالىق تۇراقتىلىق،

-ميگراتسيالىق تۇراقتىلىق،

-ءبىلىم، عىلىم، ادام قۇقى، ەركىندىك جانە ت.ب. ادامي قۇندىلىقتار.

قازاقستان پرەزيدەنتى ق.ك.توقاەۆ «قازاقستان جەرى شەت ەلگە ساتىلمايدى، شەت ەلدىكتەرگە جالعا بەرىلمەيدى. ءتيىستى زاڭنامالىق نەگىزدى تەز دايىنداۋعا تاپسىرما بەرىلدى» دەپ جاريالادى.

بۇل ءوز تاريحىندا جەر تۇتاستىعى جولىندا قان توككەن قازاق حالقى ءۇشىن وراسان زور ماڭىزى بار مالىمدەمە بولدى.

قازاق حالقى العاش رەت جەر تۇتاستىعىن مەملەكەتتىك جانە حالىقارالىق زاڭنامالىق تۇعىرعا قوندىرۋ مۇمكىندىگىنە يە بولىپ، تاۋەلسىزدىگىنە سەنىمى ارتتى. ءدال وسى شەشىم ارقىلى حالىق تا، ونىڭ مەملەكەتىنىڭ بيلىگى دە تاۋەلسىزدىكتىڭ وتىز جىلىندا العاش رەت جەردى كونيۋكتۋرالىق جانە ودان وزگە قىلمىستىق (شەت ەلگە جەر ساتۋ) ماقسات مۇددەدەن بولەك قاراستىرۋ كەرەك ەكەندىگىن انىق ۇقتى.

ەندىگى كەزەكتە، باستاپقى بولىپ اسانقايعىنىڭ جەرۇيىق يدەياسى ورنايتىن، ياعني، «جەردى باقىتتى ءومىر ءسۇرۋ ورتاسىنا» ء(ال فارابي) اينالدىرۋدىڭ ناقتى تەتىكتەرى ىسكە قوسىلاتىن مۇمكىندىكتەرگە زاڭمەن تۇيىندەلگەن جول اشىلاتىن بولادى.

ول ءۇشىن بىزگە ەل تۇتاستىعىن ومىرلىك ماقساتى سانايتىن ۇلتتىق تۇلعالاردى ومىرگە اكەلۋ قاجەت - مەملەكەتتىك بيلىكتەن باستاپ، ءاربىر اۋىلدىق دەڭگەيگە دەيىن!

بىراق بۇل وتە اۋىر جول!

بىزدەگى قازىرگى قالىپتاسقان «بيلىككە بارۋ جولى» بۇعان قاراما قارسى جۇمىس ىستەۋدە. قازىر «بيلىككە بارۋ» جانە «ادامي تۇلعالىق بولمىس» اراسىندا زور قايشىلىق ورىن الدى. سەبەبى، بۇل جاعدايداعى ماقسات «مەملەكەتشىلدىكپەن» ۇشتاسپاعان - جەكە باستىڭ مۇددەسى توڭىرەگىندە عانا اينالشىقتاپ ءجۇر... سول سەبەپتى، مەملەكەتتىك مۇددە دە «تاۋار اينالىمى» سياقتى اينالىمعا ەنىپ كەتكەن!

سوندىقتان، ءبىزدىڭ الدىمىزدا ۇلتتىق تاربيەنىڭ بار اسىل جاۋھارىن جيناقتاعان ۇلتتىق تۇلعالىق اكادەميا جاساقتاۋ مىندەتى تۇر.

ەسكەرتۋ: ماقالا شاعىن فورماتتا جازىلعاندىقتان، كوپتەگەن كوكەيكەستى سۇراقتار نازاردان تىس قالىپ قويدى. ول تۋرالى كولەمدى ماقالانى، وسى ويدىڭ تولىق نۇسقاسىن بولاشاقتا باسپاسوزدەردەن وقيتىن بولاسىزدار دەپ ويلايمىن.

ءابدىراشيت باكىرۇلى

Abai.kz