«حالىق ءسوزى» گازەتىنىڭ 2012 جىلعى 2 ناۋرىزداعى №17 سانىندا «بىزگە قانداي ايتىس قاجەت؟» دەگەن ماقالا جاريالانعان بولاتىن. سونىمەن قاتار گازەتتىڭ بۇدان بۇرىنعى ساندارىندا دا ايتىس توڭىرەگىندە بىرنەشە سۇحباتتار مەن ماقالالار جاريالانعان. سوڭعى كەزدەرى قازاقتىڭ وسى ءبىر ءتول ونەرى توڭىرەگىندە جەل ءسوز بەن داۋ-دامايدىڭ كوبەيىپ كەتكەنى بەلگىلى. سوندىقتان بۇل جولى ايتىس ونەرى جايىندا اقىندار مەن قالامگەرلەردىڭ پىكىرىن توپتاستىرىپ جاريالاۋدى ءجون كوردىك.   
دۋلات يسابەكوۆ، جازۋشى:
ايتىس ونەر  بولۋدان قالدى

«حالىق ءسوزى» گازەتىنىڭ 2012 جىلعى 2 ناۋرىزداعى №17 سانىندا «بىزگە قانداي ايتىس قاجەت؟» دەگەن ماقالا جاريالانعان بولاتىن. سونىمەن قاتار گازەتتىڭ بۇدان بۇرىنعى ساندارىندا دا ايتىس توڭىرەگىندە بىرنەشە سۇحباتتار مەن ماقالالار جاريالانعان. سوڭعى كەزدەرى قازاقتىڭ وسى ءبىر ءتول ونەرى توڭىرەگىندە جەل ءسوز بەن داۋ-دامايدىڭ كوبەيىپ كەتكەنى بەلگىلى. سوندىقتان بۇل جولى ايتىس ونەرى جايىندا اقىندار مەن قالامگەرلەردىڭ پىكىرىن توپتاستىرىپ جاريالاۋدى ءجون كوردىك.   
دۋلات يسابەكوۆ، جازۋشى:
ايتىس ونەر  بولۋدان قالدى
- مەن ايتىستىڭ توڭىرەگىندەگى شىندىقتى ايتقانىم ءۇشىن، كەيبىرەۋلەر  ماعان ايتىسقا قارسى ادام رەتىندە قارايتىن بولدى. ولاي ەمەس ەكەنىن جۇرتقا تۇسىندىرە الماي-اق قويدىم. جالپى ءوز باسىم  كەز-كەلگەن ونەردىڭ تازا بولعانىن قالايمىن. شىندىعىن  ايتقاندا، قازىر ايتىس «مالتاباريزم» ونەرىنە اينالىپ كەتتى. سپورتتىڭ شال دا، بالا دا، قابىلەتى بارى دا، جوعى دا قاتىسا  بەرەتىن  «كروس» دەگەن ءتۇرى بولادى. مىنە بۇگىنگى ايتىس وسىنىڭ بىرىنە  اينالدى. بۇرىنعى اقىنداردىڭ ورەسى بيىك بولۋشى ەدى، كەرەمەت ويلار قوزعايتىن، ال قازىرگىلەر ۇيلەرىندە جازعاندارىن جاتتاپ الىپ، «ماشينا السام ەكەن» دەپ قانا ارماندايدى. قاتىسۋشىلارى دا، ۇيىمداستىرۋشىلارى دا  مال تابۋدى ماقسات تۇتادى. اقىنداردىڭ ءسوز ساپتاۋلارى دا كوڭىلدەن شىقپايدى. ولەڭدەردىڭ تەحنيكاسى ناشار، ۇيقاستارى، تەڭەۋلەرى ارزان، ءسوز، وي قايتالاۋ باسىم. ابايشا ايتقاندا: «...شورتانباي، دۋلاتپەنەن بۇقار جىراۋ،  ولەڭنىڭ ءبىرى جاماۋ، ءبىرى قۇراۋ». جازبا پوەزياسى دامىعان ۋاقىتتا شالاعاي پوەزيا مەن شالاعاي ونەردى جۇرتقا تىقپالاي بەرۋدىڭ كەرەگى جوق. وسىنىڭ كەسىرىنەن ايتىستىڭ باعاسى ءتۇسىپ، ونەر بولۋدان قالدى.
بەكجان اشىرباەۆ، اقىن:
ايتىس شوۋ-بيزنەسكە اينالۋى قاجەت
- قازىر نارىقتىڭ زامانى بولعاندىقتان، قالاڭىز، قالاماڭىز ولەڭگە تاۋار رەتىندە قاراۋىمىز كەرەك. كەزىندە «ايتىسىمىز بوپ كەتتى، ماشينانىڭ بازارى» دەگەن ولەڭدەردىڭ ايتىلعانى راس. بىراق كەيدە مەن الامان بايگەلەردە وزا شاۋىپ كەلگەن جۇيرىكتەرگە دە  قىمبات شەتەلدىك كولىكتەر تىگىلىپ جاتىر عوي، «ال ونى اقىندارىمىز السا نەسى ايىپ ەكەن»، - دەپ ويلايمىن. سونداي-اق، اقىندار كولىكتەرگە ءمىنىپ جاتسا، ول وزدەرىنىڭ ەڭبەگى مەن قالتالى ازاماتتاردىڭ ارقاسى ەمەس پە؟ ەشكىم باسقا ەلدىڭ قولتىعىنا كىرىپ نەمەسە مەملەكەتتىڭ قازانىنا ءتۇسىپ جاتقان جوق. ال ەگەر اقىندارىمىز بىرەۋدى ورىنسىز ماقتاپ، ماداقتاپ جاتسا، ول اقىننىڭ ءوزىنىڭ ىشكى مادەنيەتىنە، ادامگەرشىلىگىنە بايلانىستى. جالپى بۇگىنگى ايتىس شوۋ-بيزنەس تۇرىندە دامۋى ءتيىس. سونىمەن بىرگە، بۇل ونەرىمىز جاقسى دامىسىن دەسەك، مەتسەناتتىق تۋرالى ارنايى زاڭ قابىلداۋ كەرەك. ياعني، دەمەۋشىلىك جاساعان ادامدى سالىقتان بوساتىپ، سالىعىن جەڭىلدەتۋ قاجەت. شەت ەلدە ونداي تاجىريبەلەر بار. ەگەر وسىنداي زاڭ قابىلدار بولساق، ايتىسقا جاناشىر ادامدار كوبەيىپ، ايتىسكەرلەرىمىز مەملەكەتتىڭ قولىنا قاراپ قالماس ەدى.  
داۋلەتكەرەي كاپۇلى، ايتىسكەر اقىن:
ايتىسكەرلەردىڭ دە الەۋمەتتىك جاعدايىن ويلاۋ كەرەك
- بۇرىن ايتىسقا قاتىساتىن جىگىتتەر: «جەڭىلگەندەرگە قانداي جۇلدە بەرەدى ەكەن»، - دەپ قالجىڭدايتىن. ونىڭ وزىندىك ءمانى بار. سەبەبى، ايتىسكەرلەر بارلىق جەردەن بىردەي  كولىك مىنە بەرمەيدى. كەيبىر جەرگە قايىرىمدىلىق ءۇشىن، كەيبىر جەرگە جاي شاقىرعانى ءۇشىن بارادى. ونىڭ جاتىن ورنى، تاماعى ءوز قالتاسىنان شىعىپ جاتادى. مىنە سوندىقتان، ايتىسكەرلەردىڭ الەۋمەتتىك جاعدايىن ويلاعاننىڭ ەشقانداي سوكەتتىگى جوق. ال ەندى دەمەۋشىلىك جاساپ، ايتىسقا جاناشىر بولىپ جۇرگەن ادامداردىڭ ەڭبەگىن ءبىر-ەكى اۋىز سوزبەن ايتىپ كەتكەننىڭ نەسى ايىپ!؟ «قازىرگى اقىندار ەلدى بىرلىككە شاقىرمايدى»، - دەگەن پىكىردى دە ەستىپ قالامىز. ولاي دەۋگە بولمايدى. اقىنداردىڭ نەگىزگى ماقساتى، ايتىپ جۇرگەندەرى دە سول. ارينە، بۇگىنگى ايتىستى 2000 جىلدارداعى ايتىسپەن سالىستىرۋعا كەلمەيدى. ارامىزدا وسى ونەرگە ءۇستىرت قارايتىندار دا بار. ونىڭ بارلىعى ۋاقىتى كەلگەندە تۇزەلەدى.  
ەسەنقۇل جاقىپبەك، اقىن:
اقىندارىمىز ارسىزدانىپ بارادى
- قازىر اقىندارىمىز مالتابار بولىپ كەتتى. جاقسى كولىك تىككەن، جاقسى سىي جاساعان جەرگە عانا بارادى.  مۇنىمەن قوسا، جاتتاپ الىپ ايتىسۋعا ۇيرەنىپ الدى. تابيعي دۇنيە جوق.  كىشكەنە كۇنىمىزدە انالارىمىز، اكەلەرىمىز وتىرا قالىپ ايتىسا بەرۋشى ەدى. ونداي اقىندىق جادىمىزدان دا، جانىمىزدان دا شىعىپ كەتتى عوي. بۇگىنگى ايتىسىپ جۇرگەندەر ايتىسكەر ەمەس، ولەڭشى عانا. ايتىسكەر اقىن دەپ ءسۇيىنباي، جامبىلداردى ايتۋعا بولادى. قازىر ءجۇرسىننىڭ جۇيرىكتەرى، انانىڭ-مىنانىڭ اقىندارى دەگەن كوبەيىپ كەتتى. سوندا حالىقتىڭ اقىندارى قايدا قالدى!؟ ايتىسكەرلەرىمىز ءبىرىنىڭ ارتىنان ءبىرى ارىز جازاتىن بولدى. بارىپ تۇرعان ارسىزدىق. سويتە تۇرا، ۇيالماي قايتادان ەلدىڭ الدىنا شىعا بەرەدى. جاقىندا «حابار» ارناسىنا ءبىر ورالمان  بالانى الىپ باردىم. ەكى كوزى كورمەيدى، بىراق سۋىرىپ سالىپ ايتقانىن كورگەندە جۇرت تاڭعالدى. ەرتەدەگى اقىندى كورگەندەي بولدى حالىق. مىنە، اقىندارىمىزدا وسىنداي تالانت بولۋى كەرەك. قازىر ءوزىم «جاستار جىرلايدى» دەگەن باعدارلامادا توراعالىق ەتىپ ءجۇرمىن. قارنىم اشادى جاستاردىڭ ايتىسقانىنا. اسىرەسە، «قايىم ايتىستا» كىمنىڭ كىم ەكەنى كورىنىپ قالادى. اقىندارىمىز وسىنداي ەندى. امال نە، ايتىپ جاتىرمىز، بىراق پايداسى جوق.
نۇرمۇحاممەد مامىربەك
«حالىق ءسوزى» گازەتى