«جاڭاوزەن ءىسى»: ايىپتاۋشىلار مەن ايىپتالۋشىلار اراسىندا تەپە-تەڭدىك جوق
اقتاۋداعى سوت پروتسەسىنە قاتىسۋشى حالىقارالىق «جاڭاوزەن-2011» كوميتەتى مۇشەلەرىنىڭ حابارلاۋىنشا، سوتتىڭ بەسىنشى كۇنى (2-ءساۋىر) سۋديا ارالباي ناعاشىباەۆتىڭ جاڭاوزەن قىرعىنى كەزىندە جاراقاتتار العان وتەبەكوۆ، ەرعازيەۆ، اسپەنتاەۆ، مۇقانبەتوۆ جانە باسقا سوتتالۋشىلاردىڭ (بارلىعى 10 ادام) «دەنساۋلىق جاعدايلارى ستاتسيونارلىق ەمدەۋدى قاجەت ەتپەيدى» دەگەن وبلىستىق اۋرۋحانا دارىگەرلەرىنىڭ قورىتىندىسىن وقۋدان باستالعان. «سوتتالۋشى دۇيسەنباەۆتىڭ بۇيرەگى اۋىرادى» دەگەن ادۆوكات ەسكەرتپەسىنە سۋديا: «ونى سيزو ىشىندە ەمدەيدى»، - دەپ جاۋاپ بەرگەن.
ودان سوڭ ادۆوكات جۋاسپاەۆا مىناداي تالاپتار قويعان:
1. سوتتالۋشىلاردىڭ بارلىعىنا تەڭ جاعداي جاساپ، زالدا بولەك وتىرعان سوتتالۋشى ت.قاليەۆتى سوتتىڭ ءماجىلىس زالىنىڭ كۇزەتىلەتىن بولىگىندە وتىرعاندارمەن بىرگە ورنالاستىرۋ.
2. سۋديانىڭ سوتتالۋشى ت.قاليەۆتى وزگە سوتتالۋشىلاردان بولەك وتىرعىزۋ جونىندە سوت وتىرىسىنىڭ ءبىرىنشى كۇنى توراعالىق ەتۋشى وقىعان شەشىمدى جاريا ەتۋ.
3. توراعالىق ەتۋشىنىڭ تۇسىرىلىمدەردىڭ كەدەرگىسىز بەرىلەتىندىگى جونىندە سەندىرۋىنە قاراماستان، مۇنى جاساۋدان باس تارتقان سوت حاتشىسىنا سوت وتىرىسى جازبالارىن بەرۋ جونىندە نۇسقاۋ جاساۋ.
4. سوت وتىرىستارىنىڭ حاتتامالارىن بولەك-بولەك جاساپ، ولاردى اپتا اياعىندا ادۆوكاتتارعا بەرىپ وتىرۋ.
اقتاۋداعى سوت پروتسەسىنە قاتىسۋشى حالىقارالىق «جاڭاوزەن-2011» كوميتەتى مۇشەلەرىنىڭ حابارلاۋىنشا، سوتتىڭ بەسىنشى كۇنى (2-ءساۋىر) سۋديا ارالباي ناعاشىباەۆتىڭ جاڭاوزەن قىرعىنى كەزىندە جاراقاتتار العان وتەبەكوۆ، ەرعازيەۆ، اسپەنتاەۆ، مۇقانبەتوۆ جانە باسقا سوتتالۋشىلاردىڭ (بارلىعى 10 ادام) «دەنساۋلىق جاعدايلارى ستاتسيونارلىق ەمدەۋدى قاجەت ەتپەيدى» دەگەن وبلىستىق اۋرۋحانا دارىگەرلەرىنىڭ قورىتىندىسىن وقۋدان باستالعان. «سوتتالۋشى دۇيسەنباەۆتىڭ بۇيرەگى اۋىرادى» دەگەن ادۆوكات ەسكەرتپەسىنە سۋديا: «ونى سيزو ىشىندە ەمدەيدى»، - دەپ جاۋاپ بەرگەن.
ودان سوڭ ادۆوكات جۋاسپاەۆا مىناداي تالاپتار قويعان:
1. سوتتالۋشىلاردىڭ بارلىعىنا تەڭ جاعداي جاساپ، زالدا بولەك وتىرعان سوتتالۋشى ت.قاليەۆتى سوتتىڭ ءماجىلىس زالىنىڭ كۇزەتىلەتىن بولىگىندە وتىرعاندارمەن بىرگە ورنالاستىرۋ.
2. سۋديانىڭ سوتتالۋشى ت.قاليەۆتى وزگە سوتتالۋشىلاردان بولەك وتىرعىزۋ جونىندە سوت وتىرىسىنىڭ ءبىرىنشى كۇنى توراعالىق ەتۋشى وقىعان شەشىمدى جاريا ەتۋ.
3. توراعالىق ەتۋشىنىڭ تۇسىرىلىمدەردىڭ كەدەرگىسىز بەرىلەتىندىگى جونىندە سەندىرۋىنە قاراماستان، مۇنى جاساۋدان باس تارتقان سوت حاتشىسىنا سوت وتىرىسى جازبالارىن بەرۋ جونىندە نۇسقاۋ جاساۋ.
4. سوت وتىرىستارىنىڭ حاتتامالارىن بولەك-بولەك جاساپ، ولاردى اپتا اياعىندا ادۆوكاتتارعا بەرىپ وتىرۋ.
5. ادۆوكاتتارعا پروكۋرورلارمەن بىردەي جاعداي قامتاماسىز ەتىپ، بارلىعىنا زالدىڭ كىزمەت ەسىگىن پايدالانۋ مۇمكىندىگىن بەرۋ. سۇراقتارعا جاۋاپ بەرگەن كەزدە پروكۋرورلاردى وزدەرىن تانىستىرىپ وتىرۋعا مىندەتتەۋ.
پروكۋرورلار ت.قاليەۆكە قاتىستى تالاپپەن كەلىسپەسە دە، ونىڭ ءوزى جانە باسقا سوتتالۋشىلار ءبىر اۋىزدان كەلىسكەندىكتەن، سوت پروتسەسىنىڭ ەكىنشى كۇنىنەن باستاپ قويىلعان بۇل تالاپقا قارسى ەش ءۋاجى قالماعان سۋديا ونى قاناعاتتاندىرۋعا ءماجبۇر بولىپ، قاليەۆتى وزگە سوتتالۋشىلارمەن بىرگە وتىرعىزۋ جونىندە شەشىم قابىلداعان. جانە ادۆوكاتتاردىڭ سوت وتىرىسى جازبالارىمەن كەدەرگىسىز تانىسا الاتىندىعى جونىندە سەندىرگەن. پروكۋرورلار قىزمەت ەسىگىن پايدالانۋ سەبەبىن ونىڭ وزدەرىنە بەكىتىلگەن بولمە جاققا شىعاتىندىعىمەن ءتۇسىندىرىپ، دارەتحانا جانىنداعى ادۆوكاتتار بولمەسىمەن اۋىسۋعا دايىن ەكەندىكتەرىن بىلدىرگەن (بۇل اڭگىمەنىڭ نەمەن تىنعانى ءازىر بەلگىسىز).
ودان سوڭ جابىرلەنۋشىلەردى سۇراۋ بارىسىندا 41 ادامنىڭ 30-ى ءوز تالاپتارىنان باس تارتىپ، سوت پروتسەسىنىڭ العاشقى كۇنى باستالعان وڭ ءۇردىس ءوز جالعاسىن تاپقان. ەكەۋى تالاپتارىن قاراۋسىز قالدىرۋدى وتىنگەن. جانە دە جابىرلەنۋشىلەردىڭ بارلىعى، سونىڭ ىشىندە تالاپتارىنان باس تارتپاعاندارىنىڭ ءوزى، دۇنيە-مۇلىكتەرىن ناقتى كىمدەردىڭ توناپ، ورتەپ، قيراتقانىن كورمەگەندىكتەن، سوتتالۋشىلاردى ايىپتامايتىندىقتارىن مالىمدەگەن.
ەڭ تاڭقالارلىعى - پوليتسەي نۇرقۋاتوۆ نۇربەكتىڭ ءوز تالابىنان باس تارتۋى بولعان! 16-جەلتوقسان كۇنى الاڭدا جەڭىل دەنە جاراقاتىن العان ونىڭ ايتۋىنشا، ول اقتاۋدان جاڭاوزەنگە 14-جەلتوقساندا ارنايى «كۇشەيتۋ» ماقساتىندا جىبەرىلگەن 80 پوليتسەي قۇرامىندا كەلگەن (بۇل جاعدايدى بيلىكتىڭ الدىن-الا قاقتىعىستار جوسپارلاعاندىعىن راستايتىن فاكت رەتىندە قاراستىرۋعا ابدەن بولادى). نۇرقۋاتوۆ 37 سوتتالۋشىنىڭ ەشقايسىسىن بۇرىن كورمەگەندىگىن، الاڭدا قارۋ نەمەسە جارىلعىش شولمەك ۇستاعان ادامداردى دا كورمەگەندىگىن، 15-جەلتوقسان كۇنى ءوزى كۇزەتكەن كيىز ءۇي جانىنان ەشقانداي ۋ-شۋ، توتەنشە قيمىل-ارەكەت بايقاماعاندىعىن ايتقان.
سونداي-اق، تاعى ءبىر كۇتپەگەن جاعداي - سوتتالۋشىلار اراسىندا «ەشقايدا كەتپەۋ» جونىندە قولحاتپەن جۇرگەن سارىباەۆ مەلس ەسىمدى «قالقان-سەكيۋريتي» كۇزەت فيرماسىنىڭ قىزمەتكەرى بار بولىپ شىققاندىعى. وقيعا كەزىندە جەڭىل دەنە جاراقاتىن العان فيرما باسشىسى، جابىرلەنۋشى تۇرسىنوۆ سارىباەۆقا وڭ مىنەزدەمە بەرگەن، سوندىقتان ونىڭ نە سەبەپتەن وسى ءىس بويىنشا سوتتالۋشى بولعاندىعى تۇسىنىكسىز جاعدايدا قالعان. بولجام - پوليتسيا، ءسىرا، قولدارىنا كىمدەر تۇسسە، سولاردى تۇتقىنداي بەرگەن بولسا كەرەك.
جابىرلەنۋشى اتشىباەۆا اقتوتى (كيىز ءۇي يەسى ايەلدىڭ قىزى) جاڭاوزەن قالالىق ىشكى ىستەر ءبولىمىنىڭ باستىعى قوجاەۆ مۇحتاردىڭ 15-جەلتوقسان كۇنى قالا اكىمدىگىنىڭ اكت زالىندا قالا اكىمى ساربوپەەۆپەن قاتار وتىرىپ، وزىنە كيىز ءۇيدىڭ بۇلىنبەيتىندىگى جونىندە اۋىزشا كەپىلدىك بەرگەندىگىن، بىراق 16-جەلتوقسانداعى ورتتەن كەيىن وسىنى ەسىنە سالعان كەزدە وعان قۇلاق اسپاي: «كەيىن سويلەسەمىز»، - دەپ قاشقاقتاعانىن ايتقان.
نازار اۋدارارلىق ءبىر كەلەڭسىز جاعداي - سوت پروتسەسىنىڭ بەس كۇنى بويى پروكۋرورلار جابىرلەنۋشىلەرگە: «ەگەر سەندەر تالاپتارىڭنان باس تارتساڭدار، ەشكىم سەندەردىڭ شىعىندارىڭدى وتەمەيدى»، - دەپ، قىسىم كورسەتۋدە، ال، وسىعان وراي ادۆوكاتتار قارسى پىكىر ايتا باستاسا بولدى، پروكۋرورلار مەن سۋديا ولاردىڭ ويتۋگە... «قۇقىعى جوقتىعىن» (؟!) ايتىپ، توسقاۋىل قوياتىن كورىنەدى. سۋديا جابىرلەنۋشىلەرگە ولاردىڭ قۇقىقتارىن ءوزى ءتۇسىندىرىپ (بىراق مۇنى سىرتتا وتىرعان جابىرلەنۋشىلەر ەستىمەگەن), اركىمنىڭ ءوز تالابىنان نە باس تارتۋعا، نە ونى قاراۋسىز قالدىرۋعا بولاتىندىعىن مالىمدەگەن. بىراق، كيىز ۇيلەر يەلەرىنە كەپىل-حاتتار بەرگەندىگى ءۇشىن اكىم ساربوپەەۆتى، نەمەسە، كاسىپكەرلەرگە قاتىستى ءوز مىندەتتەرىن ورىنداماعاندىعى ءۇشىن كۇزەت فيرمالارىن، ءورت سوندىرۋشىلەردى سوتقا بەرۋگە جابىرلەنۋشىلەردىڭ قۇقىقتى ەكەندىگىن ايتۋعا ءتيىس بولسا دا ايتپاي، بۇگىپ قالعان. ال مۇنى، بەينەلەي ايتقاندا، «قارعا قارعانىڭ كوزىن شۇقىمايدى» دەيتىن حالىق دانالىعىن تولىق راستايتىن جاعىمسىز قۇبىلىس رەتىندە باعالاماسقا ەش لاج جوق.
اتالمىش فاكتىلەردەن انىق بايقاۋعا بولاتىن اقيقات - ايىپتاۋشىلار مەن ايىپتالۋشىلار اراسىندا زاڭ بويىنشا مىندەتتى تۇردە جانە قاتاڭ ساقتالۋعا ءتيىس تەپە-تەڭدىك ءپرينتسيپىنىڭ ورەسكەل بۇزىلىپ، بۇل تەڭسىزدىكتىڭ ۇنەمى بيلىكتىڭ پايداسىنا «قىزمەت ەتىپ» جاتقاندىعى. جانە بۇل جاعدايدىڭ دۇرىس جاعىنا قاراي وزگەرەتىندىگىنە، البەتتە، ەشقانداي كەپىلدىك جوق. وكىنىشكە وراي...
جاسارال قۋانىشالين،
حالىقارالىق «جاڭاوزەن-2011» كوميتەتىنىڭ
اقپاراتتىق توپ جەتەكشىسى.
الماتى قالاسى،
2012 جىلدىڭ 2-ءساۋىرى.
«اباي-اقپارات»
