قاشاعان كۇرجىمانۇلى. قۇلدىقتا قالعان ەل جەتىم
ادىلەتسىز حاكىمى اڭگىرتاياق ويناتىپ، اپەرباقان، ۇردا-جىق ساياساتتىڭ شەڭگەلىندە شىرىلداپ، تۇلعاسىز، سەركەسىز سەڭ سوققان بالىقتاي سەرگەلدەڭگە تۇسكەن ەل. سەركەمىن دەپ جۇرگەندەرگە سەنىمى جوق، بار بايلىعى توناۋدا، ءسىرى جانى قاناۋدا، رۋحى تالاۋعا تۇسكەن قايران جۇرت. تاۋەلسىزدىگىنىڭ تۋىن جىقپاۋ ءۇشىن، بۇگىنگى بالا - بولاشاقتىڭ باعىنا دەپ جانتالاسادى، جان داۋسى شىعىپ زارلاندى ەسىل ەل. تورىعىپ، تاعدىرىمەن تايتالاسىپ جاتىر. كۇنى ءۇشىن جۇرگەن قۋلاردان، «الاشقا ءىشى جاۋ بوپ، سىرتى كۇلگەن» شەندى توپتان ادبەن تۇڭىلگەن قالىڭ بۇقارا. وسىنىڭ ءبارى تاڭىرىنەن تولاعايىن كۇتكەن جەتىم ەلدىڭ ءحالى.
«اباي-اقپارات»
بۇل دۇنيەدە نە جەتىم؟
كىم قاجەتسىز بولسا، سول جەتىم.
حاكىمى ءادىل بولماسا،
بۇقارا بايتاق ەل جەتىم.
قاپتاپ ەلى قونباسا،
جايىلعان مالى بولماسا،
كوكوراي شىققان بالقاشى،
جەۋسىز تۇرىپ سورلاسا،
ەل قونباعان جەر جەتىم.
ىشسەڭ، سۋى قۇرساعىڭا جاقپاسا،
ادام مەنەن مال تۇگىل،
قاڭعىرعان قارساق تاتپاسا،
اششى داريا كول جەتىم.
جەتپىستەن جاسى اسقاندا،
سەكسەنگە اياق باسقاندا،
جاستار ەلەپ كەلمەسە،
كەلىپ سالەم بەرمەسە،
قايعىسى كەلىپ كۇڭىرەنگەن،
كۇنىندە اسىل دەسەڭ دە،
قارتايعان كۇندە ەر جەتىم،
باسشىسىز قالعان ءشار جەتىم.
قارتايسا، ءباسى قايتادى،
قوسپاقتىڭ جۇگىن تارتا الماس،
اسىل تۋعان نار جەتىم.
ادىلەتسىز حاكىمى اڭگىرتاياق ويناتىپ، اپەرباقان، ۇردا-جىق ساياساتتىڭ شەڭگەلىندە شىرىلداپ، تۇلعاسىز، سەركەسىز سەڭ سوققان بالىقتاي سەرگەلدەڭگە تۇسكەن ەل. سەركەمىن دەپ جۇرگەندەرگە سەنىمى جوق، بار بايلىعى توناۋدا، ءسىرى جانى قاناۋدا، رۋحى تالاۋعا تۇسكەن قايران جۇرت. تاۋەلسىزدىگىنىڭ تۋىن جىقپاۋ ءۇشىن، بۇگىنگى بالا - بولاشاقتىڭ باعىنا دەپ جانتالاسادى، جان داۋسى شىعىپ زارلاندى ەسىل ەل. تورىعىپ، تاعدىرىمەن تايتالاسىپ جاتىر. كۇنى ءۇشىن جۇرگەن قۋلاردان، «الاشقا ءىشى جاۋ بوپ، سىرتى كۇلگەن» شەندى توپتان ادبەن تۇڭىلگەن قالىڭ بۇقارا. وسىنىڭ ءبارى تاڭىرىنەن تولاعايىن كۇتكەن جەتىم ەلدىڭ ءحالى.
«اباي-اقپارات»
بۇل دۇنيەدە نە جەتىم؟
كىم قاجەتسىز بولسا، سول جەتىم.
حاكىمى ءادىل بولماسا،
بۇقارا بايتاق ەل جەتىم.
قاپتاپ ەلى قونباسا،
جايىلعان مالى بولماسا،
كوكوراي شىققان بالقاشى،
جەۋسىز تۇرىپ سورلاسا،
ەل قونباعان جەر جەتىم.
ىشسەڭ، سۋى قۇرساعىڭا جاقپاسا،
ادام مەنەن مال تۇگىل،
قاڭعىرعان قارساق تاتپاسا،
اششى داريا كول جەتىم.
جەتپىستەن جاسى اسقاندا،
سەكسەنگە اياق باسقاندا،
جاستار ەلەپ كەلمەسە،
كەلىپ سالەم بەرمەسە،
قايعىسى كەلىپ كۇڭىرەنگەن،
كۇنىندە اسىل دەسەڭ دە،
قارتايعان كۇندە ەر جەتىم،
باسشىسىز قالعان ءشار جەتىم.
قارتايسا، ءباسى قايتادى،
قوسپاقتىڭ جۇگىن تارتا الماس،
اسىل تۋعان نار جەتىم.
قىرعا شىقسا، بەلىم دەپ،
ويعا تۇسسە، تىزەم دەپ،
كەلىن مەنەن بالاعا
قوناق بولعان ۋاقىتتا،
باسىنان بيلىك كەتكەن سوڭ،
كەمپىر مەنەن شال جەتىم.
باقىتى تايعان بي جەتىم،
قاتىنسىز قالعان ءۇي جەتىم،
ساتىپ العان قۇل جەتىم،
قۇلدىقتا قالعان ەل جەتىم.
ازامات ەرلەر قايعى ەتەر،
وت باسىندا جىلاسا،
جاس توگىپ ءسابي ءبىر جەتىم.
اقىرىندا تارك ەتۋگە جاراماس
ەرلەردىڭ ەتكەن قۇرمەتىن.
بەينەتاسپا «قازاقستان» ۇلتتىق ارناسىنىڭ سايتىنان الىندى.
«ساز تولعاۋ» حابارىنىڭ اقپان ايىنداعى كەزەكتى ءبىر سانىنان ءۇزىندى.
كۇيشى سايان اقمولدانىڭ ورىنداۋىندا سۇگىردىڭ كۇيى «قوسباسار»
