قازاق تاعامتانۋ اكادەمياسى ازىق-تۇلىك ونىمدەرىن بيوتەحنولوگيالىق جۇيەمەن دايىندايتىن زەرتحانانىڭ جەتەكشىسى يۋري سينياۆسكي عارىش كەڭىستىگىندە ءىشىپ-جەۋگە بولاتىن تاعامداردىڭ ءتۇرى بەلگىلەنگەنىن حابارلادى. ەندى عارىش ءمازىرى قاتارىنا قازاقتىڭ قايناتپا سورپاسى، ءدامدى پالاۋىمەن قاتار تاعامدىق تالشىقتارمەن بايىتىلعان «بايتەرەك» جانە «بايقوڭىر» دەگەن اتاۋعا يە بولعان قازاقتىڭ ءتاتتى كۇلشەسى، كەپتىرىلگەن جەمىس-جيدەك ارالاستىرىلعان سۇزبە-يوگۋرتپەن تولىققان كورىنەدى. وسى جاڭالىقتى جۋرناليستەرگە جەتكىزگەن زەرتحانا جەتەكشىسى قازاقتىڭ جال-جايا مەن قازى-قارتاسى قوسىلىپ قايناتىلعان سورپاسىنىڭ قۇرامىندا عارىشتاعى، جەرگە ورالعاننان كەيىنگى سالماقسىزدىق جاعدايىنا بەيىمدەيتىن دارۋمەندەرگە باي كورىنەدى.

قازاق تاعامتانۋ اكادەمياسى ازىق-تۇلىك ونىمدەرىن بيوتەحنولوگيالىق جۇيەمەن دايىندايتىن زەرتحانانىڭ جەتەكشىسى يۋري سينياۆسكي عارىش كەڭىستىگىندە ءىشىپ-جەۋگە بولاتىن تاعامداردىڭ ءتۇرى بەلگىلەنگەنىن حابارلادى. ەندى عارىش ءمازىرى قاتارىنا قازاقتىڭ قايناتپا سورپاسى، ءدامدى پالاۋىمەن قاتار تاعامدىق تالشىقتارمەن بايىتىلعان «بايتەرەك» جانە «بايقوڭىر» دەگەن اتاۋعا يە بولعان قازاقتىڭ ءتاتتى كۇلشەسى، كەپتىرىلگەن جەمىس-جيدەك ارالاستىرىلعان سۇزبە-يوگۋرتپەن تولىققان كورىنەدى. وسى جاڭالىقتى جۋرناليستەرگە جەتكىزگەن زەرتحانا جەتەكشىسى قازاقتىڭ جال-جايا مەن قازى-قارتاسى قوسىلىپ قايناتىلعان سورپاسىنىڭ قۇرامىندا عارىشتاعى، جەرگە ورالعاننان كەيىنگى سالماقسىزدىق جاعدايىنا بەيىمدەيتىن دارۋمەندەرگە باي كورىنەدى.

بىرتەكتەس ءارى سۇيىق اس تەپسە تەمىر ۇزە­تىن جاس ادامنىڭ جۇمىرىنا جۇق تا بول­ماي­تىنى بەلگىلى. عارىشكەرلەر جەرگە قاي­تىپ ورالعان سوڭ مايلى تاعامداردى اڭساعانىن، قارىندارىنىڭ ءجيى اشقانىن جاسىرماعان. وسىدان كەلىپ ديەتولوگ ما­مانداردى «عارىشكەرلەردى قايتىپ توي­دىرامىز» ماسەلە تولعاندىرا باستاپتى. عىلىمي نەگىزدەلگەن اس ءمازىرى عارىشتا جۇمسالعان كۇش-قۋاتتىڭ ورنىن تولتىرا الماپتى. سوندىقتان ونى وزگەرتۋگە تۋرا كەلدى. بۇدان بىلاي عارىش مازىرىنە ۋكراين بورششى، انترەكوت، كوتلەت سياقتى توق تا­ماقتار ەنىپتى. العاشىندا عارىش تاعامىن تابلەتكا تۇرىندە شىعارۋ ويدا بولعان. ول بارلىق جاعىنان ءتيىمدى بولار ەدى: كوپ ورىن دا المايدى، قابىلداۋعا دا وڭاي. الايدا ونى جۇزەگە اسىرۋ قيىن بولدى دا، سىقپا تۇرىندە شىعارۋ ۇيعارىلدى. بۇل عارىشكەرلەردى قوقىمنان كەلەتىن قاۋىپ­تەن قۇتقاردى. ويتكەنى سالماقسىزدىق جاع­دايىندا كىپ-كىشكەنتاي قوقىمنىڭ ءوزى تالاي نارسەنى بۇلدىرەدى. بىراق بۇل سىقپانى قايدا ساقتاۋ قاجەت؟ وسى ارادا ەستوننىڭ ازىق-تۇلىك وندىرۋشىلەرى ويلاپ تاپقان اليۋميني تۋبالارى قۇتقارىپتى.

مىنە، سودان بەرى عارىش ءمازىرى كەڭەيدى، جەڭسىك اس تۇرلەرى كوبەيدى. قازاقتىڭ تۇڭعىش عارىشكەرى توقتار اۋباكىروۆ پەن تالعات مۇساباەۆ عارىشقا ۇشقان كەزدە بيريۋلوۆوداعى عارىش تاعامىن ءازىر­لەي­تىن كومبينات «باتىر» ىرىمشىگىن، «جۇلدىز» كوكونىستەرىن، قۇرامىندا قازى مەن قارتا قوس­پالارى عارىش كەسپەسىن الدىن الا دايىن­داعان.

اسپانداعى اس ءمازىرىنىڭ شىرايى تەك 1980-1990 جىلدارى عانا كىرە باستاعان.

- ەندى عارىشكەرلەرىمىزدىڭ قارنى اشىپ، وزەگى تالمايتىن بولدى. كەپتىرىلىپ، ۇنتاقتالعان قازاقتىڭ قازى-قارتاسى عارىشكەرلەردىڭ جەڭسىك اسىنا اينالدى. سوڭعى جاڭالىقتار ونى بۋىن بۇرقىراتقان كۇيدە جەتكىزۋگە مۇمكىندىك بەرىپ تۇر. ەندى الداعى ۋاقىتتا شۇبات پەن قىمىزىمىز دا اسپانداعى اس مازىرىنە اينالىپ قالۋى مۇمكىن، - دەيدى يۋري سينياۆسكي.

«ايقىن»، 11.04.12.