ءامىرحان بالقىبەك. اپيىنشى اقىن تاعدىرى (جالعاسى)
زەيiندi شاكiرت
ەدگار اللان پو (1809-1849) عاجايىپ تالانت پەن اششى تاعدىردىڭ يەسi بولدى. بiر جاسىندا اكە، ءۇش جاسىندا انادان ايىرىلسا، بولاشاق كلاسسيكتiڭ سانا-سەزiمi كۇنادان پاك ءسابي كەزiندە-اق ءومiردiڭ اياۋسىز، قاتال سiلiكپەسiنە تۇسكەندiگi ەمەي نەمەنە؟!
جەتiم بالانى داۋلەتتi ساۋداگەر دجون اللان اسىراپ الدى. ەدگاردىڭ بالالىق شاعى بارشىلىقتا ءوتتi دەۋگە بولادى. بولاشاق قالامگەر وگەي شەشەسi مەن ونىڭ سiڭلiسiنiڭ مەيiرiمiنە بولەنiپ ءوستi. ءوزiنiڭ جەكە سەرۋەنگە مiنەتiن اتى، اتقوسشىسى، يتi بولدى. دەگەنمەن، ايەلi مەن بالدىزىنا قاراعاندا دجون اللان ساراڭداۋ، توڭق ەتپەسi كوپ كiسi ەدi. تاكاپپار، كiرپياز ەدگارعا ءوزiنiڭ ەسەبiنەن كۇن كورiپ جاتقانىن ءساتi تۇسسە ەسكەرتiپ وتىراتىن ادەتi دە بار-دى. وسىدان بولار، ەدگاردىڭ وكiل اكەسiنە ءومiر بويى جۇرەگi جىلىماي ءوتتi.
بۇل ۇيدە ەدگاردىڭ بiلiم الۋىنا دا كەڭ مۇمكiندiك جاسالدى. 1815 جىلى اللاندار وتباسى انگلياعا كوشكەندە، بiزدiڭ كەيiپكەرiمiز لوندوننىڭ بەدەلدi پانسيوناتتارىنىڭ بiرiنەن ءدارiس الدى. 1820 جىلى وتاندارىنا ورالىپ، ريچموندقا قونىستانعاندا، دجوزەف كلارك جەتەكشiلiك ەتەتiن «اعىلشىن كلاسسيكالىق مەكتەبiنەن» ءدارiس الدى.
زەيiندi شاكiرت
ەدگار اللان پو (1809-1849) عاجايىپ تالانت پەن اششى تاعدىردىڭ يەسi بولدى. بiر جاسىندا اكە، ءۇش جاسىندا انادان ايىرىلسا، بولاشاق كلاسسيكتiڭ سانا-سەزiمi كۇنادان پاك ءسابي كەزiندە-اق ءومiردiڭ اياۋسىز، قاتال سiلiكپەسiنە تۇسكەندiگi ەمەي نەمەنە؟!
جەتiم بالانى داۋلەتتi ساۋداگەر دجون اللان اسىراپ الدى. ەدگاردىڭ بالالىق شاعى بارشىلىقتا ءوتتi دەۋگە بولادى. بولاشاق قالامگەر وگەي شەشەسi مەن ونىڭ سiڭلiسiنiڭ مەيiرiمiنە بولەنiپ ءوستi. ءوزiنiڭ جەكە سەرۋەنگە مiنەتiن اتى، اتقوسشىسى، يتi بولدى. دەگەنمەن، ايەلi مەن بالدىزىنا قاراعاندا دجون اللان ساراڭداۋ، توڭق ەتپەسi كوپ كiسi ەدi. تاكاپپار، كiرپياز ەدگارعا ءوزiنiڭ ەسەبiنەن كۇن كورiپ جاتقانىن ءساتi تۇسسە ەسكەرتiپ وتىراتىن ادەتi دە بار-دى. وسىدان بولار، ەدگاردىڭ وكiل اكەسiنە ءومiر بويى جۇرەگi جىلىماي ءوتتi.
بۇل ۇيدە ەدگاردىڭ بiلiم الۋىنا دا كەڭ مۇمكiندiك جاسالدى. 1815 جىلى اللاندار وتباسى انگلياعا كوشكەندە، بiزدiڭ كەيiپكەرiمiز لوندوننىڭ بەدەلدi پانسيوناتتارىنىڭ بiرiنەن ءدارiس الدى. 1820 جىلى وتاندارىنا ورالىپ، ريچموندقا قونىستانعاندا، دجوزەف كلارك جەتەكشiلiك ەتەتiن «اعىلشىن كلاسسيكالىق مەكتەبiنەن» ءدارiس الدى.
مەكتەپ پاندەرiن يگەرۋ بالا ەدگارعا قيىندىققا تۇسكەن جوق. ادەبيەتتi, اسiرەسە، اعىلشىن ادەبيەتiن قۇنىعا وقىدى. ماتەماتيكا، تاريح پەن بيولوگيا، تابيعاتتانۋ، فيزيكا مەن استرونوميا دا ەدگار قابiلەتiنiڭ جۇيرiكتiگiن كورسەتەتiن ساباقتار بولاتىن. ونىڭ عىلىمنىڭ ارقيلى سالالارىنا دەگەن قىزىعۋشىلىعى عۇمىر بويى سايابىرسىعان جوق. ناتيجەسi اڭگiمە، نوۆەللالارىندا جيi كورiنiس تاۋىپ وتىردى. تابيعات شاكiرت بالاعا زەرەكتiك عانا ەمەس، دەنساۋلىقتان دا ساراڭدىق تانىتپاپتى. بالا ەدگار سىنىپتاس دوستارىنىڭ تالiمدiلiكتەن گورi تەنتەكتiكتiگi باسىم iس-ارەكەتتەرiنە جيi قاتىساتىن.
مەكتەپتە اعىلشىن ادەبيەتiن وقىتۋدىڭ جاقسى جولعا قويىلعاندىعى ەدگاردىڭ شىعارماشىلىق دارىنىنىڭ ەرتە اشىلۋىنا سەپتiگiن تيگiزدi (10-11 جاسىندا ولەڭ جازا باستاعان). 13-14 جاسىندا-اق ونىڭ اقىندىق iزدەنiستەرi بiرشاما كەمەلدەنiپ قالعان-دى. بۇل كەزدەردەگi ونىڭ ولەڭ كەيiپكەرلەرi, نەگiزiنەن، ريچموندتىڭ بەلگiلi سۇلۋلارى بولدى. پوەزيامەن قاتتى اۋەستەنۋi ەدگاردىڭ ءوز قاتارلاستارىنان بiرشاما بولەكتەنۋiنە اكەلiپ سوققان. قۇربىلارىنىڭ بۇنىڭ مiنەزi مەن iس-ارەكەتiنەن «قىزىق، توسىن» جايتتاردى اڭعارا باستاعانى دا وسى تۇستار. بالا اقىننىڭ باسى قيال-عاجايىپ جوسپارلاردان دا كەندە ەمەس-تi. ول وزiنە جانە وزگەلەرگە پسيحولوگيالىق ەكسپەريمەنتتەر جۇرگiزۋگە قۇمار ەدi جانە بۇل باعىتتاعى iزدەنiستەرi دە ءساتسiز بولماعاندىعى انىق. قىسقاسى، قاس جازۋشىعا ءتان قاسيەتتەر ەدگاردىڭ بويىندا بالا كەزدەن-اق قالىپتاسا باستادى دەسەك جاڭىلىسپايمىز.
پو دجوزەف كلاركتىڭ مەكتەبiنەن باسقا مەكتەپكە اۋىسىپ، وندا ەكi جىل وقىعان سوڭ، شارلوتسۆيللدەگi ۆيرگينيا ۋنيۆەرسيتەتiنە ءتۇستi. بiراق، وندا كوپ تۇراقتاي الماي، ريچموندقا قايتا ورالۋعا ءماجبۇر بولدى. ونىڭ جەدەل ورالۋىنىڭ سەبەپتەرi بەلگiسiز، دەگەنمەن 1827 جىلعى اقپان ايىنىڭ تۇندەرiنiڭ بiرiندە وكiل اكەسi ەكەۋiنiڭ اراسىندا جايسىز اڭگiمە بولعاندىعى انىق. شاماسى، ۋنيۆەرسيتەتتە ەدگار كارتا ويناۋمەن قاتتى اۋەستەنiپ، قايتارا المايتىنداي بولىپ قارىزعا بەلشەسiنەن باتسا كەرەك. وكiل اكەسi اڭگiمە ۇستiندە جەڭiلتەك بوزبالانىڭ بار بورىشىن وتەيتiندiگiن، بiراق بۇل ءۇشiن ەندiگi جەردە ەدگار بۇنىڭ تالاپتارىنا ءسوزسiز باعىنۋى تيiستiگiن ايتادى. بۇنداي شارتقا كونە المايتىندىعىن اڭعارتقان تاكاپپار اقىن ءوزi تاربيەلەنگەن باي ءۇيدi تاستاپ كەتۋگە ءماجبۇر بولادى.
كەزبەنiڭ كۇرەڭ كۇندەرi
ەندi ونىڭ تاعدىرىنىڭ كەزبەلiك تۇسى باستالادى. بوستونعا كەلگەن ول مۇندا ءوز قارجىسىنا «تەمiرلان جانە وزگە دە ولەڭدەر» جىر جيناعىن شىعارعان. تالاپكەردiڭ سورىنا، جيناق ەشقانداي سۇرانىسقا يە بولمادى. قالتاسى بوس قالعان جiگiت ەندi اكە-شەشەسiنiڭ جولىن قۋىپ، (مارقۇم اكە-شەشەسi اكتەرلار بولاتىن) تەاترعا قىزمەتكە تۇرۋعا قۇلشىنادى. بۇل قادامى دا ءساتسiز اياقتالعان سوڭ، جاس شاماسىن، اتى-ءجونiن وزگەرتiپ، ارمياعا ەرiكتi بولىپ سۇرانعان. مۇندا، ول بەينەبiر اسكەري ومiرگە جاراتىلعانداي، از ۋاقىت iشiندە ساتىلاپ ءوسiپ، كiشi كوماندير دارەجەسiنە دەيiن كوتەرiلەدi. ايتسە دە ءۇش جىلدىق اسكەري قىزمەت بوسقا ۋاقىت وتكiزۋ ەكەندiگi ەسiنە تۇسكەندە جۇرەگi جىلاپ قويا بەرەتiن جiگiت وكiل اكەسiنە اقتالۋ، بiر جاعى كەشiرiم سۇراۋ حاتىن جازادى. «ءومiرiمنiڭ ەڭ ادەمi جىلدارى تەككە وتۋدە» دەپ شاعىنادى. ول بۇل جەردە اسكەري قىزمەتتiڭ ادەبيەتپەن تiكەلەي شۇعىلدانۋعا كەدەرگi كەلتiرەتiنiن مەڭزەگەن بولاتىن. دجون اللاننان حاتىنا جاۋاپ كەلمەگەسiن مۇساپiرلiك مازمۇنداعى ەكiنشi حاتتى جانە جازۋعا ءماجبۇر بولدى. بiراق بۇل حات تا وكiل اكەسiنiڭ تاس جۇرەگiنە اسەر ەتە قويمايدى. كەنەت وعان قايعىلى وقيعا «كومەككە» كەلگەن-دi. اللان حانىم قايتىس بولادى دا، ەدگار ونىڭ جەرلەۋiنە ريچموندقا اسىعادى. قامقورشىسى كوز جاسى كول-كوسiر بiربەتكەي جiگiتتiڭ ارميادان بوسانۋىنا قول ۇشىن بەرiپ، ورنىنا باسقا ەرiكتiنi جالداۋعا كەتەتiن شىعىننىڭ ءبارiن كوتەرiپ الادى. بوستاندىق العان، پوەزياعا قايتا ورالعان ەدگار 1828 جىلدىڭ جەلتوقسانىندا «ءال ااراف. تەمiرلان جانە ۇساق ولەڭدەر» اتتى ەكiنشi جىر جيناعىن شىعارادى.
بۇل كەزدەرi ەدگار ءوزiنiڭ اقىن ەكەندiگiن، بۇل باعىتتاعى iزدەنiس-مۇراتتىڭ يىعىنا قانشالىقتى اۋىر جۇك ارتاتىندىعىن جاقسى سەزiنگەن. ول ولەڭ جازۋ ماشىعىن جەتiلدiرۋ ماقساتىندا ۇزدiكسiز جۇمىس iستەيدi جانە جان-جاقتى جۇيەلi بiلiم الۋدا كەتكەن ولقىلىقتاردىڭ ورنىن تولتىرۋ ءۇشiن تاريح، ءپالسافا، ەستەتيكا جانە تابيعاتتانۋ سالالارى بويىنشا ارناۋلى كiتاپتاردى وقۋعا كiرiسەدi. ونىڭ ۆيرگينيانىڭ بەلگiلi ادەبيەتشiلەرi ءھام جۋرناليستەرiمەن تانىساتىنى دا وسى كەز.
بiراق وكiل اكە اقىن جiگiتتiڭ قالايدا جوعارى بiلiم الۋىن تالاپ ەتتi. امالسىز ۆەست-لوينت اسكەري اكادەمياسىنا وقۋعا تۇسكەن اقىن جiگiت، ماجبۇرلەۋگە كونە الماي، بۇل وقۋ ورنىن دا «اسكەري ءتارتiپتi بۇزۋ» ارقىلى تاستاپ كەتەدi. ويتكەنi ادەبيەت پەن قاتاڭ ۋستاۆقا تەلiنiپ قويعان اسكەري ءومiر ەش سيىسپايتىن.
ەندi اقىن جiگiت نيۋ-يوركتە توبە كورسەتەدi. مۇندا «ولەڭدەر» جىر جيناعى دۇنيەگە كەلەدi. بiراق كۇنكورiسكە قاراجاتى جوق جiگiت بالتيمورعا قايتۋعا ءماجبۇر بولعان. بۇل قالادا اناسى جاعىنان تاتەسi بولىپ كەلەتiن ماري كلەمم تۇراتىن. اقىرى سونىڭ ۇيiنە كەلiپ باسپانالاعان. كەدەيشiلiكتiڭ قۇرساۋىنا تۇسكەن پو سەمياسىنىڭ وزگە وكiلدەرi دە وسىندا جينالعان بولىپ شىقتى. ەدگاردىڭ اعاسى ۆيليام كوكiرەك اۋرۋىنان وسى ۇيدە قايتىس بولدى. دەگەنمەن، بالتيموردا وتكەن ءتورت جىلدى پو شىعارماشىلىعىنداعى ءساتتi بەلەس دەپ ايتۋعا ابدەن بولادى. جازعان دۇنەلەرi قوماقتى بولماسا دا، شىعارماشىلىق iزدەنiستەگi قول جەتكiزگەن تابىستارى اۋىز تولتىرارلىق. سول كەزدiڭ بەلگiلi جازۋشىسى دجون كەننەدي ەدگاردىڭ تالانتىن تاپ باسىپ تانىپ، وعان قامقورلىق قول ۇشىن سوزسا، 1832 جىلى جەرگiلiكتi جۋرنال وتكiزگەن بايگەدە پونىڭ «شيشا iشiندەگi قولجازبا» اڭگiمەسi باس جۇلدەنi جەڭiپ الۋى ونىڭ وزiنە دەگەن سەنiمiن ارتتىرىپ، ادەبيەتشi بولامىن دەگەن تالابىن نىقتاي ءتۇستi.
كەدەيلiك پەن قىزعانىشتىڭ قۇربانى
1835 جىلدىڭ جازىندا بالتيموردان ريچموندقا قونىس اۋدارعان پو رەداكتورى توماس ۋايت بولىپ تابىلاتىن «وڭتۇستiك ادەبيەت جارشىسى» جۋرنالىنا رەداكتوردىڭ كومەكشiسi بولىپ جۇمىسقا تۇرادى. پونىڭ قابiلەت-قارىمىن بايقاعان ۋايت كوپ ۇزاماي رەداكتسيانىڭ بۇكiل جۇمىسىن ونىڭ يىعىنا ارتقان. حات وڭدەۋ، قولجازبالارمەن جۇمىس iستەۋ، رەتسەنزيالار جازۋ... جۋرنالدىڭ كولەمدi بولiگiن الاتىن وسى مiندەتتەردiڭ ءبارi پونىڭ بەدەلiن كوتەرگەنiمەن، بiراق ماردىمسىز قالاماقىعا iستەلiنەتiن شارۋالار ەدi. ۇزاماي جۋرنال تارالىمى دا كوبەيدi. ال پونىڭ پiكiرiنە بەلگiلi قالامگەرلەردiڭ ءوزi قۇلاق اساتىن بولعان. دەگەنمەن، مازاسىز جۋرنال جۇمىسى ادەبيەتپەن الاڭسىز شۇعىلدانۋعا ۋاقىت قالدىرا بەرمەيتiن. ايتە دە 30-جىلداردىڭ ورتا تۇسىندا پونىڭ ماتەريالدىق جاعدايى بiرشاما بiرقالىپتى ىرعاققا تۇسەدi دە، ال ادەبي شىعارماشىلىعى جوسپارلى، ماقساتتى كەيiپ الا باستايدى. اسىلى، پوعا الدىمەن بەدەل الىپ كەلگەن ادەبيەتشiلiگi ەمەس، جۋرناليستiگi ەدi دەپ ايتقان دۇرىسىراق بولار.
پو كەيiنiرەكتە جۋرناليستيكاعا بiرنەشە رەت ورالدى. ول بارعان باسىلىمداردىڭ ءبارi گۇلدەنiپ قويا بەرەتiن. «جەنتەلمەن جۋرنالى»، «گريم جۋرنالى» (سوڭعىسىنىڭ تارالىمى ول رەداكتورلىق ەتكەن جىلدارى 40 مىڭعا جەتتi), «اقشام ايناسى» گازەتi... ايگiلi «التىن قوڭىز» كiتابىنىڭ اۆتورى جۇمىس iستەگەن باسىلىمداردىڭ بiرقاتارى وسىلار. راس، جۋرناليستiك قىزمەتتiڭ دە ءوز يگi جاقتارى بولدى. ءتول شىعارمالارىن باستىرۋعا، از-ماز بولسا دا قالاماقى تابۋعا مۇمكiندiك تۋاتىن. دەگەنمەن، «ەكi مايداندا» بiردەي كۇرەسۋ پونى رۋحاني ءجۇنجiتiپ، دەنساۋلىعىن بiرشاما ويسىراتىپ كەتiپتi. سوندىقتان بولار، ونىڭ قوماقتى قارجى ۇسىنىپ وتىرسا دا كەزەكتi گازەت-جۋرنال شاقىرتۋلارىنان باس تارتاتىن كەزدەرi جيi ۇشىراساتىن. ەدگار 1836 جىلى ءوزiنiڭ الىس تۋىسى بولىپ كەلەتiن ۆيردجينيا كلەممگە ۇيلەنiپ، وتباسىن قۇردى. بۇل ارۋ پونىڭ عاجايىپ نوۆەللالارىنىڭ كەيiپكەرلەرiن ەسكە تۇسiرەتiن. اقىن ءوزiنiڭ جارىن ەسi كەتە سۇيسە دە، ولاردىڭ ورتاق تاعدىرى العاشقى كۇنiنەن-اق قايعى-قاسiرەتكە تولى بولدى. مۇقتاجدىق جاس وتباسىنىڭ سوڭدارىنان قالماي قويعان. پو بiرشاما بەلگiلi بولىپ قالعانىنا قاراماي، تiرشiلiك ەتۋ ءۇشiن كۇرەسۋگە ءماجبۇر ەدi. زامانداسى، سىنشى ن.ۋيلليس بىلاي دەپ جازادى: «پو كiرپياز ەدi جانە وتە قينالىپ جازاتىن. ستيلi كوپشiلiكتiڭ تالعام دەڭگەيiنەن تىم جوعارى بولعاندىقتان الاتىن قالاماقىسى دا ماردىمسىز ەدi. ول ءاردايىم اقشادان مۇقتاجدىق كورiپ وتىردى. اۋرۋ ايەلi ەكەۋi قاراپايىم ءومiر سۇرۋگە قاجەت زاتتاردان دا قۇرالاقان بولاتىن».
قاستارى بولسا پونىڭ كەيبiر iس-ارەكەتتەرiن مازاق ەتۋگە تىرىستى. شاراپقۇمارلىعىن وسەك قىلدى. ال ونىڭ وڭاشادا ءوز شىعارمالارىنىڭ ماتiنiمەن تىنىمسىز، بارىنشا ىجداعاتتىلىقپەن، بۇكiل جان-دۇنيەسi سىمداي تارتىلىپ جۇمىس iستەيتiندiگiن اڭعارا بەرمەيتiن. اڭعارۋعا تىرىسپايتىن دا. الكوگول مەن اپيىن اقىنعا وسىنداي شىعارماشىلىق جۇمىس ۇستiندە وي-ساناسىن باۋرايتىن قۇلازۋ سەزiمiنەن ارىلۋعا قاجەت بولاتىن.
كەيدە پونىڭ قىستىڭ كۇنi ءۇي جىلىتۋعا وتىن ساتىپ الۋعا دا اقشاسى بولماۋشى ەدi. مۇندايدا، دەنساۋلىعى ونسىز دا ءالسiزi ايەل سالقىنداپ قالماس ءۇشiن، ونىڭ ومىراۋىنا مىسىق سالىپ جىلىتاتىن. بiراق جوقشىلىق قويا ما، كۇيەۋiنiڭ جانۇشىرا الاسۇرعانىنا قاراماي، 1874 جىلدىڭ قاڭتارىندا ۆيردجينيا دۇنيەدەن قايتتى.
ايەلiنiڭ ءولiمi پونى قاتتى كۇيزەلتتi. ادەبيەتتەگi, تۇرمىستاعى جاعدايىم ەندi وڭالا ما دەگەندە، بۇل وقيعا اقىندى تۇرالاتىپ كەتكەنi انىق. وسى قىرقىنشى جىلدارى ونىڭ ءتورت جيناعى جارىق كورگەن-دi. 1845 جىلدىڭ قاڭتارىندا «اقشام ايناسى» جۋرنالىندا بۇل كۇندەرi الەمدiك پوەزيانىڭ ۇزدiك جاۋھارلارىنىڭ بiرiنەن سانالاتىن «قۇزعىن» ولەڭi باسىلعان. ول كەزدە ول... 10 دوللارعا باعالانعان-دى (كەيiنiرەك، ولگەننەن كەيiن، پوعا كەشەۋiلدەتiپ بولسا دا اتاق-داڭق كەلگەندە، اۋكتسيوندا وسى ولەڭنiڭ قولجازباسى 225 دوللارعا، ال تاعى بiر «قوڭىراۋ» ولەڭiنiڭ قولجازباسى 2100 دوللارعا ساتىلعان).
40 جىلداردىڭ ورتا تۇسىندا ەدگار پو امەريكانىڭ بەلدi اقىندارىنىڭ قاتارىنان سانالا باستادى. وعان «ۇلكەن ۇيلەردiڭ» دە ەسiگi اشىلعان. دەگەنمەن، پو كوپ رەتتە كورە الماۋشىلىق پەن كۇندەستiكتiڭ، كەيدە تۇسiنبەستiكتiڭ قۇربانى بولىپ كەتiپ جاتاتىن. بۇعان ءوزiنiڭ تiك مiنەزi دە بiرشاما كiنالi ەدi. ادەبيەت ماسەلەسiنە كەلگەندە ول ەشقانداي بiتiمگەرشiلiككە بارمايتىن. ويىن تۋرا، باتىل ايتاتىن. ارينە، بۇنىسى كiمگە جاعا قويسىن.
پونىڭ اجالى ءالi كۇنگە قۇپيا. 1849 جىلدىڭ قىركۇيەگiندە ريچموندتا «پوەتيكالىق پرينتسيپ» دەگەن تاقىرىپتا تىڭدارمانداردىڭ تاراپىنان جاقسى باعالانعان لەكتسيا وقىعان ول الگi جەردەن، قالتاسىندا 1500 دوللارى بار، اتتانىپ كەتەدi. ودان كەيiن نە بولعانى بەلگiسiز. الدە كوپ مولشەردە پايدالانعان ەسiرتكiنiڭ ەلتۋiنە ءتۇسiپ قالدى ما، الدە بۇنىڭ اقشاسىنا قىزىققان قاراقشىلار ۋلاندىردى ما، بiر iشiمدiكحانادان ەسسiز جاتقان حالدە تابىلعان. ول بالتيموردىڭ ەمحاناسىنا جەتكiزiلiپ، سوندا قايتىس بولادى.
قالاي دەگەنمەن دە، پونىڭ ومiردەن ەرتە كەتۋiنە اپيىن مەن الكوگول ەمەس، ءۇمiتسiز جوقشىلىق پەن تىنىمسىز تۆورچەستۆولىق جۇمىس سەبەپشi بولدى دەگەن ءجون سياقتى.
پو شىعارماشىلىعىنىڭ وزiنەن كەيiنگi ادەبيەتتiڭ دامۋىنا اسەرi وراسان زور. وسىلاي ەكەندiگiنە ورىس اقىنى ۆ.يا.بريۋسوۆتىڭ «امەريكان اقىنى بiزدiڭ دوستوەۆسكيدiڭ جول كورسەتۋشiسi جانە كوپ ماسەلەدە ۇستازى ەدi» دەگەن بiر عانا پiكiرi جان-جاقتى دالەل بولا الادى.
بۇگiنگi پسيحولوگيا، پسيحواناليتيكا، كريميناليستيكا عىلىمدارى دا پو شىعارماشىلىعىنا مولىنان قارىزدار.
ءومiرi وكسiكپەن وتكەن اقىننىڭ مۇراسى ءالi تالاي ۇرپاقتىڭ قاجەتiنە جاراپ، شىعارماشىلىقتاعى iزدەنiستەرiنە باعدارشام بولىپ قالا بەرمەك.
(جالعاسى بار)
"اباي-اقپارات"
