القىمداپ الا جونەلەتىن ارداكۇرەڭ مىنەزدى اعانى العاش كورگەندە اسا قابىلداي قويماپپىن. تاپتاپ وتەردەي تارپاڭدىعى ىقتاپ سويلەپ، ىڭعايدى باعاتىن، ىعىتىن تاۋىپ قانا قيمىلدايتىن ادامداردىڭ ورتاسى ءۇشىن ادەيى ورايلاستىرىلاتىن الەيىم-تالەيىم ارتىستىكتىڭ اۋرەسىندەي سەزىلگەنىن جانە جاسىرا المايمىن. «اعامىز، - دەپ ويلاۋشى ەدىم سول كەزدە، - «كوك ساندىققا»  «كورپە، جاستىعىن» كوتەرىپ كىرگەن بەتتە كەرى شىعاتىن جولدى تاپپاي قالعان عوي: ەفيردەگىدەي ەسىپ سويلەمەسە، ەنتىگى باسىلمايدى». ايتسە دە از جىلداردان سوڭ قاتەلەسپەگەنىمدى قاپىسىز ۇقتىم: نۇرتىلەۋ يمانعاليۇلى  «كوك ساندىققا» - تەلەۆيزياعا كىرگەن كۇننەن باستاپ كەرى قايتپاۋعا بەلدى بەكەم بۋىپتى. ايتكەنمەندە، ارىپتەس اعامىزدىڭ الاباس اتان بۇلتتار اۋناعان جوڭعاردىڭ (جوڭعار الاتاۋىنىڭ) القاراكوك شىڭدارىنداي ويقى-شويقى مىنەزىمەن ءتارتىپ بۇزىپ، تارتە تەپپەيتىن تەلەۆيزيا الەمىنە  كۇنى بۇگىنگىگە دەيىن سىپايى قوناق سياقتى سىيىپ جۇرگەنىنە تاڭ قالامىن. اشىق كۇندە الاي-تۇلەي بوران سوقتىرىپ، زاماناڭدى ءبىر ۋىس قىلاتىن جوڭكەنىڭ (ن. يمانعاليۇلى تۋىپ-وسكەن ولكەدەگى قاۋىپتى ايماق ەسەبىنە ەنگەن جەردىڭ اتى) جوتاسىنداي ۇيتقىپ تۇراتىن اعامىز «ەفير مادەنيەتىنە» جاتپايتىن جات قاباعىن اشىق تانىتىپ،  كوزىلدىرىگىن كولدەنەڭ تاستاپ، اششى پاۋزا ۇستاپ وتىرىپ الاتىنىن جۇرتتىڭ ءبارى بىلەدى. ونىسى كەيدە قىبىر ەتكەندى قالت جىبەرمەي باعاتىن اۋديتوريانىڭ قيتىعىنا ءتيىپ، قولتىعىنا قىتىق جۇگىرتكەندەي سەزىلەدى.

القىمداپ الا جونەلەتىن ارداكۇرەڭ مىنەزدى اعانى العاش كورگەندە اسا قابىلداي قويماپپىن. تاپتاپ وتەردەي تارپاڭدىعى ىقتاپ سويلەپ، ىڭعايدى باعاتىن، ىعىتىن تاۋىپ قانا قيمىلدايتىن ادامداردىڭ ورتاسى ءۇشىن ادەيى ورايلاستىرىلاتىن الەيىم-تالەيىم ارتىستىكتىڭ اۋرەسىندەي سەزىلگەنىن جانە جاسىرا المايمىن. «اعامىز، - دەپ ويلاۋشى ەدىم سول كەزدە، - «كوك ساندىققا»  «كورپە، جاستىعىن» كوتەرىپ كىرگەن بەتتە كەرى شىعاتىن جولدى تاپپاي قالعان عوي: ەفيردەگىدەي ەسىپ سويلەمەسە، ەنتىگى باسىلمايدى». ايتسە دە از جىلداردان سوڭ قاتەلەسپەگەنىمدى قاپىسىز ۇقتىم: نۇرتىلەۋ يمانعاليۇلى  «كوك ساندىققا» - تەلەۆيزياعا كىرگەن كۇننەن باستاپ كەرى قايتپاۋعا بەلدى بەكەم بۋىپتى. ايتكەنمەندە، ارىپتەس اعامىزدىڭ الاباس اتان بۇلتتار اۋناعان جوڭعاردىڭ (جوڭعار الاتاۋىنىڭ) القاراكوك شىڭدارىنداي ويقى-شويقى مىنەزىمەن ءتارتىپ بۇزىپ، تارتە تەپپەيتىن تەلەۆيزيا الەمىنە  كۇنى بۇگىنگىگە دەيىن سىپايى قوناق سياقتى سىيىپ جۇرگەنىنە تاڭ قالامىن. اشىق كۇندە الاي-تۇلەي بوران سوقتىرىپ، زاماناڭدى ءبىر ۋىس قىلاتىن جوڭكەنىڭ (ن. يمانعاليۇلى تۋىپ-وسكەن ولكەدەگى قاۋىپتى ايماق ەسەبىنە ەنگەن جەردىڭ اتى) جوتاسىنداي ۇيتقىپ تۇراتىن اعامىز «ەفير مادەنيەتىنە» جاتپايتىن جات قاباعىن اشىق تانىتىپ،  كوزىلدىرىگىن كولدەنەڭ تاستاپ، اششى پاۋزا ۇستاپ وتىرىپ الاتىنىن جۇرتتىڭ ءبارى بىلەدى. ونىسى كەيدە قىبىر ەتكەندى قالت جىبەرمەي باعاتىن اۋديتوريانىڭ قيتىعىنا ءتيىپ، قولتىعىنا قىتىق جۇگىرتكەندەي سەزىلەدى. قايسىبىر اعايىننىڭ تەلەۆيزياعا قىزمەتكە تۇرۋ ءۇشىن ءتىلىن تۇزەپ،  ءوز ءتارتىبىنىڭ قاتاڭ تاربيەشىسىنە اينالىپ، ءجۇرىسىن ساندەپ، جوتكەرىنسە دە جوندەمدى كىسىنىڭ ادەبىن تانىتىپ ابىگەرلەنەتىنىن تالاي كوردىك. كوردىك، كۇلگەن جوقپىز، تۇسىنۋگە تىرىستىق. سەبەبى - تەلەادام تەگىن ادام بولماۋى كەرەك. ال، نۇرەكەڭدە، وسىنىڭ بارىنە  قارسى دەمەي-اق قويالىق، بىراق،   كەرى قىلىقتار جەتىپ ارتىلادى. ادەتتە تەلەجۋرناليست «وسىلاي بولا ما؟» دەپ سىنىق سويلەيدى. نۇرەكەڭ «وسىلاي دا بولا ما ەكەن؟!» دەپ توتەسىنەن تارتادى. ونى از دەسەڭىز «ەكەننىڭ» ەكپىنىن «ا» مەن ارشىنداتىپ، «وسىلاي دا بولا ما ەكەن، ا؟!» دەپ وسقىرىنا سالادى. تەپەڭكوك تەلەجورنالشى مالتا ەزۋدىڭ ماشاقاتىمەن بىلمەيتىن تاقىرىبىنان مىسىق كومبە جاساپ مىقشيسا، نۇرەكەڭ «ءبىلىپ، بىلمەي ايتقان ءسوزىمىزدى كورەرمەننىڭ وزىنە قالدىردىق» دەپ اۋديتورياعا وي تاستاپ، ويقاستاپ شىعا بەرەدى. ول وسىنىسىمەن قىزىق، كوپكە وسىنىسىمەن ەتەنە جاقىن. بۇگىنگى اۋديتوريا - اينالشاق جەگەن اتتاي ايتاقىرعا اۋناي سالاتىن، ەفيردەن نە ايتىلسا دا  جاسامپاز رۋحتا قابىلداي قوياتىن سوۆەتتىك زومبي اۋديتوريا ەمەس، تالعامى، سالىستىراتىن اقپاراتى، سىنى بار اۋديتوريا. بۇنداي اۋديتوريانىڭ الدىندا بۇعىنباق ويناپ، بۇلدىراۋدىڭ قاجەتى شامالى، شاما شارقىڭشا شىنايى اقپاراتتى جەتكىز، شىنشىل بول. شيرەك عاسىرعا جۋىق قازاق تەلەۆيزياسىنان كورىنىپ، ءار شاڭىرىقتىڭ تورىنەن «تابىلىپ» جۇرگەن نۇرتىلەۋ يمانعاليۇلى جايىندا ايتا قالساق، ونىڭ   وسى شىنشىلدىعىن تەلەجۋرناليستيكانىڭ قۇدىرەتىمەن بايلانىستىرىپ تامسانامىز. تامسانامىز ءام تالاسامىز. تەگىندە تالانت تۋرالى ءسوز تالاس تۋدىرماي تۇرمايدى. ونىڭ ۇستىنە جوڭكەنىڭ جوتاسىنداي ۇيتقىمالى مىنەزىن ەش جاسىرمايتىن، تەلەديدارىڭىزدى تەۋىپ شىعا كەلەتىندەي تەپسىنىپ سويلەيتىن نۇرتىلەۋگە قاتىستى ءسوز قالاي بىرجاقتى، بىرسىدىرعى بولا قويسىن؟.. بىراق، نۇرتىلەۋ يمانعاليۇلىنىڭ   قازاق تەلەۆيزياسىندا ءوز الەمىن جاساعان تۇلعا ەكەندىگىنە ەشكىمنىڭ داۋى بولماسا كەرەك. بايلاۋ ءسوزىمىزدى ازىلگە بۇرىپ ارلەسەك، قازاق كورەرەمەنى شيرەك عاسىرعا جۋىق ۋاقىت شەگىندە نۇرتىلەۋ يمانعاليۇلى دەگەن قاھارمانى بار كوپ سەريالى «ءفيلمدى» تاماشالاۋمەن كەلەدى.

ءداۋىرىنىڭ جاسامپاز ادامدارى مەن ساباقتى وقيعالارىن سالماقتاپ «جادىڭدا ما، جولداس؟» دەگەن باعدارلاماسىمەن تەلەۆيزيا تابالدىرىعىنان اتتاعان ول «جاس جىگەرىن» ايگىلەپ، «التىباقاندا» تەربەلىپ، قوعام «ايناسىنىڭ» الدىندا «كوزقاراسىن» ءبىلدىرىپ، «زاڭ مەن زاماندى» اقتاردى، ۇلتتىڭ ازات ويى مەن ءۇنى تىكەلەي تسەنزۋراعا باعىنىپ جابىققان زامانعا «جاستار داۋسىن» ەستىرتىپ، «كوكپارعا»، «وي-كوكپارعا» ءتۇستى، توقسانىنشى جىلداردىڭ اقجال تولقىن اتقان بولمىسىمەن «بەتپە-بەت» جۇزدەسىپ، «ءدىن مەن ءدىلدى» ىزدەدى، ءسويتىپ قازاق تەلەجۋرناليستيكاسىنا ءوزىنىڭ قايتالانباس «قولتاڭباسىن» قالدىرىپ، التىن «دىڭگەگىن» قاقتى.

«جادىڭدا ما، جولداس؟»، «جاس جىگەر»، «كوزقاراس»، «التىباقان»، «اينا»، «زاڭ مەن زامان»، «جاستار داۋىسى»، «كوكپار»، «وي-كوكپار»، «بەتپە-بەت»، «ءدىن مەن ءدىل»، «قولتاڭبا»، «دىڭگەك» -- نۇرتىلەۋ يمانعاليۇلى قازاق تەلەۆيزياسىنىڭ ەفيرىنە شىعارىپ، كورەرمەننىڭ كوزىن ارباپ، رۋحاني كومبەسىن تولتىرعان  باعادارلامالار تىزبەگى. بۇل -- باعدارلامالار تىزبەگى عانا ەمەس، نۇرتىلەۋ يمانعاليۇلىنىڭ عۇمىر جولى، قازاق تەلەجۋرناليستيكاسىنداعى اۆتوبيوگرافياسىنىڭ ايشىقتى بەتتەرى; ەڭبەكپەن، قايرات جىگەرمەن، جاسىماس، مۇقالماس رۋحپەن، ۇمىتپەن، سەنىممەن سومدالعان الپىس جاسىنىڭ بەل-بەلەستەرى بولسا كەرەك.

لاندشافتتىڭ ادام جاراتىلىسىنا اسەرىن عىلىمدا جازعان لەۆ گۋميلەۆ دەيتىن كىسى ەكەن. كىسىمىز قاتەلەسپەگەن. باسقانى بىلمەيمىن، قازاقتى تۋىپ-وسكەن جەرىنە قاراپ تانۋعا ابدەن بولادى. «اقىندى تانىعىڭ كەلسە، اۋىلىنا بار» دەيتىن ءسوزىمىز دە وسىدان شىققانعا ۇقسايدى. ال، نۇرتىلەۋ يمانعاليۇلىن تانۋ ءۇشىن تاۋ اسىپ، تاس باسۋدىڭ قاجەتى شامالى. تەك ءىلياس... ءىلياس جانسۇگىروۆ دەسەك جەتەدى: كوز الدىڭدا تىزبەكتەلىپ جەتىسۋدىڭ اسپان تاۋلارى تۇرادى. ەسىڭىزدە مە، جىر بىلاي باستالۋشى ەدى عوي:

ارشالى، امانتەكشە، قاراسىرىق،

قاراۇڭگىر، قالماق اسۋ، قارا جىرىق،

ساۋىرى سالقىنبەل مەن سايىنبولەك

سۋىعى سوعىپ تۇراد الاسۇرىپ.

قىمىزىن سول جايلاۋدىڭ ىشكەن كىسى

بايگەگە قوسادى ءوزىن تاڭ اسىرىپ.

ءىلياس قالامىنان توگىلگەن ۇلى جىردىڭ ۇيقاسىنداي بولىپ جەتىسۋ جەرىنە شوككەن تاۋلاردىڭ  تارپاڭ ۇلى  ەفيردە دە، ومىردە دە ءبىر ادام. ارىپتەس، ءارى اعامىز ەمەن-جارقىن ارالاساتىن دەگدار توپتىڭ ۇلتقا، ەلگە دەگەن ولشەۋسىز ماحابباتىن قۇرمەت تۇتاتىن  ءىنى رەتىندە بىلەتىنىم وسى ءبىر-اق ادام: ول - قازاق تەلەجۋرناليستيكاسىنىڭ قۇلاگەرى - نۇرتىلەۋ يمانعاليۇلى. كورەرمەننىڭ كوزىنشە كوركىن تايدىرىپ، ءارىن ۇرلاپ، ارتىنان ۇمىتتىرىپ جىبەرەتىن ەفير جۇمىسى نۇراعامىزدى شارشاتا الماپتى. تەلەجۋرناليستيكاسىنىڭ قۇلاگەرى الامان شابىس تىلەپ الىسقا كوز تىگىپ ءجۇر. ارينە، «جۇيرىكتىڭ جالعىز شاپقانى - جاپا شەككەنى» (اسقار سۇلەيمەنوۆ). ول سوڭىنان ەرگەن قالىڭ ءدۇبىردى سەزەدى. ويتكەنى،  تەلەجۋرناليستيكاعا مادەنيەت پەن ونەردىڭ مايتالماندارى بەت بۇرا باستاعان مايدانعا ءوزى دە ءدۇبىر سالا كەلىپ قوسىلىپ ەدى.

داۋرەن قۋات، www.abai.kz اقپاراتتىق پورتالىنىڭ باس رەداكتورى

«اباي-اقپارات»