كاسىپوداقتار فەدەراتسياسى – قازاقستانداعى 2 ميلليونعا جۋىق ەڭبەككەردىڭ باسىن بىرىكتىرىپ وتىرعان ەڭ ۇلكەن الەۋمەتتىك-قوعامدىق ۇيىم دەسە ارتىق ايتقاندىق ەمەس.

ەل تاريحىنا ەمىس-ەمىس كوز جۇگىرتسەك، كاسىپوداقتىق قوزعالىستاردىڭ باس تاريحى سوناۋ جيىرماسىنشى عاسىرعا بارىپ تىرەلەدى ەكەن. ءدال سول ۋاقىتتا قازاقستانداعى العاشقى كاسىپوداقدىق ۇيىم قۇرىلعان.

1905 جىلدىڭ جەلتوقسان ايىندا قازىرگى قاراعاندى وبلىسى ورنالاسقان اۋماقتا وسپەن مىس كەنىشىنىڭ جۇمىسكەرلەرى بىرلەسىپ، ۇيىم قۇرادى. ول – قازاقستانداعى ەڭ العاشقى كاسىپوداقتىق ۇيىم رەتىندە رەسمي تىركەلگەن.

ال كسرو بيلىگى تۇسىندا، 1948 جىلى بۇكىلوداقتىق ورتالىق كاسىپوداقتار كەڭەسىنىڭ (بوكك) XIX پلەنۋمىنىڭ قاۋلىسىن باسشىلىققا الىپ، سونىڭ نەگىزىندە بىرىڭعاي ورتالىق ورگان رەتىندە ۇيىمداستىرىلعان. ونى قازاق كاسىپوداقتار كەڭەسى باسقارعان.

ونان سوڭ، 1990 جىلدىڭ جەلتوقسان ايىندا قازاقستان كاسىپوداقتارىنىڭ كەزەكتى سەزى ءوتىپ، وندا قازكسر كاسىپوداقتار فەدەراتسياسىن قۇرۋ تۋرالى دەكلاراتسيا قابىلداعان. 1992 جىلدىڭ ناۋرىزىنان باستاپ قازكسر كاسىپوداق فەدەراتسياسى – قر كاسىپوداقتار فەدەراتسياسى بولىپ بەكىتىلگەن.

مىنە، قۇرىلعانىنا 116 جىلدان اسىپ جىعىلعان بۇل ورگانعا بۇگىندە ەلىمىزدەگى 2 ميلليونعا جۋىق ەڭبەككەر قاۋىم رەسمي مۇشەلىككە وتكەن ەكەن.

بۇگىنگى تاڭدا قر كاسىپكەرلەر وداعى – ەلدەگى ەڭبەككەر قاۋىمنىڭ قۇقىعىن قورعاۋشى بىردەن-ءبىر ۇيىمعا اينالعان. ويتكەنى، ەڭبەك قاۋىپسىزدىگى مەن ەڭبەكتى قورعاۋ، جۇمىس بەرۋشىلەر  مەن مەملەكەتتىك ورگاندار الدىندا جۇمىسكەرلەردىڭ قۇقىقتارىن قورعاۋدى اتالعان ۇيىم ءوز جارعىلارىنا ەنگىزگەن. كاسىپوداقتار فەدەراتسياسى بۇگىنگى تاڭدا ەڭبەككەرلەردىڭ قۇقىعىم قورعاۋ مەن قامتاماسىز ەتۋگە قاتىستى زاڭدىق ءھام نورماتيۆتىك-قۇقىقتىق اكتىلەردى جەتىلدىرۋ، سول ارقىلى ەڭبەك قاۋىپسىزدىگى مەن ەڭبەكتى قورعاۋ، وسى باعىتتاعى ۇلتتىق ساياساتتى ءارى قاراي دامىتۋ مەن كۇشەيتۋ ماقساتىنداعى قىزمەتىن جالعاستىرۋدا.

بيىل قازاقستان حالقى ءۇشىن ەرەكشە جىل. بيىل ەل تاۋەلسىزدىگىنە 30 جىل. پرەزيدەنت قاسىم-جومارت توقاەۆتىڭ بيىلعى جىلدى «قازاقستان تاۋەلسىدگىنىڭ 30 جىلى» دەپ بەلگىلەگەن.

بيىلعى مەرەكەلى جىلدىڭ قۇرمەتىنە ورايلاستىرىپ، قازاقستاننىڭ كاسىپوداقتار فەدەراتسياسى دا 2021 جىلدى «باستاۋىش كاسىپوداق ۇيىمدارىنىڭ جىلى» دەپ جاريالاعان ەكەن. بۇل يدەياعى باستاماشىلىق ەتكەن – كاسىپوداقتار فەدەراتسياسى.

كەشەگىمىز بەن بۇگىنىمىزدى قالىپتاستىرىپ، توعىستىرعان – ەڭبەك. ەلدەگى ەڭبەككەر قاۋىمنىڭ، ەڭبەك ادامىنىڭ بۇگىنگى بەت-بەينەسىن، ونىڭ تۇرمىستىق الەۋەتىن كوتەرۋ بويىنشا جۇمىستاردى ءارى قاراي دا جالعاستىرۋ، كاسىپوداقتار تاريحىن جاڭعىرتا وتىرىپ، ەڭبەككەرلەر قاۋىمىن ەل ىشىندە كەڭىنەن ناسيحاتتاۋ بۇگىنگى كۇننىڭ باستى مىندەتتەرىنىڭ ءبىرى.

وسى رەتتە ءبىز بۇگىن باتىس قازاقستان وبلىستىق كاسىپوداق ۇيىمىنىڭ وكىلى، «قازاقستاندىق سالالىق ءبىلىم جانە عىلىم قىزمەتكەرلەرى كاسىپوداعىنىڭ» بقو-داعى كاسىپتىك ۇيىمىنىڭ توراعاسى مارات ورازالىۇلى داۋپاەۆ تۋرالى از-كەم ءسوز ەتكەندى ءجون كوردىك.

مارات ورازالىۇلى – ستۋدەنتتىك شاعىنان كاسىپوداق ۇيىمىن باسقارعان. ءوز ىسىنە دەگەن ەرەكشە ىنتا-جىگەرى ءھام جاۋاپكەرشىلىك پەن ەڭبەكقورلىعىنىڭ ارقاسىندا وبلىستاعى ءبىلىم-عىلىم قىزمەتكەرلەرىنىڭ كاسىپوداق ۇيىمىنا توراعا اتانعان.

مارات ورازالىۇلى داۋپاەۆ – 1964 جىلى 5 قازاندا بۇرىنعى ورال وبلىسىندا (قازىرگى بقو) قاراپايىم ەڭبەككەرلەر وتباسىندا دۇنيەگە كەلگەن. ا. پۋشكين اتىنداعى ورال پەداگوگيكالىق ينستيتۋتىنىڭ دەنە شىنىقتىرۋ جانە سپورت فاكۋلتەتىنە وقىپ، اسكەري بورىشىن ماسكەۋدە جانە بەلارۋستىڭ گرودنو قالالارىندا وتەگەن. كەيىن ورال پەداگوگيكالىق ينستيتۋتىن اياقتاعان سوڭ قازسسر ءبىلىم جانە عىلىم مينيسترلىگىنىڭ جولداماسىمەن ءوزى ءبىلىم العان ورال پەداگوگيكالىق ينستيتۋتىنىڭ «بۋرەۆەستنيك» سپورت كلۋبىنا توراعا بوپ تاعايىندالادى. ونان كەيىن، ينستيتۋت قابىرعاسىندا ورنالاسقان ستۋدەنتتىك كاسىپوداق كوميتەتىنىڭ توراعاسى، 1998- 2014 جىلدارى م.وتەمىسوۆ اتىنداعى بقو مەملەكەتتىك ۋنيۆەرسيتەتىندەگى باستاۋىش كاسىپوداق ۇيىمىنىڭ توراعاسى قىزمەتتەرىن اتقارادى.

2000 جىلى سانكت- پەتەربۋرگ مەملەكەتتىك دەنە تاربيەسى ۋنيۆەرسيتەتىندە عىلىمي ديسسەرتاتسياسىن قورعاپ، پەداگوگيكا عىلىمىنىڭ كانديداتى اتانعان. وسى ۋاقىت ارالىعىندا مارات ورازالىۇلى ونداعان عىلىمي، زەرتتەۋ ماتەريالدارىن جازىپ، ىزدەنۋشىلىك ماتەريالدارى بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارىندا جاريالانعان.

مارات ورازالىۇلى قازاقشا كۇرەستەن قازاقستاننىڭ سپورت شەبەرى. ول 2014 جىلى ءوبلىستىو كونفەرەنتسيا شەشىمىمەن، باتىس قازاقستان وبلىستىق ءبىلىم-عىلىم قىزمەتكەرلەرىنىڭ سالالىق كاسىپوداق ۇيىمىنىڭ توراعاسى بولىپ تاڭدالعان. ال 2018 جىلى مارات ورازالىۇلى ءوز باسقارىپ وتىرعان كاسىپوداق ۇيىمىنا قايتا باسشىلىققا سايلانادى.

ول ءوزىنىڭ قاجىرلى ەڭبەگى، تاباندى جۇمىسىنىڭ ارقاسىندا «ءبىلىم جانە عىلىم قىزمەتكەرلەرىنىڭ كاسىپوداعىنا سىڭىرگەن ەڭبەگى ءۇشىن» توسبەلگىسىمەن، «ادال ەڭبەگى ءۇشىن» توسبەلگىسىمەن، كاسىپوداقتار فەدەراتسياسىنىڭ «كاسىپوداقتارعا سىڭىرگەن ەڭبەگى ءۇشىن» توسبەلگىسىمەن، قر تاۋەلسىزدىگىنىڭ 20 جىلدىعىندا «ۇزدىك كاسىپوداق كوشباسشىسى» ماراپاتىمەن ماراپاتتالعان.

مارات ورازالىۇلىنىڭ جەتكەن جەتىستىكتەرى ەلدىڭ ناعىز «ەڭبەككەر بەينەسى» اتاۋىنا لايىق-اق. ونىڭ ءبىلىم-پاراساتى مەن كۇش-جىگەرى وزىنەن كەيىنگى جاس ەڭبەككەرلەرگە ۇلگى بولارى انىق.

تاقىرىپقا تۇزدىق:

وتكەن ايدا عانا، دۇنيە جۇزىلىك ەڭبەكتى، ەڭبەككەرلەردى قورعاۋ كۇنى قارساڭىندا قازاقستاننىڭ ەڭبەك جانە حالىقتى الەۋمەتتىك قورعاۋ ءمينيسترى ءبىرجان نۇرىمبەتوۆ ەڭبەكتى قوراعۋ مادەنيەتىن قالىپتاستىرۋ كەرەكتىگى، ۇكىمەتتىڭ وسى باعىتتا قابىلداپ جاتقان شارالارى تۋرالى ەگجەي-تەگجەيلى بايانداعان ەدى.

Abai.kz