وسىدان سەگىز-توعىز جىل بۇ­رىن ماعان مۇكاش جامان­بالينوۆ اقساقال حابارلاسىپ:
- وۋ، قىزىم، ءسۇيىنشى، الگى تەرەڭكول بولىستىعىنىڭ ءمورىن تاپتىم! تەز جەت! - دەگەن. اپىل-عۇپىل كيىنىپ، جۇگىرىپ جەتكەنىمدە، مۇكاش اتا سارعايعان قاعازدارىن اقتارىپ، ءبىرتۇرلى قوبالجىپ وتىر ەكەن.

وسىدان سەگىز-توعىز جىل بۇ­رىن ماعان مۇكاش جامان­بالينوۆ اقساقال حابارلاسىپ:
- وۋ، قىزىم، ءسۇيىنشى، الگى تەرەڭكول بولىستىعىنىڭ ءمورىن تاپتىم! تەز جەت! - دەگەن. اپىل-عۇپىل كيىنىپ، جۇگىرىپ جەتكەنىمدە، مۇكاش اتا سارعايعان قاعازدارىن اقتارىپ، ءبىرتۇرلى قوبالجىپ وتىر ەكەن.
- اكەم مارقۇم مۇباراك ءۋاليۇلى ءدىني ءبىلىمى تەرەڭ، مەدرە­سەدە ساباق بەرگەن مولدا بولعان ادام ەدى. قازاق بالاسىنىڭ باسى­نا تونگەن قۋعىن-سۇرگىننىڭ زار­دابىن تارتىپ، نەبارى 37 جاسىندا ءولىپ كەتتى. قاۋكەن اجەمىزدىڭ اي­تۋىنشا، ىشىندە اراب، لاتىن ءارىپ­تەرىمەن جازعان قولجازبالارى، جەر-سۋ اتاۋلارى جازىلعان ەسكى گەوگرافيالىق كارتالارىمىز، ەكى-ءۇش دوڭگەلەك ءمور، ءبىر تورتكۇل ءمور، كوپتەگەن كىتاپشالار سالىن­عان ساندىقتى ءتۇن ىشىندە اكەيدى جەرلەگەن سوڭ-اق، زيراتىنىڭ با­سىنا اپارىپ بىرگە كومەدى. اجە­مىز­دىڭ بىزگە ايتىپ كەتكەن وسى ءبىر امانات ءسوزى ءومىر بويى جۇرەگىمدە ءجۇردى. قايتسەم اكەمنىڭ زيراتىن تابامىن دەگەن وي مازالاي بەردى. قۋعىن-سۇرگىن جىلدارىنىڭ ءناۋ­بەتىنەن سەسكەنىپ قالعان ۇلكەندەر جاعى بىزگە زيانى تيەدى دەدى  مە، اتىلعانداردىڭ زيراتى قاي جەردە جاتقاندارىن دا ايتىپ كەتپەدى.  سودان اركىمدەردەن سۇراستىرىپ ءجۇرىپ، اكەمدى جەرلەگەن جەردى ال­پىس جىلداي ۋاقىت وتكەندە ىزدەپ تاپتىم-اۋ اقىرى. اعايىن-تۋىس، باۋىرلاردى جيناپ اس بەردىك. اجەمنىڭ ايتقانى ەسىمىزگە ءتۇسىپ، ەل اقساقالدارى بار،  ءمايىتتى  قاز­بالاماي، زيراتتى اينالاسىن تە­رەڭدەي قازىپ ءجۇرىپ، الگى تەمىر سان­دىقتى تاۋىپ الدىق. سان­دىقتىڭ ىشىندە كىتاپتار دا، ءمور­لەر دە، بارلىعى دا ساقتالىپتى. دوڭگەلەك جانە تورتكۇل مورلەر با­سىلعان قاعازدار سول كۇيىندە قا­لىپتى. ەندى مورلەر جايىنا توق­تالايىن، مىنە، قاراپ ال ءوزىڭ،- دەپ  قولىما ۇستاتتى. قولىما الىپ قاراسام، شىنىندا دا، ءمور­لەردىڭ تاڭباسى باسىلعان شەجى­رەلى قا­عازدا ارابشا جازۋلار بار ەكەن. ءمۇ­كاش اتا بۇل موردە ء"تور­تىنشى اۋىل، تەرەڭكول بولىسى، پاۆ­لو­دار ۋەزى، سەمەي گۋبەرنياسى" دەگەن جازۋ بار دەپ ءتۇسىندىردى. ياعني، بۇل ءبىزدىڭ قازىرگى قاشىر اتالىپ تۇرعان اۋدانىمىزدىڭ اۋەلدەن كەلە جاتقان اتاۋى كورىنەدى.
- اكەم مەدرەسەدە ۇستازدىق  ەتىپ، ءىس-قاعازدارىن جۇرگىزدى. مار­قۇم ساندىق تولى قاعازدارىن ءوزىم­مەن بىرگە كومىڭدەر دەپ بەكەر ايت­قان جوق قوي. ول دا ءوز اكەلەرىنىڭ ءوز­دەرىنە تاپسىرعان اماناتتارىن وسىلاي ورىنداۋعا، كەلەر ۇرپاق بىزگە جەتكىزۋ ءۇشىن مۇرات ەتىپ كەتتى. تەرەڭكولدىڭ، ۇيالى مەن ۇرىقتىڭ، ءۇيىرلىتۇپتىڭ، اققۋلىنىڭ بايىرعى اتاۋ­لارىن قايتا ورالتۋ سەندەردىڭ ءمىن­دەتتەرىڭ قاراقتارىم، ءبىزدىڭ جا­سى­مىز بولسا، جەتپىستەن اسىپ بارا­دى، - دەپ مۇكاش اتا اڭگىمەسىن اياق­تاپ ەدى. سول ەكى ارادا "قاشىر اۋ­دانى­نىڭ بايىرعى تەرەڭكول اتاۋى قايتا ورالسا" دەپ ءجيى-ءجيى ما­قالا جازىپ، جەرگىلىكتى بيلىك با­سىن­داعىلارعا، ونوماستيكالىق كو­ميسسيا مۇشەلە­رىنە وي تاستايمىن، وسى ويىمدى جۇزەگە اسىرامىن دەپ ءجۇرىپ ار­داقتى ۇستاز تەمىربولات دايكەنوۆ اعا دا ومىردەن ءوتىپ كەتتى.
جامبىل ارتىقباەۆ دەگەن عا­لىم قاشىر ءسوزى ەرتەدەگى سوزدىكتەر­دە كەزدەسپەگەنىمەن دە، ول قازاقتىڭ ءسوزى، كونە توپونيم دەگەنگە كەلىپ ءبىر توقتالدى. بىراق بۇل ءسوز وسى كۇنگى قازاققا تۇسىنىكسىز. اقساقال­دار­دىڭ مازاسىز كۇي كەشىپ جۇرگەن­دەرى دە وسى. قاشىر دەگەن اتاۋ بىزگە تەرەڭكول بولىستىعى ءومىر سۇرگەن ءحىح عاسىردان كەيىن، وزگە ۇلت وكىل­دەرى جەرىمىزگە قاپتاپ كەلە باستاعان تۇستا ورىستاردىڭ كاچيرى دەپ ايتا باستاۋىنان پايدا بولعان سەكىلدى. وسى ءسوزدى قاشىر دەپ بەرتىن عانا قازاقشالاپ جازىپ ءجۇرمىز. اۋدان­نىڭ سول كەزدەگى اكىمى ورازكەلدى قايىرگەلدينوۆ "اتالاردىڭ امانا­تىن ورىنداۋ - پارىز" دەپ ءوزى باس­تاپ، اۋداننىڭ بايىرعى اتاۋىنىڭ قايتا ورالۋىنا بەلسەندىلىك كورسەت­تى. اۋداندىق ءماسليحات وتىرىسىندا تالقىلانىپ، ماقۇلدانىپ، "اۋدان­نىڭ اتى بولماسا دا، اۋدان ورتا­لىعى تەرەڭكول اۋىلى اتالسىن" دەپ وبلىستىق ءماسليحاتتىڭ قاراۋى­نا ۇسىنىس جىبەردى. كەيبىر وزگە ۇلتتار وكىلدەرىنىڭ تاراپىنان تۋعان تۇسىنبەۋشىلىكتەن بۇل ۇسىنىستىڭ وتپەي قالۋى دا مۇمكىن ەدى. اكىمدىك قىزمەتكەرلەرى بۇكىل اۋىلدى ارا­لاپ، تەرەڭكول اۋىلى دەپ اتايتىن بولساق، قارسى ەمەسسىز بە دەپ قول جينادى. ءوز جەرىمىزدە، ءوز ەلىمىزدە، ءوز اۋىلىمىزدا تۇرىپ اتا-بابا­لاردىڭ اتا قونىسىن ءوز اتىمەن اتاپ، قايتا ورالتۋعا وزگەلەردىڭ كە­لى­سىمىن سۇراپ وسىلاي شارق ۇردىق...
وتكەن جىلعى جەلتوقسان ايى­نىڭ سۋىق كۇندەرىنىڭ ءبىرى ەدى. كەش­كە قاراي ۇيدەگى تەلەفون شىر ەتە قال­دى. ترۋبكانى كوتەرسەك، وبلىس­تىق اۋىل شارۋاشىلىق دەپارتا­مەن­تىنىڭ سول كەزدەگى باستىعى نۇر­جان ءاشىم­بەتوۆ ەكەن. قاشىر جاققا حابار­لاسىڭىزشى، جاقسى جاڭالىق بار! - دەدى ول.  ءدال سول كۇنى "قا­زاق­­ستان ەلەكتروليز زاۋىتىنىڭ" ال­عاشقى كەزەگى ىسكە قوسىلىپ وبلىسقا جۇمىس ساپارىمەن ەلباسى نۇرسۇل­تان نازارباەۆ كەلگەن ەدى. جاقسى جاڭالىق دەگەن سوڭ، قىزعۋشىلىق­پەن ءتۇن ىشىندە قاشىر اۋىلىنىڭ اكىمى ەرمەك مۇساعيتوۆتىڭ ۇيىنە تەلەفون شالدىم. - بۇگىن ەلبا­سىن كورىپ، قولىن الىپ، اماندا­سىپ وتباسىممەن ءبولىسىپ، ءوزىمدى قويار­عا جەر تاپپاي وتىر ەدىم. ءبارى­نەن بۇرىن قاشىر اتاۋى جونىندە ايتقانىن قاراڭىزشى! ەڭ ۇلكەن قۋانىش وسى!- دەگەن سوڭ، ەرتەلەتىپ سول جاققا قاراي جولعا شىعىپ كەت­تىك. اڭگىمەنىڭ ۇزىن-ىرعاسى بىلاي ەكەن. پاۆلودار مەن بەلارۋس جاعى بىرلەسىپ اۋىل شارۋاشىلىعىنا كەرەكتى شاعىن كەشەندى تراكتورلار جاساپ شىعاراتىن زاۋىت اشقان بولاتىن. ەلەكتروليز زاۋىتىنان كەيىن ءوز جەرىمىزدە قۇراستىرىلاتىن جاڭا تراكتورلاردى كورمەككە وسى جەرگە ەلباسى كەلەدى. ءوزىن كۇتىپ تۇر­عان اۋدان، اۋىل اكىمدەرىنە جا­قىن­داپ كەلىپ سالەمدەسەدى. اۋىل-ەل­دىڭ جاعدايىن سۇراپ تانىسادى. قا­شىر اۋىلىنىڭ اكىمى ەرمەك مۇ­ساعيتوۆ پەن سول اۋداننىڭ پەسچا­نوە اۋىلىنىڭ اكىمى شايزا ۇقپاە­ۆالارمەن امانداسىپ حال-جاعداي­لارىن بىلگەن سوڭ، ەلباسى:
- سەندەر قاي اۋىلدانسىڭدار؟-دەپ سۇراپ قالادى. ەكەۋى دە جارىسا:
- قاشىردان كەلدىك! - دەيدى. ەلباسى: قاشىردان؟! قاشىر دەگەن نە ءسوز ءوزى؟ - دەپ قاسىندا تۇر­عان وبلىستىڭ بۇرىنعى اكىمى قايرات نۇرپەيىسوۆكە بۇرىلادى. تراكتور­لاردى كورسەتەمىز دەپ جي­نا­لىپ تۇرعان جەرگىلىكتى باسشى­لاردىڭ ۇلكەن توبى كۇتپەگەن جەر­دەن قوي­ىلعان بۇل سۇراققا نە ايتار­لارىن بىلمەي ءبىر ساتكە ءبارى دە اب­دىراپ قالادى. وزگەرتەمىز نۇر­سۇلتان ءابىشۇلى، مىندەتتى تۇردە ءوز­گەرتە­مىز!- دەيدى سول كەزدەگى وبلىس اكى­مى قايرات نۇرپەيىسوۆ. بۇل اڭگى­مەنى سول جەردە تۇرعانداردىڭ ءبارى ەستىپ، بىرىنەن سوڭ ءبىرى  ءبىزدىڭ ءتىل­شى­لەر قوسىنىنا  حابارلاسىپ، ءسۇيىن­شى سۇرادى. اۋىل شارۋاشى­لىعى دەپارتامەنتىنىڭ سول كەزدەگى باستىعى نۇرجاننىڭ قۋانىپ، ءبىزدى ىزدەپ تۇندەلەتىپ اسىعا تەلە­فون شالىپ جۇرگەنى وسىدان ەكەن. قاشىردىڭ اتاۋى جايىنداعى قۋانىشتى بۇل اڭگىمەنى ءبىز دەرەۋ مۇكاش اتا باستاعان اقساقالدارعا جەتكىزدىك.
- ويپىرىم-اي ءا!.. ءبىزدىڭ اتا-بابالارىمىز پرەزيدەنتتىڭ كەلۋىن كۇتكەن ەكەن عوي!- دەستى ولار. - ەل­باسىنىڭ شاعىن ءبىر اۋىلدىڭ اتىنا سونشا ءمان بەرگەنىن قارا­شى! ۇلىق بولساڭ كىشىك بول دەگەن وسى!.. - دەپ  اقساقالداردىڭ جاس بالالارشا مارە-سارە قۋانعانىن ءوز كوزىممەن كوردىم. ءاۋمين دەپ باتا بەرىپ، بەت سيپاستى. ەلباسى استاناعا جەتكەن كۇنى ەرتەسىنە بەل­گىلەنگەن ۋاقىتىنا سايكەس وب­لىستىق ءماسليحاتتىڭ كەزەكتى سەس­سياسى ءوتتى. قاشىر اۋدانىنىڭ ور­تالىعى قاشىر اۋىلىن تەرەڭ­كول اۋىلى دەپ اتاۋعا دەپۋتاتتار ءبىر­اۋىزدان قولداۋ كورسەتتى. قۋان­عاندارى ما، اسىققاندارى  ما اۋدان اكىمدىگى تەمىر قاڭىلتىرعا "تەرەڭكول اۋىلى" دەپ اق سىرمەن جازىپ، اۋدان ورتالىعىنىڭ كىرە­بەرىسىنە  ءسۇت فەرماسىنىڭ اتاۋى سەكىلدى ەكى تاياققا شانشي سالدى. قاسىندا "سەلو تەرەنكول" دەگەن ورىس تىلىندەگىسى دە قالماي قوسار­لانىپ، قاتار جازىلىپ تۇر. سولاي جازىلعان جازۋ سول كۇيى ءالى تۇر. ەلدىكتى، ەگەمەندىكتى، تاۋەلسىزدىكتىڭ تالاپتارىن ءبىر-اق اۋىز سوزبەن جەت­كىزگەن ەلباسىدان ءبىزدىڭ اكىم-قارالار قاشان ۇلگى الىپ، ويلانار ەكەن. ءبىر قاۋىم ەلدى، وبلىس تۇر­عىندارىن قۋانتقان ەلباسىنىڭ وبلىسقا ساپارى مەنىڭ ەسىمە ءجيى-ءجيى تۇسە بەرەدى. جازسام دەپ وقتا­لىپ كوپ ءجۇردىم. نەگە جازباسقا؟.. ەندىگى ماسەلە تاعى دا اۋدان اكىم­دەرىنىڭ قولىندا تۇر. اۋداننىڭ اتاۋىن دا تەرەڭكول دەپ اتاپ، اۋىل، ەلدى قۋانتىپ، اتا-بابا­لار­دىڭ، ەلباسىنىڭ اماناتىن ورىن­داۋ ءبىزدىڭ مىندەت - پارىزىمىز.

فاريدا بىقاي، پاۆلودار وبلىسى.
"ەگەمەن قازاقستان" گازەتى 4 شىلدە 2009 جىل