اقپارات قۇرالدارىندا بيىلعى قۇربان ايتتا مالدى ءجون-جوسىقسىز سويماي، بار مالدى ساقتاپ قالۋ جانە جينالعان قاراجاتتى قۋاڭشىلىق بولىپ جاتقان ماڭعىستاۋ مەن قىزىلوردا وبلىستارىنا كومەك رەتىندە بەرۋ تۋرالى پىكىر ايتىلۋدا. وسىعان بايلانىستى ءبىز دە پىكىر ءبىلدىرۋدى ءجون كوردىك.

اۋەلى ايتىپ كەتەر جايت، قۇربان ايت نامازىنان كەيىن ءۇش كۇن ىشىندە ماتەريالدىق مۇمكىندىگى بار، جاعدايى جاقسى مۇسىلمان ادامعا قۇرباندىق شالۋ – مىندەت. بۇل – اللانىڭ مۇسىلمان بالاسىنا جىبەرگەن ءامىرى. بۇعان قاتىستى قاسيەتتى قۇراندا اللا تاعالا: «راببىڭنىڭ رازىلىعى ءۇشىن ناماز وقى جانە قۇربان شال» («كاۋسار» سۇرەسى، 2-ايات) دەپ بۇيىرعان. اللانىڭ بۇيىرعان امالىن وزگەرتۋگە، ونى بۇرمالاۋعا استە بولمايدى.

ال پايعامبارىمىز مۇحاممەدتىڭ (وعان اللانىڭ سالاۋاتى مەن سالەمى بولسىن) ومىرىنە زەر سالساق، اللا ەلشىسى (وعان اللانىڭ سالاۋاتى مەن سالەمى بولسىن) قۇرباندىققا ەكى اق قوشقاردى سويعان. ەكى اق قوشقاردى جاتقىزىپ، ونى اياعىمەن تىرەپ، ءبيسميللانى جانە تاكبىردى ايتىپ باۋىزداعان پايعامبارىمىز مۇحاممەد (وعان اللانىڭ سالاۋاتى مەن سالەمى بولسىن) ءوزىنىڭ وسيەتتى حاديستەرىنىڭ بىرىندە: «ادام بالاسى قۇربان ايت كۇنى (قۇربان شالىپ) قان اعىزۋدان دا سۇيىكتى باسقا ىسپەن اللا تاعالاعا جاقىنداعان ەمەس. قانى اعىزىلعان مال قيامەت كۇنى مۇيىزدەرى، تۇياقتارى جانە جۇندەرىمەن كەلەدى. اعىزىلعان قان جەرگە تامباي جاتىپ، اللا تاعالانىڭ قۇزىرىندا ۇلكەن ماقامعا جەتەدى. سوندىقتان قۇرباندارىڭدى كوڭىل ريزاشىلىعىمەن شالىڭدار» دەگەن.

قۇرباندىق شالۋ ادام بالاسىن تاقۋالىققا جەتەلەيدى. ويتكەنى، مۇسىلمان ادام قۇرباندىعىن شىنايى نيەتپەن، اللا رازىلىعى ءۇشىن شالادى. اللا تاعالا ادامنىڭ امالىنا ەمەس، نيەتىنە قارايدى. سوندىقتان يسلام دىنىندە ورىندالاتىن كەز كەلگەن امالدىڭ سىرتقى فورماسىنا ەمەس، ىشكى مازمۇنىنا، ياعني نيەتكە ءمان بەرىلەدى. نيەتتى تۇزەتۋدىڭ ءمانى وسىندا. شىن مانىندە بۇكىل الەمنىڭ جاراتۋشىسى بولعان راببىمىز ادامنىڭ شالعان قۇرباندىعىنا مۇقتاج ەمەس. اللا تەك شىنايى نيەتپەن جاسالعان قۇلشىلىقتى قابىل ەتەدى. سوندىقتان قۇراندا مىناداي اياتتار كەلتىرىلگەن: «اللاعا ولاردىڭ ەتتەرى دە، قاندارى دا جەتپەيدى. الايدا وعان سەندەردىڭ تاقۋالىقتارىڭ عانا جەتەدى» («حاج» سۇرەسى، 37-ايات).

قۇربان ايت كۇندەرى جابىرقاعان جانداردى، قامكوڭىل ادامداردى، مۇگەدەكتەر مەن جەتىمدەردى، جەسىر ايەلدەر مەن قاراۋسىز قالعان قارتتاردى قۋاندىرۋدىڭ ساۋابى مول. قۇرباندىق ەتىنىڭ مۇقتاج جاندارعا تاراتىلۋىنىڭ ءمانى ۇلكەن. باي مۇسىلمان قۇرباندىق شالعاننان كەيىن ونىڭ ەتىن كومەككە ءزارۋ ادامدارعا تاراتۋ ارقىلى بويىنداعى قاتىگەزدىك، تاكاپپارلىق سەكىلدى جاعىمسىز سيپاتتاردان ارىلا باستايدى. ويتكەنى، ساداقا بەرۋ – مۇسىلمانداردىڭ اراسىنا مەيىرىمدىك سىندى سەزىمدى ۇيالاتاتىن ساۋابى مول ءىس. قۇربان شالۋ – بايعا مىندەت، كەدەيگە كومەك بولاتىنى سوندىقتان دەپ بىلەمىز.

اقپارات قۇرالدارىندا تاراپ جاتقان پىكىر اراسىندا قۇرباندىق شالۋدىڭ ورنىنا ساداقا بەرگەن دۇرىس دەگەن كوزقاراستار ايتىلىپ جاتىر. بۇعان قاتىستى قازاقستان مۇسىلماندارى ءدىني باسقارماسىنىڭ شاريعات جانە ءپاتۋا ءبولىمى مىناداي جاۋاپ جازدى: «قۇرباندىق شالۋعا مىندەتتى بولعان ادام بەلگىلى مالدى باۋىزداپ، قان شىعارۋى ءتيىس. ءبىزدىڭ ءمازھابتا قۇربان ايت كۇندەرى قۇرباندىقتى باۋىزداماي، اقشاسىن ساداقا ەتە سالۋ دۇرىس ەمەس. ويتكەنى، شاريعات بويىنشا قۇرباندىق مالىن باۋىزداپ، قان اعىزۋ – مىندەت. الايدا، ساتىپ العان قۇرباندىعىن ايت كۇندەرى شالا الماسا، ونى تىرىدەي ساداقا ەتەدى. ال ەگەر قۇرباندىقتى سويىپ قويعان بولسا، ونىڭ بارلىق ەتىن مۇقتاجدارعا تاراتادى، ءوزى ودان ەشتەڭە جەمەيدى. ويتكەنى، ۋاقىتى وتۋمەن قۇرباندىق مىندەتى ساداقا مىندەتىنە اۋىسادى. ەگەر قۇرباندىقتى ءالى ساتىپ الماعان بولسا، قۇرباندىق قۇنى مولشەرىندە ساداقا ەتەدى».

قازاقستان مۇسىلماندارى ءدىني باسقارماسىنىڭ توراعاسى، باس ءمۇفتي ناۋرىزباي قاجى تاعانۇلى ەلىمىزدەگى بارشا مۇسىلمان جاماعاتى مەن كاسىپكەرلەرگە جولداعان ۇندەۋىندە: «سۇيىكتى پايعامبارىمىز مۇحاممەد (وعان اللانىڭ سالاۋاتى مەن سالەمى بولسىن): «...كىمدە-كىم مۇسىلمان باۋىرىنىڭ قاجەتىنە جاراسا، اللا تاعالا دا ونىڭ قاجەتىن وتەيدى...» دەگەن ءسۇيىنشى حابار جەتكىزگەن. قازاقستان مۇسىلماندارى ءدىني باسقارماسى قۋاڭشىلىقتان زارداپ شەككەن وڭىرلەردەگى شارۋالارعا قولداۋ كورسەتۋ ماقساتىندا «قيىندىقتا ەل بىرگە» اتتى قايىرىمدىلىق اكتسياسىن باستادى. اكتسيا اياسىندا قىزىلوردا، ماڭعىستاۋ وبلىستارىنا جەم-ءشوپ جونەلتىلەتىن بولادى. وسى يگى ىسكە ۇلەس قوسىپ، سىناقتى ساتتەردى باستان كەشىپ وتىرعان وتانداستارىمىزعا قول ءۇشىن سوزۋعا شاقىرامىن» دەدى.

ادامعا جاقسىلىق جاساۋ ءۇشىن اللانىڭ ءامىرىن «وزگەرتۋ» شارت ەمەس. اللا تاعالا ادام بالاسى ءۇشىن قايىر-جاقسىلىعى بولعانى ءۇشىن بەلگىلى امالداردى پارىز ەتەدى. ال ونى ورىنداماۋ نەمەسە ادامداردى سول پارىزدى ورىنداماۋعا شاقىرۋ – وتە ورەسكەل قاتەلىك ءارى سۇراۋى جوعارى بولاتىن ءىس. مۇنداي امال-ارەكەتكە بارۋدىڭ ءوزى قورقىنىشتى.

اللا تاعالا ەلىمىز بەن جەرىمىزگە جاقسىلىعىن جاۋدىرىپ، شالعان قۇرباندىعىمىز بەن بەرگەن ساداقامىزدى قابىل ەتىپ، مول ساۋاپتان جازعاي. ءامين!

باقداۋلەت قاجى نۇرماتۇلى 

شىمكەنت قالاسىنىڭ باس يمامى

Abai.kz