راسۋل جۇمالى: ەۋرازيالىق وداق قازاقستاننىڭ دەربەس دامۋىنا نۇقسان كەلتىرۋى مۇمكىن
جۋىردا رەسەي پرەزيدەنتى ۆ.پۋتين ەۋرازيالىق وداقتىڭ پارلامەنتىن قۇرۋ قاجەتتىگى تۋرالى ايتقان. بۇل ماسەلەنى بەلورۋسسيا مەن قازاقستانداعى ارىپتەستەرىمەن اقىلداساتىنىن مالىمدەي كەلە: «مۇنى ءبارى جاقتايتىنىنا سەنەمىن» دەپتى رەسەي پرەزيدەنتى.
الايدا، قازاقستانعا رەسمي ساپارمەن ءپۋتيننىڭ ءوزى ەمەس، رەسەيدىڭ پرەمەر-ءمينيسترى مەدۆەدەۆ مىرزا كەلدى.
قالاي بولعاندا دا، قارقىندى قولعا الىنىپ وتىرعان ەۋروزيالىق وداقتىڭ جۇمىسى تۋرالى بەلگىلى ساياساتتانۋشى راسۋل جۇمالىنىڭ پىكىرىن بىلدىك.
- رەسەي ەۋرازيالىق وداقتىڭ پارلامەنتىن قۇرۋ ماسەلەسىن قولعا الىپ وتىر. وسى ينتەگراتسيا ساياسي سيپات الىپ بارا جاتقان جوق پا؟
- بۇل ءۇردىس قازىر جىلدان-جىلعا كۇشەيىپ كەلە جاتىر. باسىندا كەدەننەن باستالدى. قازىر 2012 جىلدان باستاپ ورتاق ەكونوميكالىق كەڭىستىك قۇرۋ قولعا الىندى. ونىڭ ار جاعى ەۋرازيالىق وداققا الىپ كەلەدى. وسى ەكونوميكا ماسەلەلەرىمەن شەكتەلىپ قالماي، شەكارالارىمىز اشىلىپ، تاۋار الماسىپ، ادام رەسۋرستارى دا الماسا باستادى. بۇنىڭ ءبارى قارجىلىق سەكتوردى دا، ءبىزدىڭ كەيبىر ساياسي ماسەلەلەردى دە وزىمەن بىرگە قامتىپ، ەكونوميكالىق ءارى قاراي، ساياسي ينتەگراتسياعا الىپ باراتىن ءۇردىس.
الەمدە ءار ءتۇرلى ينتەگراتسيالىق يگى ۇردىستەر بار. بىراق، ءدال ءبىزدىڭ جاعدايدا رەسەي، بەلورۋسسيا، قازاقستاننىڭ ينتەگراتسياسى رەسەيدىڭ قازاقستاننىڭ بيلىگىنە ارالاسىپ، ەلدىڭ ەگەمەندىگىنە، تاۋەلسىز شەشىم قابىلداۋىنا نۇقسان كەلتىرەتىن ءبىرتالاي جايتتار بار.
جۋىردا رەسەي پرەزيدەنتى ۆ.پۋتين ەۋرازيالىق وداقتىڭ پارلامەنتىن قۇرۋ قاجەتتىگى تۋرالى ايتقان. بۇل ماسەلەنى بەلورۋسسيا مەن قازاقستانداعى ارىپتەستەرىمەن اقىلداساتىنىن مالىمدەي كەلە: «مۇنى ءبارى جاقتايتىنىنا سەنەمىن» دەپتى رەسەي پرەزيدەنتى.
الايدا، قازاقستانعا رەسمي ساپارمەن ءپۋتيننىڭ ءوزى ەمەس، رەسەيدىڭ پرەمەر-ءمينيسترى مەدۆەدەۆ مىرزا كەلدى.
قالاي بولعاندا دا، قارقىندى قولعا الىنىپ وتىرعان ەۋروزيالىق وداقتىڭ جۇمىسى تۋرالى بەلگىلى ساياساتتانۋشى راسۋل جۇمالىنىڭ پىكىرىن بىلدىك.
- رەسەي ەۋرازيالىق وداقتىڭ پارلامەنتىن قۇرۋ ماسەلەسىن قولعا الىپ وتىر. وسى ينتەگراتسيا ساياسي سيپات الىپ بارا جاتقان جوق پا؟
- بۇل ءۇردىس قازىر جىلدان-جىلعا كۇشەيىپ كەلە جاتىر. باسىندا كەدەننەن باستالدى. قازىر 2012 جىلدان باستاپ ورتاق ەكونوميكالىق كەڭىستىك قۇرۋ قولعا الىندى. ونىڭ ار جاعى ەۋرازيالىق وداققا الىپ كەلەدى. وسى ەكونوميكا ماسەلەلەرىمەن شەكتەلىپ قالماي، شەكارالارىمىز اشىلىپ، تاۋار الماسىپ، ادام رەسۋرستارى دا الماسا باستادى. بۇنىڭ ءبارى قارجىلىق سەكتوردى دا، ءبىزدىڭ كەيبىر ساياسي ماسەلەلەردى دە وزىمەن بىرگە قامتىپ، ەكونوميكالىق ءارى قاراي، ساياسي ينتەگراتسياعا الىپ باراتىن ءۇردىس.
الەمدە ءار ءتۇرلى ينتەگراتسيالىق يگى ۇردىستەر بار. بىراق، ءدال ءبىزدىڭ جاعدايدا رەسەي، بەلورۋسسيا، قازاقستاننىڭ ينتەگراتسياسى رەسەيدىڭ قازاقستاننىڭ بيلىگىنە ارالاسىپ، ەلدىڭ ەگەمەندىگىنە، تاۋەلسىز شەشىم قابىلداۋىنا نۇقسان كەلتىرەتىن ءبىرتالاي جايتتار بار.
- ناقتىراق ايتساڭىز...
- مىسالى، قازاقستاننىڭ الەۋەتى رەسەيدىكىمەن مۇلدەم سايكەس كەلمەيدى. رەسەي ەكونوميكالىق جاعىنان دا، دەموگرافيالىق جاعىنان دا، اسكەري الەۋەتى جاعىنان دا قازاقستاننان ون-ون بەس ەسە ۇلكەن، باسىم مەملەكەت. جانە رەسەيدىڭ وزىندە سول بۇرىنعى كەڭەس وداعىن قۇرۋ، بۇرىنعى ءوزىنىڭ كەڭەستىك ۇستەمدىگىن قايتا جاڭعىرتۋ ماسەلەسى ءىشىنارا قوزعالىپ، وسى سارىنداعى ساياسي ماسەلەلەر ءجيى ەستىلىپ ءجۇر. رەسەيدىڭ ساياساتكەرلەرىنىڭ وزدەرى سولاي دەپ ءجۇر. ەندەشە، وسى جاعدايدا قازاقستاننىڭ ۇلتتىق مۇددەلەرى قانشالىق ساقتالادى؟ قازاقستان قانشالىق دەربەس دامي الادى؟ بۇل جاعداي بويىنشا مەن، ماسەلەن، تولىق كەپىلدىكتەر بايقاپ وتىرعانىم جوق.
- ال، ۆلاديمير پۋتين ايتقانداي، ورتاق پارلامەنت پايدا بولاتىن بولسا...
- مەنىڭشە، ول ءبىزدىڭ رەسەيگە تاۋەلدىلىگىمىزدى ودان سايىن ارتتىرا تۇسەدى. تيىسىنشە، بىرەۋگە تاۋەلدىلىگىمىز ارتقان سايىن، ءوزىمىزدىڭ ەگەمەندى شەشىم قابىلداۋ قۇقىقتارىمىز تومەندەيدى. مەن بۇنى مەملەكەتتىلىگىمىز ءۇشىن جاقسى قۇبىلىس دەپ سانامايمىن.
سۇحباتتىڭ تولىق نۇسقاسىن - www.arasha.kz - http://arasha.kz/post/828 وقي الاسىزدار.