ومىرزاق اقجىگىت. بۇنداي ايتىس بۇرىن-سوڭدى، الماتىدا بولماعان!..
وسىدان ءبىراز ۋاقىت بۇرىن ءباسپاسوز بەتىندە ءبىزدىڭ ايتىس ەرەجەسىن وزگەرتپەسە بولمايتىندىعى جايلى ماقالامىز جاريالانعان ەدى. وعان ءبىرىنشى بولىپ ءۇن قوسىپ، قوڭىراۋ شالعان مادەنيەت ءمينيسترى - ۇلىقتىڭ كىشىكتىگىن ايتىپ وتكەن پارىز! - دارحان مىڭباەۆ بولدى. داحاڭ سەريك نەگيموۆ، ءجۇرسىن ەرمانوۆ، اسەلحان قالىبەكوۆا، ەسەنقۇل جاقىپبەكوۆ ءبارى باس قوسىپ، اقىلداسقان وتىرىس جاساعانىن ايتتى. ءتول دۇنيەمىزدىڭ، تەڭدەسسىز بايلىعىمىزدىڭ بولاشاعى ۇلتىم دەگەن ءاربىر ازاماتتىڭ ساناسىنا سالماق سالارى حاق.
«قازىلار القاسىنىڭ قۇرامى تۇراقتى بولعانى جانە سول قۇرامنىڭ ىشىنە جۇرسەكەڭنىڭ كىرگەنى ءجون. سوسىن جوسپارلانىپ وتىرعان جىل سايىنعى رەسپۋبليكالىق ايتىستىڭ قورىتىندىسىنا ءار وبلىستان ءبىر ايتىسكەر شىعۋى مىندەتتى ەمەس دەپ ويلايمىن. كىم مىقتى، سولار شىقسىن. جانە ولار اۆتوموبيلمەن ەمەس، «التىن دومبىرا» جۇلدەسىمەن ماراپاتتالاتىن بولادى.
ەكىنشى جاعىنان، اقىندارىمىزدىڭ تۇرمىسى اۋقاتتى بولعانى ءجون. جۇرسەكەڭدى بىرەۋلەر «حاممەر» ءمىنىپ ءجۇر» دەپ اڭگىمە ەتەدى. ماعان سالسا، ول كىسى تىكۇشاقپەن جۇرسە ءتىپتى جاراسار ەدى. ويتكەنى، ەڭبەگى بار. تۇراقتى قازىلار القاسىنا كىرۋى ءتيىس دەۋىمىز دە سول ەڭبەكتىڭ باعالانعانىنىڭ ءبىر كورىنىسى بولماق.
ال، ءسىزدىڭ «قازىلار القاسىنسىز وتكىزەيىك» دەگەن ۇسىنىسىڭىزدى دا ەنگىزىپ كورەتىن بولامىز. سەبەبى، ول شىنىندا دا اتا-بابا جولى عوي. دەگەنمەن، بۇل جەردە بىزگە قاراعاندا اقىنداردىڭ پىكىرى باسىمدىققا يە بولۋى ءتيىس، سول كىسىلەرمەن اقىلداسايىق، - دەيدى مينيستر مىرزا.
وسىدان ءبىراز ۋاقىت بۇرىن ءباسپاسوز بەتىندە ءبىزدىڭ ايتىس ەرەجەسىن وزگەرتپەسە بولمايتىندىعى جايلى ماقالامىز جاريالانعان ەدى. وعان ءبىرىنشى بولىپ ءۇن قوسىپ، قوڭىراۋ شالعان مادەنيەت ءمينيسترى - ۇلىقتىڭ كىشىكتىگىن ايتىپ وتكەن پارىز! - دارحان مىڭباەۆ بولدى. داحاڭ سەريك نەگيموۆ، ءجۇرسىن ەرمانوۆ، اسەلحان قالىبەكوۆا، ەسەنقۇل جاقىپبەكوۆ ءبارى باس قوسىپ، اقىلداسقان وتىرىس جاساعانىن ايتتى. ءتول دۇنيەمىزدىڭ، تەڭدەسسىز بايلىعىمىزدىڭ بولاشاعى ۇلتىم دەگەن ءاربىر ازاماتتىڭ ساناسىنا سالماق سالارى حاق.
«قازىلار القاسىنىڭ قۇرامى تۇراقتى بولعانى جانە سول قۇرامنىڭ ىشىنە جۇرسەكەڭنىڭ كىرگەنى ءجون. سوسىن جوسپارلانىپ وتىرعان جىل سايىنعى رەسپۋبليكالىق ايتىستىڭ قورىتىندىسىنا ءار وبلىستان ءبىر ايتىسكەر شىعۋى مىندەتتى ەمەس دەپ ويلايمىن. كىم مىقتى، سولار شىقسىن. جانە ولار اۆتوموبيلمەن ەمەس، «التىن دومبىرا» جۇلدەسىمەن ماراپاتتالاتىن بولادى.
ەكىنشى جاعىنان، اقىندارىمىزدىڭ تۇرمىسى اۋقاتتى بولعانى ءجون. جۇرسەكەڭدى بىرەۋلەر «حاممەر» ءمىنىپ ءجۇر» دەپ اڭگىمە ەتەدى. ماعان سالسا، ول كىسى تىكۇشاقپەن جۇرسە ءتىپتى جاراسار ەدى. ويتكەنى، ەڭبەگى بار. تۇراقتى قازىلار القاسىنا كىرۋى ءتيىس دەۋىمىز دە سول ەڭبەكتىڭ باعالانعانىنىڭ ءبىر كورىنىسى بولماق.
ال، ءسىزدىڭ «قازىلار القاسىنسىز وتكىزەيىك» دەگەن ۇسىنىسىڭىزدى دا ەنگىزىپ كورەتىن بولامىز. سەبەبى، ول شىنىندا دا اتا-بابا جولى عوي. دەگەنمەن، بۇل جەردە بىزگە قاراعاندا اقىنداردىڭ پىكىرى باسىمدىققا يە بولۋى ءتيىس، سول كىسىلەرمەن اقىلداسايىق، - دەيدى مينيستر مىرزا.
«سەگىز ۇلىم ءبىر توبە، ەرتوستىگىم ءبىر توبە» دەگەندەي، ايتىسكەر اقىن قىزدارىمىزدىڭ ىشىندە ءبىر توبە دەرلىك اسەلحان اپكەمىزگە حابارلاسقانىمىزدا، ول كىسى 2 ماۋسىمدا وتەتىن الماتىدا وتەتىن «ارداگەر گۆارديا» ايتىسىندا ەسەنقۇل جاقىپبەكوۆپەن شىعاتىنىن ايتتى.
- «ۇيرەنىسكەن جاۋ اتىسپاققا جاقسى» دەگەن عوي، ءىنىم،- دەپ كۇلدى اسەكەڭ. - ءارى، كوپشىلىك قاۋىم دا ءبىز ەكەۋمىزدىڭ ايقاسىمىزدى كۇتىپ وتىرعانىن جەتكىزىپ جاتىر.
- ال، قازىلارسىز ايتىسقا قالاي قارايسىز؟
- ارينە، ادىلەتى سول بولار ەدى، بىراق، ول جاعدايدا اقىرىنا دەيىن ءادىل بولۋ ءۇشىن ايتىستىڭ ۋاقىتى شەكتەلمەۋى ءتيىس. بۇرىن سولاي بولعان عوي. ال، كازىرگى اينالدىرعان جارتى ساعاتتا شابىتىڭدى ەندى شاقىرىپ ۇلگەرەسىڭ. قارسىلاسىڭنىڭ «ۇستادىم-اۋ!» دەگەن سوزىنە سەن دە ءوز ءۋاجىڭدى دايىنداپ وتىراسىڭ. سول كەزدە ۋاقىت ءبىتتى دەيدى...
- ناق سول سەبەپتى، از ۋاقىتتا كوپ وي ايتىپ ۇلگەرۋ ءۇشىن، كىمنىڭ ويىنىڭ ۇشقىر، ءتىلىنىڭ تاپقىر ەكەنىن قاپىسىز انىقتاۋ ءۇشىن دە ولەڭ كولەمىن ءۇش شۋماقپەن شەكتەسە بولماي ما؟
- ول دا دۇرىس قوي، بىراق شىن اقىننىڭ ايتارى ادەتتە وتە كوپ بولادى، ول ونى ەكى-ءۇش شۋماققا قالاي سىيدىرادى؟
- جاقسى. ال، بىراق جارتى ساعاتقا جەتپەي-اق، ءسۇرىنىپ كەتىپ، ءۋاج ءسوز تابا الماي قالعان جاعدايدا «قول كوتەرۋگە»، ءسويتىپ، ەرتەڭگى ايتىستا-اق جاس ۇرپاققا ۇلگى-ونەگە كورسەتۋگە ارداگەر اقىندار دايىن با، قالاي ويلايسىز؟
- ناعىز اقىن مارتتىك قاسيەت كورسەتۋگە ارقاشان دايىن دەپ ويلايمىن.
وتىز جىل بويى ايتىستىڭ سۋىعىنا توڭىپ، ىستىعىنا كۇيىپ، سونىڭ ارقاسىندا ەل ىشىندە ماياكوۆسكيشە ايتقاندا «ايتىس دەسەك ءجۇرسىن دەپ ۇعىنامىز، ءجۇرسىن دەسەك ايتىس دەپ بىلەمىز ءبىز» دەگەن دارەجەگە كوتەرىلگەن، دەگەنمەن، ەڭ جاقسى زاتتىڭ دا جاعىمسىزداۋ ءبىر تۇسى بولادى، ءوزىنىڭ وتە ادەمى اقىندىعى ايتىستى ۇيىمداستىرۋشىلىعىنىڭ كولەڭكەسىنەن شىعا الماي كەلە جاتقان، ءتىپتى اسپەتتەگەن حالقىنىڭ قاڭقۋ سوزىنە شىداماي ەكى-ءۇش رەت ايتىستى تاستاپ كەتىپ تە قالعان، بىراق، ءبارىبىر «ىرىلداعان، قاپپاعان، جۇرسىننەن جاقسى تاپپاعان» كوپشىلىكتىڭ الدىنا قايتا ورالعان اقىن اعامىزعا حابارلاسقاندا جاقسى جاڭالىق ەستىدىك - 2 ماۋسىمداعى ارداگەرلەردىڭ الامان ايتىسى قازىلار القاسىنسىز وتەتىن بولىپتى. ايتۋىنا قاراعاندا، جۇرسەكەڭ دە كوپتەن بەرى وسىلاي ءبىر بايگە وتكىزۋدى ويلاپ جۇرگەن ەكەن. ايتسە دە، ونداي ەرەجەگە جۇرت ۇيرەنگەن جوق، ونىڭ ۇستىنە ايتىسكەرلەردىڭ الدى الپىستان اسىپ كەتتى، ءارى كەيبىرىنىڭ دەنساۋلىعى دا مىقتى ەمەستىگىنە كوڭىلى الاڭداپ وتىرعان كورىنەدى. سول سەبەپتى دە وسى ايتىسقا قاتىسۋشىلاردىڭ بارىنە ءبىر-ءبىر تەمىر كولىك مىنگىزەتىنىن دە جاسىرعان جوق.
- ولار ەڭ الدىمەن ماناپ كوكەنوۆ، كوپباي وماروۆ، قاليحان التىنباەۆتاردىڭ جولىن جالعاستىرۋشىلار، جاڭا ايتىستاعى العاشقى قارلىعاشتار، سەڭنىڭ كوبەسىن سوگۋشىلەر بولدى. ونىڭ ۇستىنە ولاردىڭ ناعىز دەر شاعى كەڭەستىك يدەولوگيا كەزىنە تۇسپا-تۇس كەلدى، ولار نارىق كەلمەي تۇرعاندا، كەلىپ، ەلدى بۇزباي تۇرعاندا، يدەياعا بەرىلگەن، مىنەتىن اتتان ايتىلاتىن اتاقتى ارتىق تۇتقان جاندار بولدى. سول كەزىندە مىنە الماي قالعان «تەمىر تۇلپارلارىن» بۇگىن ءمىنسىن، ءسويتىپ ادىلەتتىك كەش تە بولسا سالتانات قۇرسىن دەپ وتىرمىن.
جاسا، جۇرسەكە! «تەنتەك» دەگەن اتى ءبىر شىعىپ كەتىپ، سونىڭ سالدارىنان الاتىن بايگەلەرىن الا الماي قالعان قۋانىش ماقسۇتوۆ، «باۋىر» دەپ بارسام اعاعا، اعانىڭ كوڭىلى كوكتە ءجۇر. «باۋىر» دەپ بارسام ىنىگە، ءىنىنىڭ كوڭىلى كوك تەمىر» دەگەن ءبىر-اق اۋىز ولەڭىمەن بۇگىنگى زامان بەينەسىن بارىنشا ءدال سيپاتتاپ بەرگەن، اقىندىق الەمنىڭ ەڭبەكتورىسى ەسەنقۇل جاقىپبەكوۆ، اقىندىق كەلبەتى ەشكىمگە ۇقسامايتىن، اقىرى ىشكى دۇنيە، سىرت كەلبەتىن دە سوعان ساي ەتىپ، ءوزى ايتقانداي «ساقاليست» بولىپ كەتكەن شورابەك ايداروۆ جانە باسقا اتى اتالماعان ايتىسكەر اقىن باۋىرلارىمىز ءۇشىن دە، كاۋسار سۋىنداي شىنايى ايتىسقا سۋساعان قالىڭ حالىق ءۇشىن دە بۇل ءبىر ەرەكشە، ەستە قالاتىن-اق ادال ايقاس، ءادىل باسەكە بولعالى تۇر ەكەن، ەندەشە وسى ءدۇبىرلى دۇنيەگە ات سالىسىپ جۇرگەن، جالپى قاتىسى بار جاننىڭ ءبارىنىڭ ەلەڭدەپ وتىرعان ەلدىڭ كۇتكەن بيىگىنەن كورىنە بىلۋىنە شىن جۇرەكتەن تىلەكتەسپىز.
«اباي-اقپارات»
