مەملەكەتتىك رامىزدەر - ەلىمىزدىڭ دەربەستىگى مەن تاۋەلسىزدىگىن كۇللى الەمگە جاريا ەتۋشى ءارى مەملەكەتىمىزدىڭ وتكەنى، بۇگىنى مەن بولاشاعى اراسىنداعى ساباقتاستىقتىڭ جارقىن بەينەسى، حالقىمىزدىڭ رۋحىن، ۇلتتىق سالت-ساناسىن، قاھارماندىعى مەن دانالىعىن، بولاشاققا ءۇمىتىن، ارمان-تىلەگىن جەتكىزەتىن ەرەكشە قۇندى بەلگىلەر. ياعني قازىرگى تاڭدا ۇلتتار مەن ۇلتتىق مەملەكەتتەردىڭ ناعىز وزەكتى ماسەلەلەرى ەكونوميكا، ساياسات، قورعانىس سالاسىمەن ەمەس، كەرىسىنشە، ۇلتتىڭ باستى قۇندىلىعى بولىپ تابىلاتىن ۇلتتىق نىشاندارمەن تىعىز بايلانىستى.

مەملەكەتتىك رامىزدەر ۇلتتىق بىرە­گەيلىكتىڭ قالىپتاسۋ تىرەگى جانە ءاربىر مەملەكەتتىڭ دامۋىنىڭ اجىراماس ءبىر بولىگى بولىپ تابىلادى. رامىزدەر تاريحى العاشقى قوعامداعى توتەمگە تابىنۋدان باستاپ، كەيىن تۇركىلەر داۋىرىندەگى كوك بورىگە تابىنۋ، ورتا عاسىرداعى حاندىقتار مەن پاتشالىقتاردىڭ ەلتاڭبالارى مەن جالاۋ­لارى جانە تەڭگەلەرىندەگى ايشىقتى بەل­گىلەرىمەن ساباقتاسادى. قازىرگى كەزدە ەلى­مىزدىڭ مەملەكەتتىك رامىزدەرى ونىڭ بەتكە ۇستار قۇجاتى سياقتى بىرەگەي نەگىزدەرى مەن سالت-ءداستۇرىن ايقىنداپ كورسەتەدى. كوپ كولەمدە مەملەكەتتىك بيلىكتىڭ رامىزدەرى كەز كەلگەن مەملەكەتتىڭ نەگىزىن قۇرايتىن تۇجى­رىمداماسى - ۇلتتىق يدەيادا كورىنىس تابۋى ءتيىس. ال ناقتى ۇلتتىق يدەيا تىكەلەي سول حالىقتىڭ اراسىندا قالىپتاسادى. ساياسي جۇيەنىڭ كوشباسشىلارى ۋاقىت وتە كەلە اۋىسىپ وتىرۋى مۇمكىن، بىراق حالىق ءوزىنىڭ ۇرپاقتان-ۇرپاققا جالعاسقان، عاسىرلار بويى يەمدەنگەن جانە جوعالتىپ العان ۇلتتىق قۇندىلىقتارىمەن، جاعىمدى جانە جاعىمسىز قاسيەتتەرىمەن قالادى، سونىمەن قاتار ءوزارا ۇلتتىق مەنتاليتەتتى قالىپ­تاستىرادى. مەملەكەتتىك رامىزدەر ءما­دەنيەتىمىز، تاريحىمىز بەن مەنتاليتەتى­مىزدىڭ كوركەم تۋىندىسى بولۋى كەرەك. ەلىمىزدىڭ ازاماتتارىنىڭ رامىزدەرگە دەگەن قارىم-قاتىناسى، ولاردىڭ قانشالىقتى دەڭگەيدە وزدەرىن وسى ەلدىڭ ازاماتى سانايتىندىقتارىنىڭ جانە بولاشاققا سەنىمىنىڭ، وتانسۇيگىشتىكتىڭ كورسەتكىشى ىسپەتتەس.

جوعارىدا ايتىلعانداي، مەملەكەتتىك ءرامىز بويىنشا ەلىمىزدى تانۋعا جانە ونى بۇكىل الەمگە تانىتۋعا بولادى، ويتكەنى وندا حالقىمىزدىڭ بۇكىل باستان كەشكەن تاريحى، بۇتىندەي مادەنيەتى جاتىر، سون­دىقتان ول وتانسۇيگىشتىك سەزىمنىڭ باستاۋ كوزى بولا الادى.

1992 جىلدىڭ 4 ماۋسىمى قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ رامىزدەرى بەكىتىلگەن كۇن بولىپ تاريحتا قالدى. 2007 جىلعى 4 ماۋسىمدا قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى ن.ءا. نازارباەۆتىڭ قول قويىپ بەكىتكەن «قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ مەم­لەكەتتىك رامىزدەرى تۋرالى» كون­ستي­تۋ­تسيالىق زاڭى مەملەكەتتىك ءرامىز­دەرىمىزدى پايدالانۋ ءتارتىبىن ناقتى بەلگىلەپ بەردى. مەملەكەتىمىزدىڭ ەلتاڭباسى قازاق تىلىنە اۋدارعاندا، ول «تاڭبا»، «بەلگى»، ءتىپتى «مۇ­را» دەگەن ماعىنا بەرەدى. بۇل تەرمين ەجەلگى تۇركى قاعاناتى (551-630 جىلدار) كەزىنەن باستاپ قولدانىلا باستاعان. قازاقستاننىڭ قازىرگى تاڭداعى ەلتاڭباسى ۇلكەن ەڭبەكتىڭ ارقاسىندا، ەكى ساۋلەتكەر جانداربەك مالىبەك پەن شوتا ءۋالي­حانوۆتىڭ شىعارماشىلىق ىزدەنىستەرىنىڭ ناتيجەسىندە دۇنيەگە كەلدى. ەلتاڭباداعى شاڭىراق - ءوز ۇلتىمىزعا عانا ءتان، ءساتتى تاڭدالىنعان نىشان. شاڭىراق قاي كەزدە دە قازاق ءۇشىن وتباسىنىڭ بەرەكەسى مەن تىنىشتىعىنىڭ بەلگىسىندەي قىزمەت اتقارىپ كەلگەن. ەلتاڭبامىز ەلىمىزدەگى بارشا حالىقتاردى ءبىر شاڭىراقتىڭ استىنا شاقىرىپ، ءبىزدىڭ ورتاق ءۇيىمىز قازاقستاننىڭ مىقتى ۋىقتارىنا اينالۋدى ۇندەيدى.

كەز كەلگەن حالىقتىڭ تاريحىندا زا­مانىندا سول حالىققا كۇش-قۋات بەرگەن، رۋحىن جانىپ، جىگەرىن شىڭداعان مۋزىكالىق شىعارمالارى بار. ول تاريحتىڭ بەلگىلى ءبىر ۋاقىتىندا سول جۇرتتىڭ ءانۇرانىنا اي­نالعان. مۇنداي اندەر قازاق حالقىندا دا كوپ. سونىڭ ءبىرى - جوڭعار شاپقىنشىلىعى كەزىندەگى قازاق حالقىنىڭ اۋىر تاۋقىمەتىن كورسەتۋگە ارنالعان «ەلىم-اي» ءانى. بۇل ءان جوڭعار شاپقىنشىلىعىنان زارداپ شەگىپ، قانسىراعان حالىقتىڭ قايتا ەس جيىپ، كۇشەيۋىنە اسەر ەتكەن، سول سياقتى باسقا اسىل سەزىمدەردى بويىنا جيناعان كەرەمەت ءان بولدى. وسىنداي ءبىر ەكىنشى ءان - «مەنىڭ قازاقستانىم». بۇل شىعارما قازاقستان كسرو قۇرامىندا بولعان تۇستا قازاقتىڭ نامىسىن قايراۋ ماقساتىندا ومىرگە كەلدى. اقىن جۇمەكەن ناجىمەدەنوۆ پەن سازگەر ءشامشى قالداياقوۆتىڭ شىعارماشىلىق بىرلەستىگىنەن تۋىنداعان «مەنىڭ قازاق­ستانىم»، شىن مانىندە، قازاق حالقىنىڭ رۋحىن كوتەرگەن، كەلەر كۇنگە دەگەن سەنىمىن ارقالاعان بەيرەسمي ءانۇران بولدى. ال زامان تالابىنا ساي، 2006 جىلعى قاڭ­تاردىڭ 6-سىندا پارلامەنت پالاتا­لا­رىنىڭ بىرلەسكەن وتىرىسىندا «مەم­لەكەتتىك رامىزدەر تۋرالى» جارلىققا تۇزەتۋلەر ەنگىزىلگەننەن كەيىن، ياعني قاڭ­تاردىڭ 10-ىندا «مەنىڭ قازاقستانىم» رەسمي تۇردە ءانۇران بولىپ بەكىتىلدى. ءسويتىپ، بۇل كۇن تاريحقا ەلىمىزدىڭ جاڭا ءانۇرانىنىڭ تۋعان كۇنى رەتىندە جازىلدى. اۋەنىن ءشامشى قالداياقوۆ، ءسوزىن جۇمەكەن ناجىمەدەنوۆ جازعان ءانۇراننىڭ ءسوزىن ۋاقىت ولشەمىمەن ۇندەستىرگەن بىرلەسكەن اۆتور - ەلىمىزدىڭ پرەزيدەنتى نۇرسۇلتان نازارباەۆ.

قازىرگى ۋاقىتتا مەملەكەتتىك رامىزدەردى بىلمەيتىن ادام كەمدە-كەم شىعار. ويتكەنى مەملەكەتتىك رامىزدەر پەداگوگيكالىق ءبىلىم بەرۋ جۇيەسىندە جانە ءبىلىم بەرۋ تاجىريبەسىندە ايتارلىقتاي تابىستارعا قول جەتكىزۋدە. مەملەكەتتىك رامىزدەر مەكتەپكە دەيىنگى ءبىلىم بەرۋ مەكەمەلەرىندە تاربيەلىك جۇمىستىڭ ءبىر بولىگى بولىپ تابىلۋدا، سونداي-اق جالپى ءبىلىم بەرۋ مەكتەپتەرى مەن ۇبت بويىنشا ارنايى ءپان رەتىندە ەنگىزىلگەن. بۇگىن ەرەجە بويىنشا جاستار ءوز مەملەكەتىنىڭ رامىزدەرىن اتا-انالارىنا قاراعاندا جاقسى بىلەدى.

قورىتا كەلە ايتاتىنىم، ەلىمىزدىڭ ەجەلدەن اڭساعان تاۋەلسىزدىگىنە قول جەت­كىزىپ، قازاق ۇلتىنىڭ سالت-ءداستۇرى مەن ادەت-عۇرپىنىڭ قايتا جاڭعىرۋى، مەملەكەتتىك رامىزدەردىڭ بەكىتىلۋى بولاشاق دامۋعا بەت العان ەگەمەن ەلىمىز ءۇشىن ەرەكشە قۇبىلىس. سوندىقتان مەملەكەتتىك رامىزدەردى قاس­تەرلەۋ ازاماتتارىمىز ءۇشىن باستى ءمىن­دەت بولىپ تابىلۋى ءتيىستى. سونداي-اق ۇلتارالىق تاتۋلىق پەن بەيبىتشىلىكتى ناسيحاتتاۋ جولىندا جانە مەملەكەتىمىزدىڭ الەمدىك دەڭگەيدە تانىلىپ وزىنە ءتان بەلگىلەرىمەن دامىعان ەلدەر قاتارىنان ورىن الۋى ءۇشىن ءتول نىشاندارىمىزدىڭ اتقاراتىن قىزمەتى ايرىقشا.

نۇربەك ايتىمبەتوۆ

Abai.kz