قازاقستان ەاەو-عا كىرگەلى بەرى ۇلكەن ەكونوميكالىق شىعىنعا ۇشىراۋدا. ول رەسەيگە سالىنعان سانكتسيالار، شيكىزات باعاسىنىڭ ارزانداۋىنا جانە ۇيىمداعى ءتيىمسىز ساۋدا شارتتارىنا بايلانىستى بولىپ وتىر. قازىر وداقتاعى بارلىق مەملەكەتتەردىڭ قارىزى ەسەلەپ ارتۋدا. وعان كوروناداعدارىس تا ءوز اسەرىن تيگىزۋدە. سانكتسيانىڭ استىنا قالعان اگرەسسور رەسەي مەن ديكتاتور لۋكاشەنكو رەجيمى، سوعىستان جەڭىلگەن ارمەنيا مەن توڭكەرىس وشاعىنا اينالعان قىرعىزستان، شيكىزاتقا بايلانعان قازاقستاننىڭ بىرلەستىگى قۋاتتى ەكونوميكالىق ۇيىم قۇرادى دەۋگە سەنۋ قيىن ارينە. قۇرا دا المادى. 

قازاقستان مەن ەاەو ەلدەرىنىڭ جالپى مەملەكەتتىك قارىزى 342,8 ميلليارد دوللاردى قۇرادى. بۇل تۋرالى LSM.kz ءوز زەرتتەۋىن جاسادى.

2021 جىلعى 1 شىلدەسىندەگى جاعداي بويىنشا قازاقستاننىڭ مەملەكەتتىك قارىزى 22,2 تريلليون تەڭگەنى (51,9 ميلليارد دوللار) قۇرادى، ونىڭ ىشىندە ىشكى - 14,7 تريلليون تەڭگە (34,4 ميلليارد دوللار) جانە سىرتقى - 7,5 تريلليون تەڭگە (17,5 ميلليارد دوللار) دەيدى زەرتتەۋ كوزدەرى.

ەۋرازيالىق ەكونوميكالىق كوميسسيانىڭ ستاتيستيكاسىنا سايكەس، 2021 جىلدىڭ 1 شىلدەسىندەگى جاعداي بويىنشا رەسەيدەگى مەملەكەتتىك قارىز 254,1 ميلليارد دوللارعا جەتتى، ونىڭ ىشىندە ىشكى - 213,6 ميلليارد دوللار جانە سىرتقى - 40,5 ميلليارد دوللار.

بەلارۋستە - 23 ملرد دوللار، ونىڭ ىشىندە 4,5 ملرد دوللار ىشكى قارىز جانە 18,5 ملرد دوللار سىرتقى قارىز.

ءوز كەزەگىندە ارمەنيادا بۇل كورسەتكىش 8,9 ميلليارد دوللاردى قۇرادى، ونىڭ ىشىندە 2,2 ميلليارد دوللار ىشكى قارىز جانە 6,7 ميلليارد دوللار سىرتقى قارىز بار.

ال قىرعىزستاننىڭ مەملەكەتتىك قارىزى ەسەپتى كۇنگە 4,9 ميلليارد دوللارعا جەتتى. ىشكى - 0,8 ميلليارد دوللار، سىرتقى - 4,2 ميلليارد دوللار.

ەەك بۇل مالىمەتتەر مەملەكەت كەپىلدىك بەرگەن قارىزدى ەسكەرمەگەنىن ءتۇسىندىردى. ال قازاقستان مەن ارمەنيا كورسەتكىشتەرىنە ۇلتتىق (ورتالىق) بانكتەردىڭ قارىزى كىرگەن. وسىلايشا ءبىز وداقتاعى قارىزى كوپ ەكىنشى ەل بولىپ وتىرمىز.

ەۋرازيالىق ەكونوميكالىق وداق ەلدەرىنىڭ ىشىندە قازاقستان رەسپۋبليكالىق بيۋدجەت تاپشىلىعى بويىنشا كوش باستاپ تۇر ەكەن. 2021 جىلدىڭ قاڭتار -ماۋسىمىندا قازاقستان بيۋدجەتىنىڭ كىرىسى 5,7 ترلن تەڭگەنى، ال شىعىستارى 7,2 ترلن تەڭگەنى قۇرادى. وسىلايشا، تاپشىلىق 1,5 تريلليون تەڭگەنى نەمەسە 3,6 ميلليارد دوللاردى قۇرادى. ەۋرازيالىق ەكونوميكالىق كوميسسيانىڭ ستاتيستيكاسىنا سايكەس، بۇل دەڭگەي ەاەو-داعى ەڭ جوعارى كورسەتكىش.

بەلارۋس بيۋدجەتىنىڭ تاپشىلىعى 1,6 ميلليارد بەلارۋس رۋبلىنە نەمەسە 0,6 ميلليارد دوللارعا جەتسە، ارمەنيادا - 75,5 ميلليارد درام، نەمەسە 0,1 ميلليارد دوللار. ال قىرعىزستاندا دا تاپشىلىق بار، بىراق اسا جوعارى ەمەس.

سونىمەن بىرگە رەسەي وداقتاعى بيۋدجەت ءپروفيتسيتىن العان جالعىز ەل بولدى. ەسەپتى كەزەڭدە بۇل كورسەتكىش 774,7 ميلليارد رۋبلگە نەمەسە 10,4 ميلليارد دوللارعا جەتتى.

ەەك 2020 جىلدىڭ وسى كەزەڭىندە بيۋدجەت تاپشىلىعى بارلىق ەلدەردە تىركەلگەنىن ەسكە سالدى: قازاقستاندا - 2,5 ميلليارد دوللار، رەسەيدە - 11,2 ميلليارد دوللار، بەلارۋستە - 0,7 ميلليارد دوللار، قىرعىزستاندا - 0,2 ميلليارد دوللار، ال ارمەنيا - 0,1 ميلليارد دوللار.

ەاەو ەلدەرى بويىنشا بيۋدجەت كىرىستەرىنىڭ قۇرىلىمى ءار ءتۇرلى. قازاقستاندا 50% - تابىس سالىعى بار ەكەن. مىسالى، بەلارۋستە بۇل تەك 20% الادى. قازاقستان بيۋدجەتىندە كىرىستىڭ 23%-ى ققس -دان تۇسەدى، بۇل وداقتاعى ەڭ تومەنگى كورسەتكىش. ەڭ ۇلكەنى بەلارۋستە، ول 42%.

شىعىستار قۇرىلىمىنا كەلەتىن بولساق، قازاقستاندا 50% الەۋمەتتىك سالانى قارجىلاندىرۋعا جۇمسالادى ەكەن.

وسىلايشا قازاقستان وداقتا قارىزعا بەلشەسىنەن باتقان جانە بيۋدجەت شىعىنى وراسان زور دەڭگەيدەگى ەل بولىپ كەلەدى. بۇل تەك قانا ەكونوميكالىق رەفورمالاردى تالاپ ەتىپ قويماي، سونىمەن قاتار وداقتىڭ تيىمسىزدىگىن دە كورسەتىپ وتىر.

Abai.kz