تۇركيا باسشىسى ەردوعان مەن رەسەي پرەزيدەنتى پۋتين كەشە سوچيدا كەزدەستى. تاراپتار ساۋدا قاتىناسىن، گەوساياسي قايشىلىقتار مەن ليۆيا، سيريا، قاراباق پەن اۋعانستاندى تالقىلادى. باتىستىق ساراپشىلار بۇل كەزدەسۋدى «تۇرىك سۇلتانى مەن رەسەي يمپەراتورىنىڭ كەزدەسۋى» دەپ تە جازۋدا. 

كەزدەسۋ الدىندا تاراپتار ءوز پوزيتسيالارىن ايقىنداپ الدى. ناقتىلاپ ايتقاندا، رەسەي سيريا اسكەرىنە كومەگىن ارتتىرىپ، تۇركيالىق كۇشتەرگە سوققى بەرۋگە كومەكتەسسە، تۇركيا يدليب ماڭىنا ءوز اسكەرىن توپتاستىردى. بۇۇ وتىرىسىندا تۇركيا پرەزيدەنتى ەردوعان قىرىمدى رەسەي اۋماعى دەپ مويىندامايتىنىن قاتاڭ ەسكەرتتى. وسىلايشا تاراپتار كەزدەسۋ بارىسىندا بۇعان دەيىن انىقتالىپ قويعان ماسەلەلەردىڭ وزگەرمەيتىنىن كورسەتكەندەي بولدى. يدليب تۇركيا ءۇشىن ماڭىزدى ايماق. ويتكەنى اتالمىش وڭىردە سيريا بيلىگىنە قارسى 4 ملن-عا جۋىق ادام جينالعان جانە سيريا ۇكىمەتىنىڭ شابۋىلى تۇركياعا دەگەن بوسقىندار لەگىن تاعى دا ميلليونداعان ادامعا جەتكىزۋى مۇمكىن. بۇعان دەيىن 4 ملن سيريالىق بوسقىندى قابىلداعان تۇركيا ەندىگى تاڭدا وعان جول بەرۋگە نيەتتى ەمەس. جاقىندا عانا سيريا باسشىسى باشار اساد رەسەيگە كەلىپ، پۋتينمەن كەزدەستى. تاراپتاردىڭ نە تالقىلاعانى بەلگىسىز، الايدا كەلىسسوزدەر اراسىندا يدليب پەن تۇركيانىڭ اسكەرى دە ءسوز بولعانى انىق.

ەردوعان سوچيگە وزىمەن بىرگە مينيسترلەردى اكەلمەدى. سوعان قاراپ-اق، كەزدەسۋدىڭ ەكونوميكالىق ماڭىزىنا قاراعاندا، ساياسي ماسەلەلەردى شەشۋگە باعىتتالعانىن تۇسىنۋگە بولادى. ەردوعانمەن بىرگە ونىڭ كەڭەسشىسى يبراگيم كالىن كەلدى. ۇلتتىق بارلاۋ ۇيىمىنىڭ ديرەكتورى حاكان فيدان دا ەردوعاننىڭ جانىنان تابىلدى.

ەردوعان مەرسين ايماعىنداعى رەسەي سالىپ جاتقان اەس ماسەلەسىن كوتەردى. تۇرىك باسشىسىنىڭ سوزىنشە ءبىر جىلدان كەيىن اەس-ءتىڭ العاشقى بلوگى ىسكە قوسىلۋى مۇمكىن. ەستەرىڭىزدە بولسا، روساتوم قاتىسىپ جاتقان اەس قۇرىلىسى تۇركيادا ەكى رەت توقتاتىلعان ەدى. وعان سەبەپكەر اەس-تىڭ بەتون بلوگىنىڭ جارىلىپ كەتۋى بولاتىن. اەس 2023 جىلى تۇرىك رەسپۋبليكاسىنىڭ 100 جىلدىعىنا وراي تولىق ىسكە قوسىلۋى ءتيىس.

ەردوعان رەسەي پرەزيدەنتىنە ورمان ءورتىن سوندىرۋگە كورسەتكەن كومەگى ءۇشىن العىس ءبىلدىردى. ءوز كەزەگىندە پۋتين تۇركيامەن قاتىناسى جايلى ايتتى.

«حالىقارالىق ساياساتتا ءبىز ءتيىمدى شارتتارمەن ارىپتەستىك ورناتتىق. سيريا بويىنشا، ليۆيا ماسەلەسىندەگى پوزيتسيالارىمىزدى كەلىسىپ وتىرمىز. ارمەنيا مەن ازەربايجان اراسىنداعى ۇرىستى توقتاتۋ بويىنشا ءبىزدىڭ بىرلەسكەن ورتالىعىمىز ءتيىمدى ارەكەت ەتۋدە»، - دەدى رەسەي پرەزيدەنتى.

ەكى ەل اراسىنداعى ينۆەستيتسيا كولەمى دە ارتتى. توعىز ايدىڭ ىشىندە تاۋار اينالىمى وتكەن جىلدىڭ وسى ۋاقىتىمەن سالىستىرعاندا 55%-عا ارتقان. اتالمىش ارالىقتا تۇركيا رەسەي ەكونوميكاسىنا 1,5 ملرد دوللار ينۆەستيتسيا قۇيسا، رەسەي تۇركياعا 6,5 ملرد دوللار قارجى قۇيعان. تۇركيا ءۇشىن رەسەيدەن كەلەتىن تۋريستەر دە ماڭىزدى.

كەزدەسۋدىڭ باستى تاقىرىپتارىنىڭ ءبىرى – رەسەيلىك س-400 ءونىمىن تۇركيانىڭ ساتىپ الۋى بولدى. تۇركيا رەسەيلىك زىمىران كەشەنىن ساتىپ الىپ، اقش-تىڭ قاھارىنا ۇشىراعان ەدى. پەنتاگون تۇركيانىڭ بۇل ارەكەتىن ناتو-عا زياندى دەپ باعالادى. ارتىنشا تۇركيا ەكونوميكاسىنا بىرقاتار قيىندىقتار تۋىنداتقان شەكتەۋلەر قويىلدى. ءوز كەزەگىندە تۇركيا «كىمنەن قارۋ الاتىنىمىزدى ءوزىمىز شەشەمىز» دەدى. وسىلايشا تۇركيا جاقىن ارالىقتا رەسەيدەن ەكىنشى C-400 پارتياسىن ساتىپ الماق.

اسحات قاسەنعالي

Abai.kz