جاقىندا سلاۆايان ورتالىعىنىڭ مۇشەلەرى «پاۆلودار - نە كەرەكۋ» («پاۆلودار - كەرەكۋ ەمەس») اتتى جات پيعىلدى جيناق شىعارىپ، قازاق حالقىنىڭ مەملەكەتتىنىڭ تاۋەلسىزدىگىنە اشىقتان اشىق قارسىلىق  تانىتتى. «پاۆلودار نە كەرەكۋدىڭ» اۆتورلارى جيناقتى العاشىندا پاۆلودار قالاسىندا تۇراتىن ورىس دياسپوراسىنىڭ ءبىر شوعىرىنا جاسىرىن تاراتىپ، جەرگىلىكتى بيلىكتىڭ تامىرىن باسىپ كورگەن.

جاقىندا سلاۆايان ورتالىعىنىڭ مۇشەلەرى «پاۆلودار - نە كەرەكۋ» («پاۆلودار - كەرەكۋ ەمەس») اتتى جات پيعىلدى جيناق شىعارىپ، قازاق حالقىنىڭ مەملەكەتتىنىڭ تاۋەلسىزدىگىنە اشىقتان اشىق قارسىلىق  تانىتتى. «پاۆلودار نە كەرەكۋدىڭ» اۆتورلارى جيناقتى العاشىندا پاۆلودار قالاسىندا تۇراتىن ورىس دياسپوراسىنىڭ ءبىر شوعىرىنا جاسىرىن تاراتىپ، جەرگىلىكتى بيلىكتىڭ تامىرىن باسىپ كورگەن.

«ءاي دەيتىن اجە، قوي دەيتىن قوجا جوقتىعىن» تۇسىنگەن پاۆلودارلىق سلاۆيان ورتالىعىنىڭ سەركەلەرى سانالى تۇردە ارانداتۋشىلىق قيمىلعا كوشىپ، ەشقانداي ەسكەرتۋ بولماعان سوڭ، «گورودسكايا نەدەليا» گازەتى ارقىلى ەش شىمىرىكپەستەن «ۆىشەل يز پەچاتي سبورنيك «پاۆلودار - نە كەرەكۋ»، يزداننىي سلاۆيانسكيم كۋلتۋرنىم تسەنتروم تيراجوم 200 ەكزەمپلياروۆ (ي پوەتومۋ سكورەس ۆسەگو س ساموگو سۆوەگو پوياۆلەنيا پرەدستاۆليايۋششي بيبليوگرافيچەسكۋيۋ رەدكوست)»، دەپ ءسۇيىنشى سۇراپتى. ول ول ما؟ بۇل اراڭداتۋشى جيناق تۋرالى پاۆلودار قالالىق «گورودسكايا نەدەليا» اپتالىعىنىڭ شولۋشىسى يۋري كوۆحاەۆ «كەرەكۋيتسى پروتيۆ پاۆلودارتسەۆ» اتتى ەكى بەت ماقالا جاريالاپ، وزدەرىنىڭ جەرگىلىكتى تۇرعىندار دەپ قازاقتاردى ەمەس، ورىستاردى سانايتىنىن ايتادى. «ەتوت سبورنيك، ۋنيكالنوە يزدانيە، سوستوياششەە يز وپۋبليكوۆاننىح ۆ رازنوە ۆرەميا ۆ كازاحسكويازىچنوي ي رۋسسكويازىچنوي پرەسسە ستاتەي، پوسۆياششەننىح وبسۋجدەنيۋ يسكۋccتۆەننو سوزداننوي پروبلەمى پەرەيمەنوۆانيا پاۆلودارا. كازاحسكويازىچنىە گازەتى - زا، رۋسسكويازىچنىە - پروتيۆ. نە نۋجنو بىت يسكۋشەننىم پوليتيكوم، چتوبى ۋۆيدەت وپاسنوست تاكوگو رودا پروتيۆوستويانيا. نو ناۆيازانو ونو وتنيۋد نە تەمي يزدانيامي، كوتورىە ۆىحوديات نا رۋسسكوم يازىكە. وب وستروتە پولەميكي گورا، ا ونا كاك يا زنايۋ، وچەن ششەپەتيلنو وتنوسيتسيا ك پروبلەمە پەرەيمەنوۆانيا پاۆلودارا نا كەرەكۋ ناش نوۆىي اكيم ەرلان ارىن» --دەپ جايىپ سالدى.

مۇنىڭ بارلىعى، ارينە، وتارلاۋ ساياساتىنان كەيىنگى قىزىل يمپەريانىڭ جەمىسى. ياعني، سانالارىنا توڭ بولىپ قاتىپ قالعان اتاۋدان ايىرىلعىسى كەلمەيدى. وسىلايشا سانامىز قاشانعا دەيىن ماڭگۇرتتەنە بەرمەك؟ وسكەلەڭ ۇرپاقتى ءوز ەلىنىڭ قوجاسى ەتكىمىز كەلسە، قالانىڭ اتىن تەزدەتىپ وزگەرتۋدى قولعا العان ءجون شىعار. شىندىعىندا، پاۆلودار دەگەن اتاۋى بار قالادا جۇرگەنىڭدە ءوزىڭدى ءالى دە پاتشالىق رەسەيدىڭ بودانى سەكىلدى سەزىنەتىنىڭ اقيقات.    بۇل -  كەز كەلگەن ۇلتىم دەگەن ازاماتتىڭ ىشكى زاپىرانى، ونىڭ قاشانعا دەيىن سوزىلارى ءبىر اللاعا ايان.

«قالا اتاۋى وزگەرسە، قانشاما قارجى جەلگە ۇشادى، ونىڭ ورنىنا بالاباقشا اشۋعا، مەكتەپ سالۋعا جۇمسايىق» دەپ ورىستىلدىلەر مومىن قازاقتاردى الدارقاتىپ ۋاقىت وزدىرىپ كەلەدى. «1720 جىلى تۇز وندىرەتىن فورپوستى پايدا بولعاندا قازاقتار بۇل وڭىرگە 1723 جىلى «اقتابان شۇبىرىندى، القاكول سۇلاما» كەزىندە «سىر بويىنان اۋىپ كەلدى» دەگەن ساندىراققا سەنەتىندەر دە جوق ەمەس. ال ساندىراقتىڭ استارىندا «سايراپ» جاتقان شىندىق «كەرەكۋ» اتاۋىنىڭ ءوزى كورياكوۆتان باستاۋ  الادى دەگەندى مەڭزەۋ بولسا كەرەك. الايدا قازىرگى عىلىم ءبىلىم دامىعان زامان وتاندىق جانە شەتەلدىك عىلىمي ارحەولوگيالىق قازبالارعا سۇيەنە وتىرىپ، پاۆلودار جەرىنە كورياكوۆتىڭ تابانى تيمەگەنىن، قالانىڭ اتى كوپەستىڭ اتىمەن بايلانىسى جوق ەكەنىن دالەلدەپ بەردى.

تاريح عىلىمدارىنىڭ دوكتورى جامبىل ارتىقباەۆتىڭ ەڭبەگى ەلەۋلى ەكەندىگىن كوكىرەك كوزى اشىق زيالى ازاماتتار وتە جاقسى بىلەدى. ارتىقباەۆ مىرزا «كەرەكۋ» دەگەن ءسوز كورياكوۆ دەگەن كوپەستىڭ اتىنا بايلانىستى قويىلعان دەگەن قاتىپ قالعان قاعيدانى عىلىمي تۇرعىدان جوققا شىعاردى.

سول سەكىلدى XI-عاسىرداعى ماحمۇت قاشقاريدىڭ «ديۋاني لۇعات-ات-تۇرىك» سوزدىگىندە «كەرەكۋ» دەگەن ءسوزدىڭ كەزدەسەتىندىگى دە بەلگىلى. بۇل سوزدىكتىڭ 1072-74 جىلدارى جارىق كورگەندىگىن ەسكەرەتىن بولساق، قالانىڭ تاريحىنا بايلانىستى ءسوز تاريحى قايدان تامىر الاتىندىعىن اڭعارۋ قيىن ەمەس.  كونە تۇرىك ءتىلىنىڭ وعىز ديالەگىندە «كەرەكۋلەن» ءسوزىنىڭ ماعىناسى «شاڭىراق تىك»، «شاتىر قۇر»، «كەرەگە جاي» دەگەن ماعىنا بەرەدى. سونىمەن قاتار، بوگەت، توسقاۋىل، قورعان، قورشاۋ، قامال، بەكىنىس، ت.ب. ۇقساس ۇعىمدى بىلدىرەدى. ارعى داۋىردەگى ورحون، ەنەسەي، كۇلتەگىن سويلەۋ ونەرىنىڭ مادەني سىلىمدەرى بولىپ تابىلادى. كەرەكۋگە بالامانى الىستان ىزدەمەي-اق،  قازىرگى قولدانىستاعى ءوسۋ، وركەندەۋ سياقتى سوزدەرگە زەر سالساق تا جەتكىلىكتى. بۇدان شىعاتىن جالعىز قورىتىندى - كەرەكۋ ەرتە تۇرىكتەردىڭ ءسوزى ەكەندىگى.

«اباي-اقپارات»