قۋاڭشىلىق زاردابىن تىزگىندەۋ تەتىكتەرى
بۇل تۇيتكىلدىڭ ءتۇيىنىن شەشۋ تۋراسىندا «قازاگرو» حولدينگى» اق باسقارماسىنىڭ توراعاسى بەرىك بەيسەنعاليەۆ وي تولعايدى
جۇرتقا ءمالىم، بيىل كەيبىر استىقتى وڭىرلەردى قۋاڭشىلىق جايلاپ الدى. وسىعان بايلانىستى ورىن العان احۋالدىڭ ەگجەي-تەگجەيىن ءبىلۋ ماقساتىندا بۇل وڭىرلەردە پرەمەر-مينيستر، قازاقستان رەسپۋبليكاسى اۋىل شارۋاشىلىعى مينيسترلىگىنىڭ جانە «قازاگرو» حولدينگىنىڭ باسشىلىعى بولدى. وڭىرلەردە قازىر جاعداي قالاي قالىپتاسىپ وتىر، قانداي شارالار قولدانىلىپ جاتىر؟ ءبىزدىڭ وسى جانە باسقا قويعان سۇراقتارىمىزعا «قازاگرو» حولدينگى» اق باسقارماسىنىڭ توراعاسى بەرىك بەيسەنعاليەۆ بىلاي دەپ جاۋاپ قايتارادى.
بۇل تۇيتكىلدىڭ ءتۇيىنىن شەشۋ تۋراسىندا «قازاگرو» حولدينگى» اق باسقارماسىنىڭ توراعاسى بەرىك بەيسەنعاليەۆ وي تولعايدى
جۇرتقا ءمالىم، بيىل كەيبىر استىقتى وڭىرلەردى قۋاڭشىلىق جايلاپ الدى. وسىعان بايلانىستى ورىن العان احۋالدىڭ ەگجەي-تەگجەيىن ءبىلۋ ماقساتىندا بۇل وڭىرلەردە پرەمەر-مينيستر، قازاقستان رەسپۋبليكاسى اۋىل شارۋاشىلىعى مينيسترلىگىنىڭ جانە «قازاگرو» حولدينگىنىڭ باسشىلىعى بولدى. وڭىرلەردە قازىر جاعداي قالاي قالىپتاسىپ وتىر، قانداي شارالار قولدانىلىپ جاتىر؟ ءبىزدىڭ وسى جانە باسقا قويعان سۇراقتارىمىزعا «قازاگرو» حولدينگى» اق باسقارماسىنىڭ توراعاسى بەرىك بەيسەنعاليەۆ بىلاي دەپ جاۋاپ قايتارادى.
- ءيا، ءوزىڭىز بىلەتىندەي، قازاقستاننىڭ جەكەلەگەن وڭىرلەرىندەگى قۋاڭشىلىقتى اۋا رايىنا بايلانىستى اۋىل شارۋاشىلىعى سالاسىندا الاڭداتارلىق جاعداي قالىپتاسىپ وتىر. بۇل اۋىلشارۋاشىلىق داقىلدارىنىڭ وسۋىنە جانە دامۋىنا كەرى اسەرىن تيگىزۋدە. ول ءوز كەزەگىندە اگروونەركاسىپتىك كەشەننىڭ باسقا سالالارىندا دا كورىنىس تابۋدا.
ەگەر ەسكە الاتىن بولساق، 2010 جىلعى قۋاڭشىلىق كەزىندە دە ەلىمىزدە ءدال وسىنداي جاعداي قالىپتاسقان بولاتىن.
قۋاڭشىلىقتىڭ اياۋسىز سوققىسىنا سونىمەن بىرگە استىق ءوندىرۋشى جانە ەكسپورتتاۋشى نەگىزگى ەلدەر دە تاپ كەلدى (اقش، ەۋرووداق، اۆستراليا، ارگەنتينا، رەسەي، ۋكراينا، قازاقستان), جانە دە ءسايكەسىنشە ءوندىرىس كولەمىنىڭ ەلەۋلى تۇردە تومەندەۋى دە بولجانۋدا. بۇنىڭ ءبارى استىققا جانە باسقا اۋىلشارۋاشىلىق داقىلدارىنا دەگەن الىپساتارلىق باعانىڭ وسۋىنە تۇرتكى بولۋىن تۋىنداتادى. سوڭعى ونكۇندىكتە الەمدىك نارىقتا استىقتىڭ ءبىر تونناسى 35-89 اقش دوللارىنا ءوستى. سونداي-اق قازاقستانداعى ىشكى باعا جىل باسىنان بەرى ءبىر توننا ءۇشىن شامامەن 15 000 تەڭگەگە كوتەرىلدى (20 000 تەڭگەدەن 35 000 تەڭگەگە دەيىن). الەمدىك جانە ىشكى نارىقتا بيدايعا، جۇگەرىگە، سوياعا جانە باسقا دا ءداندى داقىلدارعا باعانىڭ ودان ءارى ءوسۋى ءۇردىسى ساقتالادى.
تۇتاستاي العاندا رەسپۋبليكادا اۋىل شارۋاشىلىعى مينيسترلىگىنىڭ الدىن-الا مالىمەتتەرى بويىنشا 353 مىڭ گا ءداندى داقىلدار ەگىستىگى ەسەپتەن شىعارىلۋعا جاتادى. وبلىستاردىڭ بولجامدىق تەڭگەرىمى بويىنشا جاڭا استىقتان 12,8 ميلليون توننا ءدان جينالماق. بۇل ءار گەكتاردىڭ بەرەكەسى 8,1 تسەنتنەردەن اينالادى دەگەن ءسوز.
ەلىمىزدە ازىق-تۇلىك قاۋىپسىزدىگىن قامتاماسىز ەتۋ، تۇتاستاي العاندا اۋىلدىق اۋماقتاردى جانە اگروونەركاسىپتىك كەشەندى الەۋمەتتىك-ەكونوميكالىق دامىتۋدىڭ دەڭگەيى، اۋىلشارۋاشىلىق بيزنەسىنىڭ نەگىزگى قاتىسۋشىلارىنىڭ قارجىلىق احۋالى ءتارىزدى ماسەلەلەر مەملەكەت باسشىسىنىڭ جانە قازاقستان رەسپۋبليكاسى ۇكىمەتىنىڭ ۇنەمى ەرەكشە باقىلاۋىندا تۇر.
سوندىقتان دا ەلباسى قۋاڭشىلىق سالدارىنىڭ الدىن-الۋ ءۇشىن بىرقاتار مىندەتتەر مەن ناقتى تاپسىرمالاردى قويدى، ونى جۇزەگە اسىرۋدىڭ نەگىزگى تەتىكتەرى جاڭعىرتۋ جونىندەگى مەملەكەتتىك كوميسسيادا، ۇكىمەت وتىرىسىندا جانە قوستانايدا بولعان ارنايى ءدوڭگەلەك ۇستەلدە قارالىپ بەكىتىلدى.
ازىق-تۇلىك قاۋىپسىزدىگىن قامتاماسىز ەتۋدىڭ مۇنداي قۇرالدارىنىڭ اراسىندا مىنالار بار: ۇنعا جانە نانعا باعانىڭ ءوسۋىن بولدىرماۋ ءۇشىن وڭىرلەرگە ارزانداتىلعان باعا بويىنشا استىق جەتكىزۋ، ديزەل وتىنىمەن جابدىقتاۋ ماسەلەلەرىن شەشۋ، مال ازىعىن دايىنداۋ، قۇس شارۋاشىلىعىنىڭ جانە شوشقا شارۋاشىلىعىنىڭ قاجەتتىلىكتەرىن مال جەمىمەن قامتاماسىز ەتۋ، مال شارۋاشىلىعىنىڭ تۇيتكىلدەرىن شەشۋگە اۋىلشارۋاشىلىق تاۋار وندىرۋشىلەرىن نەسيەلىك قارجىمەن قامتاماسىز ەتۋ، كوكتەمگى-دالا جۇمىستارىنا بۇرىن بەرىلگەن قولدانىستاعى زايمداردىڭ مەرزىمىن ۇزارتۋ جانە باسقالار.
- فەرمەرلەرگە، ولاردىڭ ءونىمدەرىن تۇتىنۋشىلارعا ءتونىپ تۇرعان قاۋىپ بار ما جانە بۇل ورايدا حولدينگ قانداي شارالار قابىلداماق؟
- استىق باعاسىنىڭ كۇرت كوتەرىلۋى ۇن مەن نان باعاسىنىڭ قىمباتتاۋىنا كەلىپ ۇلاسۋىنا بايلانىستى، نانعا جانە ءبىرىنشى سۇرىپتى ۇنعا باعانىڭ قىمباتتاۋ تاۋەكەلىن تۋىنداتاتىنى ەرەكشە الاڭداتادى، بۇل كەزەك كۇتتىرمەيتىن ماسەلە جانە ەلىمىزدىڭ ازىق-تۇلىك قاۋىپسىزدىگى تۇيتكىلىن قوزعايدى.
وسىعان بايلانىستى اۋىل شارۋاشىلىعى مينيسترلىگى، «قازاگرو» حولدينگى» اق، ۇن تارتۋشىلاردىڭ وداعى جانە وبلىستار مەن استانا جانە الماتى قالالارى اكىمدىكتەرىنىڭ اراسىندا 1-سۇرىپتى قالىپتى نانعا، 1-سۇرىپتى ۇنعا باعانى تۇراقتاندىرۋ بويىنشا شارالار، سونداي-اق وبلىستاردا مال باسىنىڭ سانىن كەمىتۋگە جول بەرمەۋ بويىنشا شارالار تۋرالى مەموراندۋمعا قول قويىلدى.
استىققا بايلانىستى جانە نان وندىرىسىنە قاجەتتى ءبىرىنشى سۇرىپتى ۇنعا الىپساتارلىق وپەراتسيالاردى جىبەرمەۋ ءۇشىن بەلگىلەنگەن باعا بويىنشا وڭىرلەردى استىقپەن قامتاماسىز ەتۋ جونىندە شەشىم قابىلداندى. «قازاگرو» حولدينگى» اق ەنشىلەس كومپانياسى «ازىق-تۇلىك كورپوراتسياسى» ۇك» اق ءبىرىنشى سۇرىپتى ۇن ءوندىرىسى جانە بەلگىلەنگەن باعا بويىنشا ناۋبايحانا كاسىپورىندارىنا ودان ءارى باعىتتاۋ ءۇشىن، ءتيىستى ءوڭىردىڭ ءۇيلەستىرۋ كەڭەسى انىقتاۋىمەن تىكەلەي ۇن تارتۋ كاسىپورىندارىنا استىقتى ءبىر تونناسى ءۇشىن 28 مىڭ تەڭگە باعا بويىنشا جەتكىزەدى. ءوز كەزەگىندە وندىرۋشىلەر بولشەك ساۋدا جۇيەسى ارقىلى وندىرىلگەن ناندى بەلگىلەنگەن باعامەن جىبەرەدى. ۇن تارتۋ ءوندىرىسى ۇدەرىسىندە پايدا بولعان كەبەكتەر مال شارۋاشىلىعىنىڭ قاجەتتىلىگىن قاناعاتتاندىرۋعا جونەلتىلەدى.
جوعارىدا اتالعان مەموراندۋمدى جۇزەگە اسىرۋ شەڭبەرىندە قازىرگى تاڭدا وڭتۇستىك قازاقستان جانە جامبىل وبلىستارىنىڭ اكىمدىكتەرىنەن ارزانداتىلعان استىق الۋعا وتىنىمدەر ءتۇستى. وسىعان وراي، حولدينگ ءوزىنىڭ ەنشىلەس كومپانياسى - «ازىق-تۇلىك كەلىسىم-شارت كورپوراتسياسى» ۇلتتىق كومپانياسى» اق ارقىلى وڭتۇستىك قازاقستان وبلىسىنىڭ ۇن تارتۋشىلارىنا 8 000 توننا كولەمىندە ارزانداتىلعان استىقتىڭ العاشقى توبىن تيەپ جىبەردى.
وبلىستار مەن استانا جانە الماتى قالالارىنىڭ اكىمدىكتەرى، سونداي-اق جۇرتشىلىقتىڭ، رەسپۋبليكالىق پارتيالاردىڭ جانە قۇقىق قورعاۋ ورگاندارىنىڭ قاتىسۋىمەن وڭىرلەردە قۇرىلاتىن ءۇيلەستىرۋ كەڭەستەرى بەلگىلەنگەن باعا بويىنشا حالىققا ونىمدەردى جەتكىزۋ جونىندەگى شارتتى ساقتاۋدى قامتاماسىز ەتەتىن بولادى.
بۇل جۇيەنىڭ ءبارى بىلايشا قۇرىلىپ، استىق شىعىمدىلىعىنىڭ تومەن بولۋى جاعدايىندا باعانىڭ شارىقتاپ كەتۋىنە تۇرتكى بولاتىن الىپساتارلىق وپەراتسيالاردى جانە سايكەسىنشە الىپساتارلاردىڭ ارالاسۋىن بولدىرماۋعا باعىتتالعان.
مىناعان ەرەكشە توقتالعىم كەلەدى، وتكەن جىلى، استىققا نارىقتىق تەڭبە-تەڭ باعالاردى ۇستاپ تۇرۋ ماقساتىندا، حولدينگ اۋىلشارۋاشىلىق تاۋار وندىرۋشىلەرمەن ونىڭ وندىرىسىنە جۇمسالاتىن نورماتيۆتىك شىعىنداردى ەسەپكە الا وتىرىپ باعا بويىنشا ارتىق قالعان استىعىن ساتىپ الۋدى جۇزەگە اسىرۋعا ءماجبۇر بولدى. ويتكەنى، نارىقتىق ترەند استىقتىڭ باعاسىن ونىڭ ءوندىرىس رەنتابەلدىلىگىنەن تومەن دەڭگەيدە ايتارلىقتاي ءتومەندەتۋگە ۇمتىلدى. بۇل اوك-ءتىڭ 7,5 مىڭ سۋبەكتىسىنىڭ قارجىلىق جاعدايىن ناشارلاتۋعا مۇمكىندىك بەرمەدى (اۋىلشارۋاشىلىق تاۋار وندىرۋشىلەرىنىڭ سانى، ولاردان ساتىپ الۋ جۇزەگە اسىرىلعان بولاتىن).
اعىمداعى جاعدايدا حولدينگ وڭىرلەردە استىقتى ونىڭ وزىندىك قۇنىنان ناقتى تومەن باعا بويىنشا وڭىرلەرگە ساتۋدى جۇرگىزەدى، قالىپتاسقان شىعىندار نارىقتاعى استىقتىڭ بوس قالدىقتارىن ساتۋ ەسەبىنەن جابىلاتىن بولادى.
قالىپتاسقان جاعداي سوڭعى كەزدە باسىمدىقتاردىڭ قاتارىندا تۇرعان اگروونەركاسىپتىك كەشەننىڭ تۇتاس بىرقاتار سالالارىنا جاعىمسىز اسەرىن تيگىزۋى مۇمكىن.
استىق شىعىمدىلىعىنىڭ ءتومەن بولۋى مەن جەم-ءشوپ جانە مال جەمىن دايىنداۋدىڭ جەتكىلىكسىز دەڭگەيى مال شارۋاشىلىعى مەن قۇس شارۋاشىلىعىنداعى جەتكەن جەتىستىكتەردى جويۋعا اكەلىپ سوعارى عاجاپ ەمەس. مىنە، قالىپتاسىپ وتىرعان جاعداي رەسپۋبليكادا مالدىڭ جانە قۇستىڭ سانىن ساقتاۋدى قامتاماسىز ەتۋ بويىنشا تۇبەگەيلى پارمەندى شارالار قابىلداۋدىڭ قاجەتتىلىگىن تالاپ ەتەدى. بۇل ءوز كەزەگىندە، اسىرەسە، تۇتاستاي العاندا، قازاقستانداعى مال شارۋاشىلىعىن ستراتەگيالىق دامىتۋعا نەگىز بولاتىن انالىق مال باسىن ساقتاپ، ونى ۇدايى ءوسىرۋدى ۇمىتپاۋىمىز كەرەك.
مال جەمىنە جەتكىلىكسىزدىك قۇس شارۋاشىلىعى مەن شوشقا شارۋاشىلىعىنا دا كەرى اسەرىن تيگىزەرى حاق (شوشقالار مەن قۇستاردىڭ 70-80% راتسيونىن مال جەمى قۇرايدى).
- بۇل باعىتتا قانداي شارالار قابىلدانۋدا؟
- بىرىنشىدەن، انالىق مال باسىن قورادا ۇستاپ تۇرۋ كەزەڭى بويىنشا شىعىنداردى ۇكىمەت رەزەرۆىنەن سۋبسيديالاۋ تۋرالى شەشىم قابىلداندى;
ەكىنشىدەن، حولدينگ «سىباعا» باعدارلاماسى شەڭبەرىندە اۋىلشارۋاشىلىق تاۋار وندىرۋشىلەرىن قارجىلاندىرۋدىڭ كولەمىن ۇلعايتۋعا قوسىمشا رەسۋرستار ازىرلەدى، ول فەرمەرلىك شارۋاشىلىقتار مال ساتىپ الۋعا جانە ونى ودان ءارى ۇدايى وسىرۋگە قالدىرۋ، جەم-ءشوپ ساتىپ الۋ، سونداي-اق جايىلىمداردى سۋلاندىرۋ ءۇشىن باعىتتالعان. ءبىز وبلىس اكىمدىكتەرىنە اتالعان ءماسەلەنى شەشۋگە كومەكتەسۋگە ءوتىنىش بىلدىردىك.
ۇشىنشىدەن، حولدينگ جەم-ءشوپ ساتىپ الۋعا، مال جەمىن جەتكىزۋگە نەسيەلىك رەسۋرستاردى بەرۋ جولىمەن مال شارۋاشىلىعى جانە قۇس شارۋاشىلىعى سالاسىندا قىزمەتىن جۇزەگە اسىرۋشى اۋىلشارۋاشىلىق تاۋار وندىرۋشىلەرىن قولداۋعا دايىن.
سونداي-اق، «ازىق-تۇلىك كورپوراتسياسى» ۇك» اق-تىڭ قورىنداعى مال جەمىن قۇس شارۋاشىلىعى مەن شوشقا شارۋاشىلىعىنىڭ قاجەتتىلىكتەرىن قامتاماسىز ەتۋ ماقساتىنا جۇمساماق.
جوعارىدا اتالعان مەموراندۋم شەڭبەرىندە، اۋىلشارۋشىلىق تاۋار وندىرۋشىلەرى وندىرگەن كەبەكتەر (باعالانعان كولەمى 250 مىڭ تونناعا دەيىن) مال شارۋاشىلىعى كاسىپورىندارىن قولداۋعا بەلگىلەنگەن باعا بويىنشا جەتكىزىلەدى. سونىمەن بىرگە، تۇراقتاندىرۋ قورىن قالىپتاستىرۋ ءۇشىن مەملەكەتتىك رەسۋرستارعا مال جەمىن ساتىپ الۋ ماسەلەسى قاراستىرىلۋدا.
تاعى ءبىر ەلەۋلى تاۋەكەل، ونى بىلايشا ەرەكشە بولۋگە بولادى. ءبىز 2013 جىلعى كوكتەمگى-ەگىس جۇمىستارىنا دايىندىق، ونىڭ ءىشىندە ساپالى تۇقىمدىق ماتەريالمەن قامتاماسىز ەتۋ ماسەلەسى بويىنشا بارلىق قاجەتتى جۇمىستاردى ءجۇرگىزۋىمىز قاجەت.
اۋىلشارۋاشىلىق قۇرىلىمدارىن 2013 جىلعى ەگىستىككە تۇقىممەن قامتاماسىز ەتۋ ءۇشىن اۋىلشارۋاشىلىق تاۋار ءوندىرۋشىلەرىندە جانە استىق قابىلداۋ قوسىندارىندا بار تۇقىمداردى ءتۇگەندەۋگە اكىمدىكتەردىڭ شەشىمى قابىلداندى. بۇل تۇقىمنىڭ جەتىسپەيتىن كولەمىن انىقتاۋعا جانە تاپشىلىقتى جابۋ كوزدەرىن ىزدەستىرۋگە، سونداي-اق بارلىق سۇرىپتى ەگىستىكتەردى ەسەپكە الۋعا باعىتتالىپ وتىر. ساپالى تۇقىم الۋ مۇمكىندىگىمەن كەيىننەن ولاردى تۇقىمدىق ماقساتتارعا پايدالانۋ ءۇشىن ىستەلىپ جاتقان جۇمىستاردىڭ ناقتى كورىنىسىنىڭ ءبىرى.
قازىرگى ۋاقىتتا مەملەكەتتىك رەسۋرستاردا بيدايدىڭ 22,4 مىڭ توننا سۇرىبى بار. بۇدان باسقا، مەملەكەتتىك تۇقىم رەسۋرستارىن پايدالانۋدان تۇسكەن اقشا قاراجاتى 1134,6 ملن. تەڭگە قۇرايدى، بۇل 25 مىڭ توننا كولەمىندەگى ءداندى داقىلدار تۇقىمىن ساتىپ الۋدى جۇزەگە اسىرۋعا مۇمكىندىك بەرەدى.
- بەرىك تۇرسىنبەكۇلى، ءبىراز اۋىلشارۋاشىلىق تاۋار ءوندىرۋشىلەرىنىڭ اعىمداعى قارجىلىق جاعدايى جەتكىلىكتى تۇردە تۇراقتى بولماي تۇرعاندىعى جاسىرىن ەمەس، ولاردىڭ قازىرگى احۋالى اعىمداعى جاعدايدا ناشارلاپ كەتپەي مە؟
- شىندىعىندا، اگروونەركاسىپتىك كەشەننىڭ جۇيە قۇرۋشى سەگمەنتتەرىنىڭ ءبىرى بولىپ تابىلاتىن استىق نارىعى دامۋىنىڭ وڭدى ديناميكاسىنا قاراماستان، سوڭعى جىلدار ىشىندە بىرقاتار جاعىمسىز فاكتورلار اوك سۋبەكتىلەرىنىڭ جاعدايىن ەلەۋلى تۇردە ناشارلاتىپ جىبەردى. ماسەلەن، ولار قولايلى باعالار كەزەڭىندە استىق ەكسپورتىنا تىيىم سالۋ، تەڭگەنىڭ دەۆالۆاتسياسى، استىق ەكسپورتىنىڭ ءداستۇرلى نارىقتارى جەكەلەي العاندا كۇشىن جوعالتۋى، استىق ۇسىنىسىنىڭ ءوسۋى جانە 2009-2010 جىلدارى استىققا باعانىڭ ەسەلەپ تومەندەۋى، 2010 جىلعى قۇرعاقشىلىق پەن استىق شىعىمدىلىعىنىڭ تومەندەۋى، 2011 جىلعى مول استىق جانە ونى وتكىزۋ مەن ارتىعىن ساقتاۋ ءتارىزدى تۇيتكىلدەردىڭ بولۋى اسەرىن تيگىزبەي قويمادى.
سايكەسىنشە اوك سۋبەكتىلەرى استىق كولەمىنىڭ تومەندەۋى جاعدايىندا قارجى ينستيتۋتتارى الدىنداعى بورىشتىق مىندەتتەمەلەرىنە قىزمەت كورسەتۋگە ەلەۋلى قيىندىقتى باستارىنان وتكەرەتىن بولادى.
سوندىقتان سالانى رەتتەۋ مەن قولداۋ جانە نارىققا قاتىسۋشىلاردىڭ قارجىلىق جاعدايىن جاقسارتۋ، رەسپۋبليكالىق بيۋدجەتتەن حولدينگ تارتقان نەسيە قاراجاتى ەسەبىنەن بەرىلگەن اۋىلشارۋاشىلىق تاۋار وندىرۋشىلەرىنىڭ نەسيەلەرىن ۇزارتۋدى قاراستىرۋ ماقساتىندا شەشىم قابىلداندى.
سونىمەن نەسيەنى ۇزارتۋ دەربەس نەگىزدە زاەم الۋشىلارعا بەرىلەتىن بولادى. ەگەر ولاردىڭ قولدارىندا قۋاڭشىلىقتان زارداپ شەگۋى، وتىمدىلىكتى قامتاماسىز ەتۋ جانە زاەم الۋعا ۋاقىتىلى بەرگەن وتىنىشتەرىن راستايتىن قۇجاتتاردىڭ بولۋى جاعدايىندا عانا رۇقسات ەتىلەدى.
حولدينگ اعىمداعى جىلى كوكتەمگى-دالا جانە استىق جيناۋ جۇمىستارى باعدارلاماسى بويىنشا ءىس-شارالارعا 70,5 ملرد. تەڭگە سوما جۇمسادى. اوك سۋبەكتىلەرىن قارجىلاندىرۋ ودان ءارى جالعاسۋدا.
ءبىز اكىمدىكتەرگە قۋاڭشىلىق سالدارىنان ەڭ كوپ زارداپ شەككەن وڭىرلەردەگى زاەم الۋشىلاردىڭ تىزبەسىن جاساۋدى قۇرىلىمداۋعا ءوتىنىش بىلدىردىك.
- سىزدەر وقيعانىڭ ءوربىپ كەتەتىن ءتۇرلى نۇسقالارىنا دايىنسىزدار ما؟
- ۇستىمىزدەگى جىلعى جاعداي، جوعارىدا ايتىلعانىنداي، 2010 جىلعى وقيعانى ەسكە ءتۇسىرىپ وتىر. ءبىز اعىمداعى جىلى جۇزەگە اسىرىپ وتىرعان داعدارىسقا قارسى بارلىق شارالار قازىردىڭ وزىندە ويداعىداي سىنامادان وتكىزىلدى.
بارلىق شارالار مەن تەتىكتەر مۇقيات ەكشەلەندى جانە ەسەپتەلىندى. ونى مەملەكەت باسشىسى مەن ۇكىمەت ماقۇلدادى. ەرەكشەلىكتى تاۋەكەلدەر ۇكىمەتتىڭ جانە حولدينگ تاراپتارىنان قارسى شارالار بويىنشا تومەندەتىلەدى. قوسىمشا تۋىندايتىن تاۋەكەلدەر بولجانىپ وتىرعان جوق.
سونداي-اق تۇراقتى نەگىزدە شەشىلەتىن جۇيەلىك ماسەلەلەر دە بار، ولاردىڭ قاتارىندا اۋىل شارۋاشىلىعى ءوندىرىسىن تەحنيكالىق جانە تەحنولوگيالىق قايتا جاراقتاندىرۋ، جاڭا استىقتى قابىلداۋعا ەلەۆاتورلاردىڭ قۋاتتىلىعىن دايىنداۋ سياقتى جۇمىستار تۇر.
«ازىق-تۇلىك كورپوراتسياسى» ۇك» اق استىق ساقتايتىن قۋاتتىلىقتاردى بوساتۋ ماقساتىندا مەنشىگىندەگى 500 مىڭ توننا كولەمىندەگى استىقتى سولتۇستىك وبلىستارداعى استىق قابىلداۋ قوسىندارىنان رەسپۋبليكانىڭ باسقا وبلىستارىنداعى بوس تۇرعان استىق قابىلداۋ قوسىندارىنا اۋىستىرۋدى ءجۇزەگە اسىرۋدا. قۋاڭشىلىققا بايلانىستى سولتۇستىك قازاقستان وبلىسى مەن قوستاناي جانە اقمولا وبلىستارىنىڭ سولتۇستىك بولىگىندەگى ەلەۆاتورلاردان، جەكەلەي العاندا، قۋاڭشىلىق از شارپىعان وڭىرلەردە ورنالاسقان استىق قابىلداۋ قوسىندارىنان عانا استىق اۋىستىرىلاتىن بولادى.
الايدا ەلەۆاتور قۋاتتىلىقتارىن ارتتىرۋ ماسەلەسى جۇيەلىك بولىپ تابىلادى، ويتكەنى حولدينگ رەسپۋبليكاداعى قولدانىستاعى ەلەۆاتور قۋاتتىلىقتارىن كەڭەيتۋدە جانە ولاردىڭ جاڭا قۇرىلىستارىن سالۋ بويىنشا ينۆەستيتسيالىق جوبالاردى، سونداي-اق استىق كەپتىرۋ مەن ساقتاۋدىڭ ءتۇرلى بالامالى تەتىكتەرىن قارجىلاندىرادى.
قازىرگى تاڭدا حولدينگ جيىنتىقتى ساقتاۋ سىيىمدىلىعى 339 مىڭ توننا بولاتىن استىق قويماسىنىڭ قۇرىلىسى بويىنشا 18 جوبانى قارجىلاندىردى، جوبالاردىڭ جالپى قۇنى 5 886,4 ملن. تەڭگە قۇرادى، ولاردىڭ ىشىنەن 2010-2011 جىلدارى جالپى ساقتاۋ سىيىمدىلىعى 284 مىڭ توننا بولاتىن 14 جوبا ىسكە قوسىلدى.
2012 جىلى بارلىعى جيىنتىقتى ساقتاۋ سىيىمدىلىعى 138 مىڭ توننا جانە جالپى قۇنى 2 472 ملن. تەڭگە بولاتىن 9 جوبانى پايدالانۋعا بەرۋدى جوسپارلاۋدا.
2012-2014 جىلدارى كەزەڭىندە بارلىعى 1 563 000 توننا بولاتىن ساقتاۋ سىيىمدىلىعىن ىسكە قوسۋ جوسپارلانۋدا. ولاردىڭ جيىنتىقتى قۇنى 32 840 ملن. تەڭگە.
حولدينگ 2012 جىلعى استىقتى دەر مەزگىلىندە جيناپ الۋدى شەشۋ ءۇشىن «استىق-2012» جاڭا ليزينگتىك باعدارلاماسى بويىنشا قارجىلاندىرۋدىڭ جەڭىلدىك شارتىن ۇسىنادى. بۇل باعدارلامانىڭ نەگىزىندە رەسەي جانە قازاقستان ءوندىرىسىنىڭ استىق جينايتىن تەحنيكالارىن ساتىپ الۋعا («نيۆا»، «ەنيسەي»، «ەسىل»، «ۆەكتور») بولادى. ارينە، ونى نەسيەلەۋدىڭ مەرزىمى 7 جىل، مولشەرلەمەسى 4% (وتاندىق تەحنيكا) جانە 8% (وزگە ءوندىرۋشى ەلدەر ءۇشىن); استىققا كەپىلدىك بەرۋدىڭ اۆانستىق تولەمىن تولەۋ بويىنشا ءبولىپ تولەۋ ۇسىنىلادى (قاراشا ايىنا دەيىن).
سايىپ كەلگەندە، بۇل شارالاردىڭ ءبارى قالىپتاسىپ وتىرعان اعىمداعى جاعدايدا اۋىلشارۋاشىلىق تاۋار وندىرۋشىلەرىن قولداۋعا، نانعا تۇراقتى باعانى قامتاماسىز ەتۋگە، ءسويتىپ وڭتايلى مەرزىمدە استىق جيناۋ ناۋقانىن اياقتاۋعا مۇمكىندىك بەرەتىنى ءسوزسىز.
- اڭگىمەڭىزگە راحمەت.
اڭگىمەلەسكەن مارات اققۇل،
«ەگەمەن قازاقستان»
