قاجىمۇقان عابدوللا. «قوشقارلار» ءسۇزىسىپ... شايتاندار تابىسىپ جاتىر
جاڭاوزەننىڭ جاراسى جازىلماي، ارقانكەرگەننىڭ قايعىسى ازايماي جاتقاندا، قازاق دالاسىن تابيعات ورتتەرى وراپ، ساياسي ومىرىنەن دە كۇزدىڭ ىزعارى ەرتە سەزىلدى...
اقوردا اكىمشىلىگىنىڭ باسشىسى اسلان ءمۋسيننىڭ «سەنگەن قويىم سەن بولساڭ...» سەرىكتەسەرىنىڭ بىرەگەيى اتىراۋ وبلىسىنىڭ بۇرىنعى اكىمىبەرگەي رىسقاليەۆتىڭ سوڭىنان ءسوز شۇبىرىپ، بىرنەشە قاھارلى قىلمىستىق ىستەر ىلەسە جونەلدى...
ەسىلدىڭ سول جاعالاۋىنىڭ اسلان ەسبوللايۇلىنا قازىر جاقپاي تۇرعانى اقيقات. اسەكەڭ مەن بەرگەيدىڭ «دوستارى» تابان استىنان تەرىس اينالىپ، تانىماعانعا ۇقساعان كەيىپ تانىتادى. ءتىپتى، كۇنى كەشە بەرگەي رىسقاليەۆتى قورعاشتاپ، ەلباسىنا باعىتتالعان حاتقا قول قويعان ءماجىلىس پەن وبلىستىق ءماسليحاتتىڭ دەپۋتاتتارى «جازدىم، جاڭىلدىم»-عا كوشتى.
سويتسەك، ساياسي ساۋەگويلەردىڭ ايتۋىنشا، جاڭاوزەننىڭ قاسىرەتى مەن ارقانكەرگەننىڭ ازابى جانە سودان كەيىنگى قاندى قاساپتاردىڭ تۇگەلى شىن مانىسىندەگى قايعىلى وقيعالار نەمەسە كەسكىلەسكەن قىلمىستار ەمەس، نەبارى قازاق ەلى بيلىگىندەگى ەكى ءداۋ قوشقاردىڭ باسىنىڭ ءبىر قازانعا سىيماۋى ەكەن. تۋراسىن ايتساق، پرەزيدەنت اكىمشىلىگىنىڭ جەتەكشىسى اسلان مۋسين مەن ۇلتتىق قاۋىپسىزدىك كوميتەتىنىڭ توراعاسى نۇرتاي ابىقاەۆتىڭ ءبىر-ءبىرىن جەك كورۋى عانا كورىنەدى...
جاڭاوزەننىڭ جاراسى جازىلماي، ارقانكەرگەننىڭ قايعىسى ازايماي جاتقاندا، قازاق دالاسىن تابيعات ورتتەرى وراپ، ساياسي ومىرىنەن دە كۇزدىڭ ىزعارى ەرتە سەزىلدى...
اقوردا اكىمشىلىگىنىڭ باسشىسى اسلان ءمۋسيننىڭ «سەنگەن قويىم سەن بولساڭ...» سەرىكتەسەرىنىڭ بىرەگەيى اتىراۋ وبلىسىنىڭ بۇرىنعى اكىمىبەرگەي رىسقاليەۆتىڭ سوڭىنان ءسوز شۇبىرىپ، بىرنەشە قاھارلى قىلمىستىق ىستەر ىلەسە جونەلدى...
ەسىلدىڭ سول جاعالاۋىنىڭ اسلان ەسبوللايۇلىنا قازىر جاقپاي تۇرعانى اقيقات. اسەكەڭ مەن بەرگەيدىڭ «دوستارى» تابان استىنان تەرىس اينالىپ، تانىماعانعا ۇقساعان كەيىپ تانىتادى. ءتىپتى، كۇنى كەشە بەرگەي رىسقاليەۆتى قورعاشتاپ، ەلباسىنا باعىتتالعان حاتقا قول قويعان ءماجىلىس پەن وبلىستىق ءماسليحاتتىڭ دەپۋتاتتارى «جازدىم، جاڭىلدىم»-عا كوشتى.
سويتسەك، ساياسي ساۋەگويلەردىڭ ايتۋىنشا، جاڭاوزەننىڭ قاسىرەتى مەن ارقانكەرگەننىڭ ازابى جانە سودان كەيىنگى قاندى قاساپتاردىڭ تۇگەلى شىن مانىسىندەگى قايعىلى وقيعالار نەمەسە كەسكىلەسكەن قىلمىستار ەمەس، نەبارى قازاق ەلى بيلىگىندەگى ەكى ءداۋ قوشقاردىڭ باسىنىڭ ءبىر قازانعا سىيماۋى ەكەن. تۋراسىن ايتساق، پرەزيدەنت اكىمشىلىگىنىڭ جەتەكشىسى اسلان مۋسين مەن ۇلتتىق قاۋىپسىزدىك كوميتەتىنىڭ توراعاسى نۇرتاي ابىقاەۆتىڭ ءبىر-ءبىرىن جەك كورۋى عانا كورىنەدى...
مۋسين مىرزا جاڭاوزەندە جابىلا جامانداپ، ارقانكەرگەندە اسىرا قارالاعان ابىقاەۆ ەندىگى جەردە قارىمتاعا قايراتتانىپ، بەت قاراتپاۋعا بەكىنگەن. رۋحتانعان نۇرتاي كەلەسى كەزەكتە مۋسين كومانداسىنىڭ بەلدى مۇشەسى، اقمولا وبلىسىنىڭ اكىمى قايرات قوجامجاروۆتى قىرىنا الادى، دەسەدى بىلگىشتەر.
تاياۋدا قازىرگى قازاقستاننىڭ تاريحىندا بولماعان جاعداي اقمولادا ورىن الدى. وبلىس ءماسليحاتىنىڭ دەپۋتاتتارى وبلىستىڭ باسشىسى قايرات قوجامجاروۆتان 13 اۋداننىڭ اكىمى مەن بارلىق وبلىستىق دەپارتامەنتتەر مەن باسقارمالاردىڭ باستىقتارىن تۇگەل اۋىستىرىپ، جەرگىلىكتى كادرلەردى الاستاپ، جاڭا باستىقتاردى تەك جامبىل وبلىسىنىڭ تۋمالارىنان جيناقتاعاندىعىنىڭ سەبەپتەرىن ايتىپ-دالەلدەۋدى تالاپ ەتتى.
قايرەكەڭنىڭ: «وبلىس حالقىنىڭ تۇرمىستىق جاعدايىن جاقسارتۋ ءۇشىن قىرۋار شارۋالار اتقارۋ كەرەكتىگى جانە وسىنى ىسكە اسىرۋ جولىندا ەڭ سەنىمدى ادامداردىڭ قاجەتتىگى» تۋرالى اڭىز-اڭگىمەسى جينالعانداردىڭ ءجۇزىن دە، جانىن دا جىلىتا الماعانعا ۇقسايدى.
وسىندايدا مەنىڭ ەسىمە اقوردا ەركەتوتايلارىنىڭ ءبىرى، شىعىس قازاقستان وبلىسىنىڭ اكىمى بەردىبەك ساپارباەۆتىڭ شىعىستى شىمكەنتتىكتەرگە لىقا تولتىرسا دا، مۇرتىن بالتا شاپپاعانى ەرىكسىز تۇسەدى. اقمولا مەن شىعىس قازاقستان وبلىسى ءماسليحاتتارى دەپۋتاتارىنىڭ ءىس-تاجىريبە ءبولىسىپ تۇرعانى، ەكى جاققا دا زيان بولمايدى-اۋ...
ەلدىڭ شارۋاشىلىعىن ەكشەپ، «قوشقارلاردىڭ» مۇيىزدەرىن «سىندىرىپ» وتىرۋعا ءتيىس «كۇلەكەش» ۇكىمەت باسشىسى كارىم ءماسىموۆ «قاي مىقتى قازاقتىڭ ءمۇيىزىن ساناپ جۇرەيىن، بۇلارعا داۋا جوق» دەگەن باعىتتان ايىرىلماي، ناعاشى جۇرتىنىڭ، ياعني، اناسىنىڭ اۋىلىنىڭ كادرلىك ماسەلەلەرىمەن اينالىسۋدان قولى بوسار ەمەس. كارىم-اكاڭ مەملەكەتتىك اتتەستاتسيالاۋ كەزىندە پاۆلوداردىڭ پروكۋرورى ەرلان اباەۆ پەن وبلىس پروكۋرورىنىڭ ورىنباسارى نۇركەن جاناحمەتوۆتىڭ كانديداتۋرالارىن وتكىزبەي تاستادى. ءسىرا، ناعاشىلاردىڭ ءبىرازى جۇمىسسىز جۇرسە كەرەك...
...قازاقتا: «دوسىڭ سوقىر بولسا، ءبىر كوزىڭدى قىسىپ ءجۇر» دەگەن دانالىق بار. كەيدە مەن قازىرگى قازاق بيلىگىندە «قوشقارلاردىڭ» ايقاسىنان جازىقسىز جانداردىڭ قانىنىڭ سۋشا توگىلۋ سەبەبى - ءبىزدىڭ وپپوزيتسيانىڭ دا شيكىلىگىنەن بە دەپ قالامىن.
ارينە، وپپوزيتسياداعى ازاماتتار دا ەت پەن سۇيەكتەن جارالعان جاندار. سوندىقتان، بيلىك پەن بايلىق دەيتىن «دوزالاردىڭ» الدىندا بۇلاردىڭ دا ءبىرازى ءالسىز. مىسالى، ەرتەرەكتە قىزىلوردا وبلىسى اكىمىنىڭ ورىنباسارلىعىنان ايىرىلعان نۇرلان ەرىمبەتوۆ بەلىن شەشىپ، بىلەگىن سىبانىپ، قوعامنىڭ كەمشىلىكتەرىن شۇلدىرلەگەن باسقىنشىلاردىڭ (ورىستىڭ) تىلىمەن سايراي باستاپ ەدى، «سامىرۇق-قازىنا» قورى ءوزىنىڭ استىنان الەۋمەتتىك ارىپتەستىك ورتالىعىن اشىپ، ەرەكەڭدى تۇسىنە دە كىرمەگەن جويقىن جالاقىمەن جالپ ەتكىزدى...
ول-ول ما، ءوزىمنىڭ جەك كورمەيتىن كوكەم، م.اۋەزوۆ اتىنداعى قازاق دراما تەاترىنىڭ رەجيسسەرى قىزمەتىندە ءبىراز قازاققا تانىلعان بولات اتاباەۆتىڭ كەزىندە قاشقىن-وليگارح مۇحتار ءابىليازوۆپەن اۋىزجالاسىپ، ءوزىنىڭ جەكەمەنشىك «اقساراي» ميۋزيكل-تەاترىنا بتا بانكى ارقىلى جىل سايىن 700 مىڭ اقش دوللارى كولەمىندە قارجى العاندىعىنا بۇگىندە كوزىم سەنسە دە، كوڭىلىم سەنبەيدى. ءتىپتى، بوكەڭنىڭ قازاقتىڭ بولمىسىنا جات قىلىققا بارىپ، قاتىننىڭ قىلىعىمەن قوس تىلاعىن شىعارۋى مەن «قازاقستانداعى ساياسي جۇيەنى وزگەرتۋ ءۇشىن مەن شايتانمەن دوستاسۋعا دا ءازىرمىن» دەپ اتويلاعاندىعى ءالى دە تۇسىمدە بولعان وقيعا سياقتى...
...ءاربىر ادال دا يماندى مۇسىلمان اڭگىمەسىن: «اعۋزۋ بيللاھي ميناش- شايتانير راجيم» دەپ، ياكي، جارتقان يەمىزدەن شايتاننىڭ ازعىرۋىنان ساقتاۋىن سۇراۋدان باستاسا، ءبىزدىڭ كەيبىر «ساياساتشىل» كوكەلەرىمىز قىزا-قىزا كەلگەندە، مۇسىلماننىڭ ەڭ قاۋىپتى دۇشپانىمەن دوستاسۋعا ءازىر.
...ءيا، «قوشقار ءمۇيىزدى» ءھام «شايتانمەن دوستاسقان» كوكەلەردەن نە ءۇمىت، نە قايىر؟!.
«اباي-اقپارات»
