(يللاھي تولعاۋ)

الەمدى ون سەگىز مىڭ ۇيلەستىرىپ،

كەرەمەت جاراسىمدى كۇي كەشتىرىپ،

جاساعان بار عالامدى شەبەرلىكپەن،

زيانى ءبىر-بىرىنە تيمەس قىلىپ.

 

جەتپەگەن جۇلدىز قانشا جەرگە نۇرى،

جۇقپاعان وسكىن قانشا جەلگە ءنىلى.

كەزەگىم كەلىپ پەندە تۋماسى بوپ،

جارالعان ماقۇلىقتىڭ مەندە ءبىرى.

 

كورمەسەك تاربيەنى ءتالىمى بار،

حايۋانبىز ءناپسى دەسە ءتانى قۇمار.

باسىمدا اقىل-سانا بولماعاندا،

بولار ەد بۇل دۇنيەنىڭ ءبارى مۇنار.

 

كوزىڭدى كوككە قاراپ اشقانىڭ دا،

نە جاتىر ءتۇپسىز تەرەڭ اسپانىڭ دا؟

شىراقتار جىلت-جىلت ەتىپ جىمىڭدايدى،

كورەسىڭ ميلليون جۇلدىز قاس-قاعىمدا.

 

ورنى بار، جۇيەسى بار، جاڭىلدىرماس،

كەلەسىڭ ەس بىلگەلى جانىڭ قۇرداس.

نەدەگەن ءتارتىبى بار تابيعاتتىڭ،

قۇبىلتىپ، قۇيقىلجىتىپ زاڭىن بۇرماس!

 

اي تىنباي جەردى ايلانىپ جورىتادى،

بايلانعان ءبىر-بىرىنە قولى تاعى.

ال، ولار كۇندى اينالىپ كۇيمەي ۇشىپ

كوسىلگەن كەڭىستىكتە جولى-تابى!

 

بايقايمىن جەردە اۋا بار تىنىس كەڭ.

تىزىلگەن ءجىپسىز بايلاۋ تارتىلىسپەن،

ميللياردتار اينالىپ ءجۇر ءبىر يەنى،

مويىنداپ باسىمدى ءيدىم داڭقىن ۇستەم!

 

بايقادىم جۇلدىز بىتكەن باعىنعانىن،

نۇر بەرىپ كورسەتىپ تۇر بابىندا كۇن.

(يللاھي تولعاۋ)

الەمدى ون سەگىز مىڭ ۇيلەستىرىپ،

كەرەمەت جاراسىمدى كۇي كەشتىرىپ،

جاساعان بار عالامدى شەبەرلىكپەن،

زيانى ءبىر-بىرىنە تيمەس قىلىپ.

 

جەتپەگەن جۇلدىز قانشا جەرگە نۇرى،

جۇقپاعان وسكىن قانشا جەلگە ءنىلى.

كەزەگىم كەلىپ پەندە تۋماسى بوپ،

جارالعان ماقۇلىقتىڭ مەندە ءبىرى.

 

كورمەسەك تاربيەنى ءتالىمى بار،

حايۋانبىز ءناپسى دەسە ءتانى قۇمار.

باسىمدا اقىل-سانا بولماعاندا،

بولار ەد بۇل دۇنيەنىڭ ءبارى مۇنار.

 

كوزىڭدى كوككە قاراپ اشقانىڭ دا،

نە جاتىر ءتۇپسىز تەرەڭ اسپانىڭ دا؟

شىراقتار جىلت-جىلت ەتىپ جىمىڭدايدى،

كورەسىڭ ميلليون جۇلدىز قاس-قاعىمدا.

 

ورنى بار، جۇيەسى بار، جاڭىلدىرماس،

كەلەسىڭ ەس بىلگەلى جانىڭ قۇرداس.

نەدەگەن ءتارتىبى بار تابيعاتتىڭ،

قۇبىلتىپ، قۇيقىلجىتىپ زاڭىن بۇرماس!

 

اي تىنباي جەردى ايلانىپ جورىتادى،

بايلانعان ءبىر-بىرىنە قولى تاعى.

ال، ولار كۇندى اينالىپ كۇيمەي ۇشىپ

كوسىلگەن كەڭىستىكتە جولى-تابى!

 

بايقايمىن جەردە اۋا بار تىنىس كەڭ.

تىزىلگەن ءجىپسىز بايلاۋ تارتىلىسپەن،

ميللياردتار اينالىپ ءجۇر ءبىر يەنى،

مويىنداپ باسىمدى ءيدىم داڭقىن ۇستەم!

 

بايقادىم جۇلدىز بىتكەن باعىنعانىن،

نۇر بەرىپ كورسەتىپ تۇر بابىندا كۇن.

قيالىم كوكتى كەزىپ قىدىرىپ ءجۇر،

ىزدەيدى ىركۋ كورمەي ساعىنعانىن...

 

«تۇردى - دەپ، ايتارمىسىڭ - وزدىگىنەن»؟

شوشىر ەڭ قوزعالىستىڭ تەزدىگىنەن.

بارامىز وق جەتپەيتىن جىلدامدىقپەن،

سەكىلدى بايلاپ قويعان كوزدى بىلەم.

 

مۇحيتتار مۇرتى ويىلىپ شايقالمايدى،

پينگۆين مۇز ۇستىندە مايپاڭدايدى.

باسىندا داستارحاننىڭ وتىرعاندا،

شىنىڭنان سىرتقا كەتىپ ءشاي تامبايدى!

 

مانىنە ءۇڭىلدىڭ بە ۇيدەن شىعىپ،

جەيدەڭدى كىم كەپتىردى كيگەن سىعىپ؟

بويىڭدا قانداي اۋەن بۇلقىنادى،

جۇرەكتى نە ءجىبىتتى كۇيمەن ءسىڭىپ؟!

 

كەلمەيدى ادامداردىڭ اڭعارعىسى،

سەزەدى تابيعاتتىڭ اڭدار-قۇسى،

ماداعىن جەتكىزەدى «تىلىمەنەن»،

ميىنا مىقتاپ ورناپ زاڭدار كۇشى!

 

ادام سول جالقاۋلانار، اڭقاۋلانار،

كوڭىلگە جول ىزدەيدى قامساۋ بولار.

ويانىپ جىرتقىشتىعى جۇلىسادى،

ناقاقتان شەكتەن شىعىپ قان ساۋعالار.

 

جەر شارى ادامزاتقا ءجايلى مەكەن،

ۇرپاعىن ءجايدى جاندىك، ءجايدى بوكەن.

ادامدار ىرىڭ-جىرىڭ ارازداسىپ،

قانقۇيلى قاپتاتادى قايعى بوتەن.

 

سىيپاتى كومەسكىدە پەرىشتەلىك،

كوركەمدىك تەز وسپەيدى تەرىستەلىپ.

پايىم مەن پاراساتتان جول تاباسىڭ،

داڭعىل جوق سالىپ قويعان تەگىستەلىپ...

 

جاۋى كوپ، كوزگە ۇراتىن كوركەمدىكتى،

داڭعويلار داندايسىعان وڭشەڭ مىقتى.

ويقاستاپ وسپادارلىق وت شاشادى.

بولاسىڭ وزبىرلىققا كونسەڭ جۇكتى!...

 

بار سەنىڭ بايلانىسىڭ تۇڭعيىقپەن،

ۇشتاسقان ۇلى كۇشسىڭ تىم بيىكپەن.

ءىسى بار ادامزاتتىڭ جاراسىمدى

جايناتىپ، قايران ەتىپ ءتۇندى يىتكەن.

 

قۋاتىڭ قانداي عاجاپ قايران جارلىق،

ريزىقتى داستارحانعا جايعان بار قىپ.

كەلگەن دە كەرى كەتكەن بۇل الەمگە،

نۇرلانىپ جارقىراتتى پايعامبارلىق!

 

كومەتىن قىزىن ءتىرى جاۋىز قوعام،

الدىلەر السىزدەردى باۋىزداعان.

زيناقور سانىن جۇرگەن شاپالاقتاپ،

بۇلعانعان بەيپىل كەتىپ اۋىز جامان...

 

سونداي ءبىر جاھيلدىككە تيىم بولىپ،

جاسالدى ناداندىققا قيىن جورىق.

كۇن تۋدى مامىراجاي ءمانى بولەك،

جەر بەتىن توزدىرعاندا قۇيىن قونىپ!

 

ادامزات ازيادان كوردى ونەگە،

دۇنيە ءدۇر سىلكىندى دوڭگەلەنە.

باستالدى تىرىلەردىڭ ءتىرىلۋى،

جاڭاردى جاماندىقپەن ولگەن دەنە.

 

قۇلپىرتتى قۇدىرەت بوپ پايعامبارىم،

سىر ۇقتى، كۇننەن دەرەك، ايدان ءمالىم.

ارىلدى بىرتە-بىرتە ارسىزدىقتان،

بايقاتتى ادىلەتكە بايلانعانىن...

 

سورعاندا زۇلىم-تاجال قاندى سىعىپ،

تۇرعاندا تۇنشىعىسپەن جان قىسىلىپ.

توڭمويىن تويتارىسقا تاپ بولعانسوڭ،

مەسەلى مەرت بولدىدا قالدى سىنىپ.

 

 

سەبەبى: ادامزاتقا قۇران كەلدى،

ۇمتىلعان اقيقاتقا ۇران كەلدى.

بەت بۇرىپ كاعىباعا ساجدە جاساپ،

تابىلىپ تازالىققا قۇمان كەلدى.

 

تابىنىپ تاعدىر بەرگەن تاعالاعا،

باسىلدى بايىپپەنەن تابان العا.

قالال تەر توگىلەتىن ەڭبەك قىزىپ،

ادامدار اتتاناتىن تاڭ اعارا...

 

ادامدار اللا ءامىرىن ەكى ەتپەدى،

ءالسىز-قۇل بيىكتەدى ەتەكتەگى.

ۇلى ۇستاز قاراڭعىنى-ءتۇرىپ ءتۇندى،

ءمۇميندى ىزگىلىككە جەتەكتەدى.

 

قۇنى زور قۇران كەلدى، حاديس كەلدى!

الەمدى وزگەرتۋگە قام ىستەلدى.

يمامى جەر شارىنىڭ ۇندەۋ ەتتى،

ساۋلەسى نۇرلاندىرىپ الىس بەلدى.

 

ادامنىڭ كىندىگى ءبىر عالاممەنەن،

دالانىڭ داڭقى ءوستى قالاڭمەنەن.

قۇراننىڭ سۇرەسىنە ءسۇيسىندى جۇرت،

جازىلعان لاۋحى داعى قالاممەنەن.

 

كاۋسارى اسىل ءسوزدىڭ سورعالادى

ارداقتى ارشىداعى سول باياعى.

ساحابا ءسارۋار ۇلعا ۇيىپ تۇرىپ،

قۇلشىنىپ قۇلدىقپەنەن قول جايادى.

 

كىرشىكسىز پەرىشتەنى تاڭداندىرىپ،

نازارىن مىناجاتقا تاڭنان بۇرىپ.

ەلشىنىڭ ەرتكەنىنە يمان ەتىپ،

ءۇمىتىن راحىمانعا تاڭعان ءبىلىپ!

 

ساحابا سان عاسىردى ءتۇرىپ تاستاپ،

تەڭىزدەن جولدار سالدى ءتىلىپ باستاپ.

اللانىڭ ايتقانىنا شەك كەلتىرمەي،

بولماعان باستاپ كەتتى تىڭ ءىستى اسقاق.

 

وسىلاي كىتاپ ءتۇسىپ جۋىندىردى،

ءان سالعان ءازازىلدى بۋىندىردى.

ادامدار پەرىشتەمەن جارىس سالىپ،

تەڭدەسسىز جەردە جەڭىس تۋىلدى ۇلى!

 

ورنادى ءۇش كىتاپتىڭ ۇندەستىگى،

جۇماق بوپ پەندەلەردىڭ بۇل بەس كۇنى.

كەلمەسكە كەتتى كۇنا، قاتەلىكتەر،

ينساننىڭ كەشىرىلىپ بىلمەستىگى...

 

ءبىرىنشى كىتاپ دەگەن - جاراتىلىس،

ەكىنشى - ادام دەگەن جاڭا تىنىس،

قوناق بوپ جەرگە تۇسكەن ۋاقتى جەتىپ،

حيكمەت تاڭ-تاماشا قالاتىن ءىس!

 

اۋانى، ءمولدىر سۋدى ءىشىپ جۇرگەن،

ءۇشىنشى كىتاپ ءبارىن تۇسىندىرگەن.

بۇل كىتاپ اقيقاتتىڭ اق جالاۋى -

وسىلاي قۇران - كارىم كۇشىن بىلگەم!

 

تابيعات ءوز ۇنىمەن سويلەنىپ تۇر،

ەرىكسىز قاراتادى وي ءبولىپ ءبىر.

قۇس ءۇنى، باقا داۋسى، نايزاعاي بوپ،

«اللا!» - دەپ ءۇن قاتادى بوي بەرىپ ءبىر!

 

كوز الدا مىڭ قۇبىلىس تىزبەكتەلىپ،

راببىنى كورسەتەدى ىزدەپ كەلىپ.

بىرەسە كوشكەن بۇلت پەن ۇشقان قىران،

بىردە جاز، بىردە اياز، كۇز بوپ كەلىپ.

 

قارايدى قاھار بولىپ، راحىم بولىپ،

تاعدىرعا دۇركىن-دۇركىن تۇراتىن قونىپ،

اي بولىپ، سامالا بوپ، ساعىم بولىپ،

مەڭىرەۋ بۇلت تورلاعان قارا ءتۇن بولىپ.

 

وسىلاي تابيعاتتى وقي الساڭ،

"مۇحي" دەپ جاتىر تەڭىز، وتىر اسپان.

قاز-ۇيرەك، اققۋلاردىڭ قۇس كەرۋەنى،

سىرلارىن سۋسىل قاعىپ جوسي اشقان...

 

ال، ادام ارتىق تۋعان دارا ءبىتىم،

تامىرلى بيىك وسكەن داراعى تىم.

كەي-كەزدە السىزدىگى بالاپانداي،

قوپارعان تاۋدى كەيدە قارا كۇشى!

 

قوسىلعان - تانمەن جاننىڭ بىرىكپەسى،

ءناپسىنىڭ ءتوزىمى جوق شۇرىپپەسى.

كەيدە ول مىزعىمايتىن ەرىك-جىگەر،

قاقپانى اشتىرمايتىن كىلتتوسى...

 

ادام ول - جۇمباق كىتاپ قاتپارى كوپ،

داۋىلداي داڭعازا ءبىر جاتقان ۇدەپ.

اياماي جاۋىزدىقتى جازالمايتىن،

تيەتىن قاراۋىلعا اتقانى ءدوپ.

 

سىرى مول ادام سولاي شەرتىلەدى،

جاسيدى، جالىندايدى، سەرپىلەدى.

كوكتەمگى سارى وزەندەي سارقىراسا،

تولقىنداي، تويتارادى، سەڭ تۇرەدى.

 

ويسىزعا الەم نەتكەن بۇلدىر ەدى،

ناداندار ناقاقتاردى بۇلدىرەدى.

بۇل ادام تۇتاس تۇنعان بولمىسىمەن،

قۇدايدىڭ بار ەكەنىن بىلدىرەدى.

 

جەتكىزدى سونىڭ ءبارىن قۇران كەلىپ،

ساۋابىڭ كوبەيسە ەكەن، كۇناڭ كەمىپ.

ادامدىق قالىبىنان كىم اينىسا،

سۋىرىلىپ سۋعا كەتتى كۇمان جەڭىپ.

 

بار الەم تۇرادى وسى ءۇش كىتاپتان،

بايتەرەك جارالىپتى ءۇش بۇتاقتان.

وزگەسى ءوسىپ شىققان بۇرلەرى عوي،

ءبىر اللا مەڭگەرەدى ءىستى تاقتان.

 

بىلمەيمىن جازۋىما قارادى كىم؟

انىقپا گۇلگە قونعان ارالىعىم!

اداممىن اللا جازعان كوپ تومدىقتىڭ،

تۇپتەلگەن ىشىندەگى پاراعىمىن!

 

جان بولىپ جالتارامىز جارالىپ كەپ،

"اۆتورعا" سىلتەمە جوق "قارادىق"-دەپ.

ايتىلعان اقيقاتتى كوشىرىپ-اپ،

جازامىز مىڭ قايتارا جاڭالىق دەپ.

 

جارىقتىڭ جەتى بوياۋ ءتۇسىن ءبىلدىڭ،

اللادان اسىپ نەنى ءتۇسىندىردىڭ؟

بار زاڭدى اۋەل باستا،

نيۋتون بولىپ -

الەمدىك تارتىلىستىڭ كۇشىن ءبىلدىڭ.

 

كۇز بولسا تىرنا كوكتە تىزىلەتىن،

باسادى سۋدىڭ نەگە مۇزى بەتىن؟

جاساعان حاس شەبەردى ويلادىڭ با -

ادامنىڭ فۋنكتسيا قىزمەتىن؟

 

زەرتتەپ تاپتىڭ دەيسىڭ زەرەكتىكپەن،

جازۋلى تۇر ەمەس پە دەرەك بىتكەن!

اللاعا الىپ بارار ءوزىڭدى وقى،

قويىلعان تاعدىرىڭ بار كەرەك نۇكتەڭ.

 

يەسى ءۇش كىتاپتىڭ قاح-تاعالام،

لاقسا كىم ءلاززاتتانار تاپپاعان ءان.

ءتىلى بار، ەكى اياقتى بولعانىمەن،

اللاسىز ادامدا سول - قاپتاعان اڭ!

 

وتەيىك كىر كەلتىرمەي كيەسىنە،

يلاندىم يمان  ەتىپ جۇيەسىنە.

باقىتىم - ىلىنگەنىم قالامىنا،

سىيىندىم ءۇش كىتاپتىڭ يەسىنە!

 

اعاردى قۇران جۋىپ مۇلدە ءتۇرىم،

ومىرلىك وزگەرمەيدى بۇل بەكىمىم.

باۋىرىم سەن دە سولسىڭ، باعاڭدى ءبىل،

كىتاپتىڭ "ادام" دەگەن ءبىر بەتىمىن!

 

داۋلەتبەك بايتۇرسىنۇلى، اقىن

قازاقستان جازۋشىلار وداعىنىڭ مۇشەسى

04.09.2012 جىل